E-Księgarnia
12 października 2022 r. w Centralnym Przystanku Historia IPN w Warszawie odbyła się zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Agencję Wywiadu konferencja popularnonaukowa „Wywiad i kontrwywiad Polski niepodległej i PRL”. Konferencję otworzyli zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma oraz zastępca szefa AW płk Dominik Duda.
– Dzisiaj do grona instytucji współpracujących z Instytutem Pamięci Narodowej dołącza Agencja Wywiadu. Bardzo się z tego cieszę, ponieważ badania dotyczące wywiadu, zwłaszcza w totalitarnym i dyktatorskim państwie, jakim był PRL, są w Instytucie bardzo zaawansowane. Znakomitych publikacji na ten temat powstało już bardzo wiele – powiedział zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma podczas wystąpienia otwierającego konferencję.
Obradowano w trzech sesjach, w których omówiono dzieje służb specjalnych w latach 1918–1989: tradycje wywiadu II Rzeczypospolitej, wywiad niepodległej Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej oraz w okresie powojennym, wywiad i kontrwywiad Polski „ludowej” w służbie Moskwy.
Referaty wygłosili wybitni specjaliści związani z IPN, od wielu lat zajmujący się tematyką podjętą podczas konferencji:
Sesja „Tradycje wywiadu II Rzeczypospolitej”
- „Wywiad i kontrwywiad jako element realizacji interesów niepodległego państwa polskiego” – dr Paweł Skubisz, Oddział IPN w Szczecinie
- „Wywiad II RP na kierunku zachodnim” – dr Konrad Graczyk, BBH IPN w Warszawie
- „Wywiad II RP na kierunku wschodnim” – dr hab. Dariusz Rogut, Oddział IPN w Łodzi
Sesja „Wywiad niepodległej Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej oraz w okresie powojennym”
- „Wywiad i kontrwywiad jako element realizacji interesów Państwa walczącego o swą niepodległość” – dr hab. Władysław Bułhak, BBH IPN w Warszawie
- „Wywiad Polskiego Państwa Podziemnego” – dr Marek Jedynak, Delegatura IPN w Kielcach
- „Kontrwywiad Polskiego Państwa Podziemnego” – dr hab. Władysław Bułhak, BBH IPN w Warszawie
- „Kontrwywiad podziemia niepodległościowego po rozwiązaniu Armii Krajowej” – dr Michał Wenklar, Oddział IPN w Krakowie
- „Wywiad podziemia niepodległościowego po rozwiązaniu Armii Krajowej” – dr Wojciech Frazik, Oddział IPN w Krakowie
Sesja „Wywiad i kontrwywiad Polski »ludowej« w służbie Moskwy”
- „Ludowe Wojsko Polskie czy Ludowe Wojsko (nie)Polskie – geneza, tradycje i tożsamość Sił Zbrojnych PRL” – dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Wojskowe Biuro Historyczne
- „Wywiad i kontrwywiad Polski podległej i komunistycznej jako element realizacji interesów ZSRS” – dr Witold Bagieński, Archiwum IPN w Warszawie
- „Geneza komunistycznej bezpieki – Kujbyszewiacy” – dr Maciej Korkuć, Oddział IPN w Krakowie
- „Wywiad państw bloku sowieckiego jako element systemu wywiadowczego ZSRS” – dr Przemysław Gasztold, BBH IPN w Warszawie
- „System zależności służb komunistycznych Polski »ludowej« wobec Sowietów” – dr hab. Filip Musiał, Oddział IPN w Krakowie
W podsumowaniu konferencji dyrektor Biura Badań Historycznych IPN dr Sebastian Pilarski podkreślił, że służby specjalne Polski „ludowej” nie mogą być w żaden sposób wzorcem dla służb obecnie działających, gdyż realizowały one interesy Związku Sowieckiego. Punktem odniesienia i źródłem tradycji pozostaje natomiast wywiad i kontrwywiad II RP, a także Polskiego Państwa Podziemnego.
► Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku, red. Wojciech Skóra i Paweł Skubisz – tom 1, tom 2, tom 3