E-Księgarnia
Obchody rozpoczęły się w Archikatedrze św. Jana Chrzciciela św. Jana Chrzciciela, gdzie na grobach Gabriela Narutowicza, Ignacego Mościckiego, Ignacego Jana Paderewskiego i Kazimierza Sosnkowskiego oraz pod popiersiem Naczelnika Państwa złożone zostały kwiaty, po czym odprawiona została Msza św. w intencji Józefa Piłsudskiego.
Następnie na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego odczytano Apel Pamięci i złożono kwiaty przy Grobie Nieznanego Żołnierza i pod pomnikiem Marszałka stojącym w sąsiedztwie Dowództwa Garnizonu Warszawa.
Uroczystości były kontynuowane przed Domem Polonii na Krakowskim Przedmieściu, gdzie z udziałem dyrektor Archiwum IPN Marzeny Kruk zaprezentowano plenerową wystawę poświęconą Józefowi Piłsudskiemu i powołanemu z Jego inicjatywy Instytutowi. Ekspozycję przygotowało Archiwum Akt Nowych i Instytut Pamięci Narodowej.
100-lecie organizacji Instytutu uświetniła jubileuszowa gala na Zamku Królewskim. W uroczystości wziął udział zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Krzysztof Szwagrzyk.
Jublieusz 100. rocznicy powołania Instytutu zbiega się z 88. rocznicą śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Uroczystość zorganizował Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Instytutem Józefa Piłsudskiego Poświęconym Badaniu Najnowszej Historii Polski w Warszawie, Archiwum Akt Nowych oraz Instytut Pamięci Narodowej.
* * *
Panele z wystawy poświęconej Józefowi Piłsudskiemu i powołanemu z Jego inicjatywy Instytutowi
* * *
100 lat dbałości o polskość i spuściznę po Marszałku
Kilka lat po odzyskaniu niepodległości jesienią 1918 roku, środowisko piłsudczykowskie zrozumiało, że historię walki o wolność Polski należy dogłębnie zbadać i zachować w pamięci. Dobrze wiedział też o tym sam Józef Piłsudski, który historię cenił i widział w niej „wielką mistrzynię życia". 7 maja 1923 roku rozpoczął działalność Instytut Badania Najnowszej Historii Polski.
W myśl statutu celami Instytutu było gromadzenie materiałów źródłowych do historii Polski (w okresie po powstaniach), badanie tych materiałów i ich publikowanie oraz współpraca z instytucjami państwowymi i społecznymi w kraju oraz za granicą.
– Chodzi tu o wytworzenie wielkiego archiwum, w którym by były zebrane dokumenty, wspomnienia, druki, odezwy, rozkazy, fotografie, listy a nawet uporządkowane notatki z okresów naszej pracy. Pożądane są materiały, świadczące nie tylko o naszym wysiłku, ale i o trudnościach, jakie nam czyniono zarówno ze strony obcych rządów, jak i własnego społeczeństwa – podkreślał Walery Sławek, który był główną osobą odpowiedzialną za tworzenie Instytutu.
Placówka od początku prowadziła badania naukowe oraz upowszechniała wiedzę na temat walki o niepodległość Polski, zwłaszcza w okresie 1863–1920. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego Instytut został przemianowany na Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Działalność tej społecznej organizacji miała być naturalnie finansowana z funduszy pozarządowych (składki, donacje itp.). W 1926 roku nawiązało współpracę z Wojskowe Biuro Historyczne, co pozwoliło na znaczny rozwój działalności.
Instytut rozpoczął też wydawanie niezwykle cennego i prestiżowego pisma naukowego „Niepodległość”. Jest ono jednym z najstarszych polskich czasopism naukowych wydawanych po dziś dzień. Po 1939 roku jego wydawanie przeniesiono za granicę – do Nowego Jorku i Londynu. Na łamach właśnie tego czasopisma były publikowane bardzo ważne ustalenia naukowe na temat historii - po wojnie wolne od cenzury i nacisków politycznych. Stało się więc czasopismem opiniotwórczym dla środowiska badaczy z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Wiele dzieł i wydawnictw Instytutu do dziś stanowi ważną bazę źródłową dla nauki.
