E-Księgarnia
28 września 2022 r. w Londynie odbył się pogrzeb Marii Grabowskiej z domu Chłusewicz.
Instytut Pamięci Narodowej opublikował w marcu 2021 r. archiwalne zdjęcie młodej Polki w mundurze, prosząc o pomoc w jej identyfikacji. Apel odbił się szerokim echem, wywołując niezwykle żywą i szybką reakcję internautów. Fotografia z 8 czerwca 1943 r. przedstawia Marię, noszącą wówczas nazwisko Barr, chwilę po odebraniu z rąk króla Jerzego VI odznaczenia Distinguished Flying Cross, przyznanego pośmiertnie jej mężowi Sqn Ldr Philipowi Rexowi Barr-Barcińskiemu, poległemu w locie bojowym nad Belgią 7 listopada 1942 r. W chwili wykonania zdjęcia Maria miała 20 lat.
Maria Chłusewicz urodziła się w Grodnie w 1923 r. Jej ojciec płk Benedykt Chłusewicz – zawodowy oficer, weteran wojny bolszewickiej – w 1939 r. był był szefem sztabu Okręgu Korpusu III w Grodnie. Po przedostaniu się do Francji w 1940 r. dowodził 1. Półbrygadą w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Podhalańskich i brał udział w walkach o Narwik.
Maria ponownie wyszła za mąż za oficera polskiej 1. Dywizji Pancernej kpt. Stanisława Grabowskiego. Rodzina Chłusewiczów, nie mogąc powrócić w rodzinne strony zagarnięte przez Sowietów, pozostała w Anglii. Maria Grabowska zmarła we wrześniu 2018 r. w Chichester w wieku 95 lat.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczęła msza święta w polskiej parafii pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie sprawowana przez ks. Zygmunta Zapaśnika. Instytut Pamięci Narodowej był reprezentowany przez zastępcę prezesa IPN dr hab. Karola Polejowskiego i dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adama Siwka. Po nabożeństwie odczytane zostały listy okolicznościowe przesłane przez wicemarszałek Sejmu RP Małgorzatę Gosiewską, pełnomocnika Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą ministra Jana Dziedziczaka oraz sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ministra Szymona Szynkowskiego vel Sęk. Następnie wystąpił wiceprezes Karol Polejowski, który podkreślił, że dzisiaj wolna i demokratyczna Polska pamięta o naszych rodakach, którzy, jak rodzina Chłusewiczów, nie mogli wrócić do Ojczyzny.
– Twarz tej młodej, pięknej dziewczyny to twarz II Rzeczypospolitej – odrodzonego, rozwijającego się państwa, które zostało unicestwione przez zbrodniczy sojusz niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu – mówił dr hab. Polejowski.
Jak dodał, w chwili wybuchu II wojny światowej bohaterka zdjęcia miała zaledwie 16 lat. – W tym wieku życie młodej dziewczyny powinno być wypełnione radością, miłością, nadzieją na przyszłość, ale przykrył je ponury cień wojny – przypomniał wiceprezes IPN.
Ceremonia pogrzebowa odbyła się na cmentarzu Gunnersbury, gdzie urnę z prochami Marii Grabowskiej złożono w grobie jej męża Stanisława Grabowskiego. Na tę część uroczystości przybył specjalnie minister Marcin Przydacz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
-
Dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN. Uroczystości pogrzebowe Marii Grabowskiej z domu Chłusewicz – Londyn, 28 września 2022. Fot. Adam Siwek (IPN) -
Urnę z prochami Marii Grabowskiej złożono w grobie jej męża Stanisława Grabowskiego – Londyn, 28 września 2022. Fot. Adam Siwek (IPN) -
Złożenie kwiatów pod Pomnikiem Katyńskim na Cmentarzu Gunnersbury – Londyn, 28 września 2022. Fot. Adam Siwek (IPN)
Po zakończeniu ceremonii pogrzebowej przybyła z Polski delegacja w towarzystwie Konsula Generalnego RP w Londynie Mateusza Stąsieka i krewnych Marii Grabowskiej złożyła kwiaty pod Pomnikiem Katyńskim na Cmentarzu Gunnersbury oraz na grobie Prezydenta RP na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata.
Wydarzeniem towarzyszącym uroczystościom była premiera filmu dokumentalnego, zrealizowanego przez TVP Polonia. Film „Dziewczyna ze zdjęcia” w reżyserii Bogny Bender-Motyki został zaprezentowany w siedzibie Konsulatu Generalnego RP w Londynie.