E-Księgarnia
Na ekspozycji można zapoznać się z oryginalnymi dokumentami z zasobu Archiwum IPN oraz przedmiotami wydobytymi z grobu rodziny Ulmów, podczas ekshumacji przeprowadzonej przez IPN na cmentarzu w Markowej. Pokazane zostały m.in. guzik z bluzki Wiktorii, którą miała na sobie, gdy została rozstrzelana, ziemia, gwoździe i fragmenty trumny wydobyte w miejscu zbrodni, a także pocisk i łuska. Można obejrzeć modlitewniki i książki należące do Józefa i Wiktorii ze zbiorów Jerzego Ulmy, Agaty Frendo i Piotra Sagana. Pomysłodawcą wystawy jest dr Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN i krewny rodziny Ulmów.
Ekspozycja ma kameralny charakter. Intencją autorów było zaproszenie zwiedzających do prywatnego świata rodziny Ulmów i zanurzenia się w serdecznej atmosferze ich domu. Jest oparta o miejscową kulturę, w jej tworzeniu brały udział m.in. mieszkanki Markowej, które zajmują się rękodziełem. Poznając losy rodziny Ulmów, możemy lepiej zrozumieć, na czym polega chrześcijaństwo i wypływające z niego miłosierdzie. Wiktoria i Józef, chociaż w swojej codzienności byli zwyczajnymi ludźmi, potrafili w tych nieludzkich czasach okazać niebywałą, wręcz heroiczną miłość do bliźniego.
Wernisaż w Markowej odbył się w przeddzień planowanej na 10 września 2023 r. beatyfikacji Czcigodnych Sług Bożych Józefa i Wiktorii Ulmów wraz z dziećmi, w tym jednym nienarodzonym, wydarzenia bez precedensu, bowiem po raz pierwszy w historii wyniesiona na ołtarze zostanie cała rodzina. Gości przywitał dr hab. Dariusz Iwaneczko, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.
W otwarciu wystawy uczestniczyli członkowie rodziny Wiktorii i Józefa Ulmów: m.in. Helena Bogusz – siostrzenica Józefa, Jan Szpytma, rodzina Niemczaków, Saganów, Frendów, Ceranów, Orzechowskich oraz Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN.
Obecni byli także przedstawiciele władz samorządowych: Ewa Leniart, wojewoda podkarpacki, Władysław Ortyl, marszałek województwa podkarpackiego, Mirosław Mac, wójt Markowej, przedstawiciele duchowieństwa, parafii, m.in. ks. prof. Waldemar Janiga, reprezentujący arcybiskupa Adama Szala, przedstawiciele straży granicznej, wojska, służby więziennej.
– Rodzina Ulmów, ich życie i ich śmierć, wypełnia całe kazanie Jezusa Chrystusa na górze w Galilei. Stali się po prostu światłem świata i nadzieją całego świata na zachowanie człowieczeństwa w obliczu sytuacji, w obliczu hekatomby, pandemonium, jakie rozpętali Niemcy i Sowieci na terenie Rzeczpospolitej. To oni dzisiaj wysyłają w cały świat sygnał, że można zachować człowieczeństwo pomimo tego pandemonium, pomimo okrucieństwa i pomimo zła, bo na świecie wszystkie rzeczy mają swoją wartość, którą można zastąpić, dla której można znaleźć ekwiwalent, ale ludzka godność ma wartość, która wychodzi poza przestrzeń tego świata i rodzi się z Ewangelii, którą tak głęboko wyznawali. To ich dzisiaj wielkie zwycięstwo dla świata, dla człowieczeństwa, dla Polski, dla naszego Narodu
– mówił podczas wernisażu dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Marzena Kruk, dyrektor Archiwum IPN, które przygotowało wystawę, zaznaczyła, że ekspozycja z jednej strony pokazuje mord i tych, którzy go dokonali – niemieckich oprawców, ale skupia się na tych, którzy w straszliwych czasach pokazali, czym jest człowieczeństwo, jak człowiek, który wszystko oddaje Bogu może wznieść się na wyżyny.
– Mamy nadzieję że ta wystawa Państwa zainspiruje i pozwoli Wam odkryć historię Józefa I Wiktorii i ich dzieci na nowo, że będzie dla Was drogowskazem. (…) Oni byli światłem, byli solą
– powiedziała, zapraszając do obejrzenia ekspozycji.
Ewa Leniart, wojewoda podkarpacki, podkreśliła, że dla mieszkańców Podkarpacia jest to szczególny dzień, kiedy historia jednostki stała się historią, która odcisnęła piętno nie tylko na regionie, ale także na historii całego kraju. Dodała, że „dopełniła się tragedia, która dziś stała się wielkim zaczynem dobra, by potwierdzić, że to ostatecznie dobro zwycięży”.
Ekspozycja została przygotowana przez Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, będzie otwarta dla zwiedzających od 12 września do 30 listopada 2023 roku.
Oberzyj zapowiedź wystawy