E-Księgarnia-
Monika Tomkiewicz, Zbrodnia ponarska 1941–1944, Warszawa 2022
Wydana w 2022 roku książka Moniki Tomkiewicz pt.: „Zbrodnia ponarska 1941-1944” przedstawia wyniki dwudziestoletnich badań nad zbrodniami popełnionymi na obywatelach polskich różnych narodowości w Ponarach i innych wybranych miejscach straceń na Wileńszczyźnie w latach 1941-1944.
Publikacja przedstawia stosunki narodowościowe w przedwojennym województwie wileńskim, eksterminację obywateli II RP pochodzenia żydowskiego, członków podziemia polskiego na Wileńszczyźnie, duchowieństwa polskiego, jeńców radzieckich i ludności romskiej w okresie istnienia Komisariatu Rzeszy Ostland oraz powojenne postępowania karne wobec sprawców zbrodni na ziemi wileńskiej na szerokim tle historycznym.
Zachęcamy również do przeczytania wywiadu, jakiego dr hab. Monika Tomkiewicz udzieliła dr Magdalenie Mikrut-Majeranek z Histmag.org
Magdalena Mikrut-Majeranek: Dlaczego akurat to miejsce Niemcy wybrali na miejsce masowych egzekucji?
Dr hab. Monika Tomkiewicz: Lasy ponarskie zostały wybrane na miejsce masowej egzekucji z kilku powodów. Na pewno najistotniejsze były wytyczne Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w Berlinie, który nakazywał, aby miejsca eksterminacji były oddalone od dużych skupisk ludzkich, tak aby nie było słychać odgłosów strzałów, a z drugiej strony, aby były położone w pobliżu dogodnych dróg dojazdowych, żeby skazańców można było szybko przetransportować z miejsc zatrzymań i więzień. Wytyczne te były stosowane już w 1939 roku na Pomorzu, gdzie z blisko 400 miejscowości przedwojennego województwa pomorskiego w miejscowych lasach (Lasy Piaśnickie, Szpęgawskie, toruńska Barbarka) zamordowano ok. 30 tys. osób.
Analizując zarówno mechanizm Zbrodni w Lasach Ponarskich, jak i Zbrodni Pomorskiej z 1939 roku możemy znaleźć wiele podobieństw. Dodatkowo w przypadku zbrodni w Ponarach niezwykle ważnym czynnikiem były pozostawione tam przez Rosjan głębokie wykopane doły przeznaczone do magazynowania paliwa lotniczego dla pobliskiego lotniska wojskowego w Chazbijewiczach. Było to dla okupantów znaczne ułatwienie. Nie musieli poświęcić czasu na przygotowanie miejsca eksterminacji, kopanie głębokich grobów, ogradzanie terenu. Wszystko to już na nich czekało w pobliżu Wilna.
Niemcy do Wilna wkroczyli 24 czerwca 1941 r., a już 26 czerwca nastąpiły pierwsze aresztowania ludności żydowskiej. 4 lipca przeprowadzono egzekucję w Ponarach. Zatem od zajęcia miasta do pierwszych egzekucji minęło zaledwie 10 dni.
► Czytaj całość na Histmag.org
***
O książce „Zbrodnia ponarska 1941-1944” dr hab. Monika Tomkiewicz opowiadała również w audycji Salonik Kresowy w Radiu Gdańsk (23 września 2022). Zapraszamy do wysłuchania audycji ► TUTAJ