Przerwana w 1939 roku działalność Instytutu w Warszawie podjęta została na emigracji niepodległościowej. Instytut Józefa Piłsudskiego w USA powstał 4 lipca 1943 r. Wśród założycieli była grupa najbliższych współpracowników Marszałka, którzy w wyniku działań wojennych znaleźli się w Stanach Zjednoczonych. Byli to Ignacy Matuszewski, Henryk Floyar-Rajchman i Wacław Jędrzejewicz. W działalność tej placówki angażowało się przez kolejne dziesięciolecia grono znanych postaci wywodzących się z tego środowiska. Byli to przede wszystkim Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński, Marian Chodacki, gen. Władysław Bortnowski, Wiesław Domaniewski, Edward Kleszczyński, Tadeusz Katelbach, Andrzej Ehrenkreutz, Jan Weiss i Tadeusz Siuta.
Nowa placówka nawiązywała do tradycji utworzonego w 1923 r. w Warszawie Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski. Głównym celem założycieli Instytutu w Nowym Jorku było prowadzenie stałej, niezależnej instytucji badawczo-naukowej zajmującej się nie tylko gromadzeniem, przechowywaniem i badaniem dokumentów dotyczących Polski, ale także popularyzowaniem prawdziwej, niezafałszowanej wiedzy o Polsce i jej historii najnowszej. Instytut stał się depozytariuszem pochodzącego z Instytutu w Warszawie tzw. Archiwum Belwederskiego uratowanego z płonącej stolicy.
W 2009 roku Instytuty Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i Londynie otrzymały nagrodę IPN Kustosza Pamięci Narodowej.
W marcu 1947 r. powołano do życia Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie Poświęcony Badaniu Współczesnej Historii (IJPL). Inicjatorami jego odtworzenia byli m.in. Władysław Bortnowski, Tytus Filipowicz, Kazimierz Iranek-Osmecki, Tadeusz Münnich, Aleksandra Piłsudska, Wacław Stachiewicz i inni.
Instytut stał się jedną z pierwszych kulturalnych i edukacyjnych organizacji założonych w celu promowania historii Polski w Wielkiej Brytanii. Do dziś zajmuje się gromadzeniem, zabezpieczaniem, przechowywaniem oraz udostępnianiem materiałów historycznych (archiwaliów, publikacji i eksponatów muzealnych) z okresu współczesnej historii Polski; w szczególności tych pośrednio lub bezpośrednio dotyczących osoby Marszałka Józefa Piłsudskiego i jego współpracowników. Do zadań Instytutu Piłsudskiego w Londynie jako placówki naukowo-badawczej należy również rozpowszechnianie wiedzy o Polsce i jej historii wśród szerokiej społeczności – polskiej jak i angielskiej, począwszy od naukowców, a skończywszy na młodzieży szkolnej.
Dziś w kraju tradycja przedwojennego Instytutu także jest kontynuowana. Po 1989 roku - wśród Instytutów Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i w Londynie – powstał projekt powołania Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Zagranicą. Przedstawiciele obu Instytutów spotkali się w Londynie w obecności pani Jadwigi Piłsudskiej-Jaraczewskiej. Podjęto wówczas uchwałę o utworzeniu stowarzyszenia, którego zadaniem będzie kultywowanie idei Marszałka i koordynowanie działania obu Instytutów na terenie Polski.
I tak w styczniu 1999 roku Członkowie Założyciele powołali Towarzystwo Instytutów Józefa Piłsudskiego Zagranicą. W grudniu 2015 Towarzystwo przekształciło się w Instytut Józefa Piłsudskiego w Warszawie Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski.
Instytut ściśle współpracuje z bratnim Instytutem Józefa Piłsudskiego w Londynie (powstałym w 1947 r.), warszawskim Towarzystwem Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego Zagranicą (w 2004 r. przekształconym w Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski) oraz Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych.