E-Księgarnia
Na zaproszenie prezesa zarządu słowackiego Instytutu Pamięci Narodu Jerguša Sivoša 23 maja 2023 roku zastępca prezesa IPN prof. Karol Polejowski, jako gość honorowy, wygłosił przemówienie podczas uroczystej gali w Pałacu Prymasowskim w Bratysławie z okazji 20-lecia powstania słowackiego odpowiednika IPN. Zaproszenie prof. Karola Polejowskiego do jubileuszowego wystąpienia uważamy za dowód uznania dla IPN, który jako największa tego typu instytucja na świecie pełni rolę mentorską, stanowiąc wzór dla podobnych organizacji. Współpraca ze słowacką instytucją prowadzona jest od lat na wielu polach.
– Spotykamy się w dniu wyjątkowym – dwudziesta rocznica rozpoczęcia działalności przez Instytut Pamięci Narodu jest rocznicą szczególną, także dla nas. Z braćmi Słowakami łączy nas bowiem bardzo wiele – wspólna przeszłość pod jarzmem totalitarnego reżimu komunistycznego, a po jego upadku, wysiłki w zakresie badań nad tym okresem i przywracania sprawiedliwości ofiarom – powiedział prof. Karol Polejowski. – Kiedy na początku 1999 roku polski Sejm powołał Instytut Pamięci Narodowej, który jest obecnie największą instytucją tego typu na świecie, posiadającą archiwum specjalne oraz własny pion śledczy i uprawnienia prokuratorskie, nie spodziewaliśmy się, że wkrótce przybędzie nam tak ważny partner. Dziś, po dwóch dekadach, niech mi wolno będzie powiedzieć, że nasza współpraca z Państwa Instytutem jest jedną z najbardziej owocnych i najlepiej rozwiniętych – dodał zastępca prezesa IPN.
Słowacki Instytut Pamięci Narodu gromadzi, opracowuje i publikuje analizy dotyczące zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w czasie II wojny światowej i podczas panowania reżimu komunistycznego na Słowacji. Do zadań statutowych ÚPN należy propagowanie idei wolnościowych i obrona demokracji przed reżimami totalitarnymi. Instytut Pamięci Narodu zdecydowanie potępia agresję militarną Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, poprzedzoną ośmioletnim konfliktem, który rozpoczął się od zajęcia przez Rosję ukraińskiego Krymu i części Donbasu w 2014 roku.
Podczas pobytu w Bratysławie zastępca prezesa IPN prof. Karol Polejowski, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej Agnieszka Jędrzak oraz dyrektor Biura Badań Historycznych dr Sebastian Pilarski spotkali się również z ambasadorem RP Krzysztofem Strzałką oraz kierownictwem Instytutu Polskiego. Rozmowy dotyczyły współpracy wydawniczej, edukacyjnej, naukowej i wystawienniczej. Duże zainteresowanie wzbudził projekt „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” jako przykład realizacji polityki pamięci. Zaplanowano otwarcie wystawy przygotowanej przez piony naukowy i edukacyjny IPN na temat polskich form protestu wobec inwazji zbrojnej na Czechosłowację w roku 1968 oraz wernisaż „Szlaków Nadziei”. Uznano, że dobrą okazją do przybliżenia słowackim odbiorcom historii Polski byłby Festiwal Wolności. Jest to coroczne wydarzenie odbywające się w Republice Słowackiej, obejmujące wykłady, pokazy filmów, dyskusje, występy sceniczne, spektakle teatralne i wystawy. Przedsięwzięcie koncentruje się wokół dwudziestowiecznej historii regionu i jest imprezą otwartą dla ogółu społeczeństwa.
Poruszono też kwestie związane z rozliczaniem winnych zbrodni komunistycznych, moralnym i materialnym zadośćuczynieniem ofiarom represji oraz zachowaniem pamięci o nich. Obie strony zadeklarowały chęć kontynuowania kooperacji zarówno na polu naukowym, wydawniczym, jak i w zakresie wspólnej organizacji konferencji i spotkań o charakterze popularnonaukowym. Kilka razy w roku, w Bratysławie, odbywają się wieczory dyskusyjne dotyczące wspólnych aspektów najnowszej historii Polski i Słowacji. Zaproponowano, by te wydarzenia odbywały się równolegle w Instytucie Słowackim w Warszawie. Dużym zainteresowaniem cieszą się również wystawy prezentowane na Słowacji przez Instytut Pamięci Narodowej.
Wizytę delegacji w Bratysławie zorganizowało Biuro Współpracy Międzynarodowej IPN.