E-Księgarnia
Ogólnopolski projekt „Kamienie Pamięci” został zainaugurowany przez Instytut Pamięci Narodowej we wrześniu 2009 roku. Adresowany był do młodzieży szkolnej, drużyn i zastępów harcerskich, kół naukowych, grup rekonstrukcyjnych, kół kombatantów oraz uczestników indywidualnych – pasjonatów historii najnowszej. Miał służyć przywróceniu pamięci lokalnych bohaterów, których działalność w różnorodny sposób splotła się z historią Polski, szczególnie tą regionalną, a których postawa i walka o wyznawane wartości wymagała czasami najwyższej ofiary, ofiary życia. Miał także zachęcić młodzież do podejmowania samodzielnej pracy dokumentacyjnej, znajdowania bohaterów historii we własnym środowisku i upamiętniania ich.
Zadaniem uczestników każdej edycji było znalezienie i upamiętnienie bohatera wydarzeń XX-wiecznej historii Polski, który nie został zapisany w zbiorowej pamięci, a na to zasługiwał. Należało zebrać informacje o konkretnej osobie, związanej z danym tematem oraz zgromadzić wszelkie „ślady pamięci” pozostałe po niej, następnie opracować portfolio tej postaci i na koniec upowszechnić wiedzę o niej w swoim środowisku w wybrany przez siebie sposób.
Całą pracę miał kończyć raport opisujący podjęte działania, ze wskazaniem wykorzystanych źródeł. Efektem powinno być wpisanie się tej osoby w pamięć zbiorowości lokalnej i jednocześnie pokazanie powszechnie znanych wydarzeń historycznych przez pryzmat losów jednostki i wydarzeń lokalnych. Początkowo organizatorem projektu była Centrala IPN, a od 6. edycji – oddziały IPN.
Zgodnie z ustawową działalnością IPN, bohaterowie wybierani do upamiętnienia w poszczególnych latach należeli do tych grup naszego społeczeństwa, które miały swój wkład, nieraz heroiczny, w historię Polski, głównie na szczeblu regionalnym, a ich działalność zawierała się w czasowych ramach, jakie ma wyznaczony w swojej misji i zadaniach Instytut Pamięci Narodowej, tj. latach 1917–1990.
Oto tematy poszczególnych edycji:
- I edycja – „Znajdź bohatera Września” (rok szkolny 2009/2010)
- II edycja – „Znajdź bohatera Sierpnia ‘80” (rok szkolny 2010/2011)
- III edycja – „Historie żołnierzy wyklętych” (rok szkolny 2011/2012)
- IV edycja – „Nauczyciele historii prawdziwej” (rok szkolny 2012/2013)
- V edycja – „Żołnierze »Burzy«” ’44 (rok szkolny 2013/2014)
- VI edycja – „Z modlitwą Ojczyźnie 1939–1989” (rok szkolny 2014/2015), organizator OBEN Białystok
- VII edycja – „…za to, że byli Polakami…” (rok szkolny 2015/2016), organizator OBEN Wrocław
- VIII edycja – „Życie za Życie” (rok szkolny 2016/2017), organizator OBEN Rzeszów
- IX edycja – „Nieznany bohater niepodległości 1914–1939” (rok szkolny 2017/2018), organizator OBEN Kraków
- X edycja – „Harcerze Niepodległej” (rok szkolny 2017/2018), organizator OBEN Katowice
- XI edycja – „Bohaterowie wojny polsko-bolszewickiej” (rok szkolny 2018/2019), organizator OBEN Poznań
- XII edycja – „Bohaterowie opozycji demokratycznej 1981–1983” (rok szkolny 2019/2020), organizator OBEN Warszawa
Uczestnicy wszystkich edycji byli zapraszani na finał, podczas którego prezentowali swoje projekty i uczestniczyli w działaniach edukacyjnych. Nagrodzone zespoły otrzymywały materiały edukacyjne oraz pamiątkowe statuetki „Kamień Pamięci”. Z każdym rokiem projekt cieszył się coraz większą popularnością, np. do jego X edycji zgłosiło się łącznie 114 drużyn, a sprawozdanie z realizacji przesłało aż 95. Powstało wiele wspaniałych upamiętnień opartych o materiał nieraz zdobyty z niemałym wysiłkiem.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom projektu za trud jaki włożyli, aby skromni, często zapomniani, „cisi” bohaterowie historii zostali przywróceni pamięci i uhonorowani za swoje poświęcenie, a często i ofiarę życia.