„Zawsze powracamy po swoich. Stan poszukiwań i identyfikacji pomordowanych Żołnierzy Wyklętych” z cyklu „Tajemnice bezpieki”

Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i mec. Anna Szeląg byli gośćmi kolejnego spotkania z cyklu „Tajemnice Bezpieki” w Przystanku Historia IPN w Warszawie. Spotkanie poświęcone było pracom poszukiwawczym i identyfikacyjnym realizowanym przez Instytut Pamięci Narodowej. Gospodarzem spotkania był Piotr Woyciechowski.

W czasie dyskusji dr hab. Krzysztof Szwagrzyk przypomniał, że:

Działalność Instytutu Pamięci Narodowej dla pewnych środowisk była od początku i zawsze pozostanie nieakceptowalna, bo ona dotyczy wyjaśniania zbrodniczości systemu komunistycznego, który mieliśmy za sobą. Ona mówi o tym, kto tworzył te represje i kto za nie odpowiadał.

Dodając, że co roku przy okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych pojawiają się wypowiedzi niepoparte wiedzą historyczną i krzywdzące dla całego środowiska Żołnierzy Wyklętych.

Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk mówił o fenomenie oporu antykomunistycznego, który wyróżniał Polskę na tle innych państw bloku wschodniego w oporze przeciwko komunizmowi, mówił też o długim procesie przywracani pamięci o Żołnierzach Niezłomnych:

Chodziło o to, żeby wskazać społeczeństwu, że mimo że upadł system komunistyczny, ci żołnierze są dalej wyklęci, bo nie funkcjonują w przestrzeni publicznej.

To się zmieniało przez lata. (…) Przełom nastąpił, kiedy uchwalono Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Mec. Anna Szeląg mówiła o misji Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN:

My nie zajmujemy się jedynie poszukiwaniem i identyfikacją szczątków Żołnierzy Wyklętych. Poszukujemy także ofiar zbrodni katyńskiej, ich rodzin zmarłych na dalekiej Syberii, ofiar „operacji polskiej” NKWD. Poszukujemy ofiar ukraińskich nacjonalistów, a także ofiar zbrodni niemieckich (…). Misja, którą IPN wykonuje w imieniu państwa polskiego jest próbą pewnego „uporządkowania świata”, by przywrócić namiastkę sprawiedliwości, zadośćuczynić, przywrócić pamięć i nadrobić te stracone lata, kiedy najpierw zbrodnie popełniano, potem zacierano ich ślady (…).

W rozmowie poruszono również wątek kwatery C na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, która przez wiele lat funkcjonowała w powszechnej świadomości jedynie jako kwatera powstańcza. To tam, w wyniku analiz i badań przeprowadzonych przez zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN odkryto szczątki ofiar terroru stalinowskiego.

Okazało się, że tam również znajdują się szczątki ofiar zbrodni komunistycznych. To są osoby, które nie zostały stracone w więzieniu na Rakowieckiej, ale które na przykład zostały zakatowane w śledztwach (…). Niedawno w Warszawie odbył się uroczysty pogrzeb Stanisława Stankiewicza, który właśnie tam został odnaleziony”. [Stanisław Stankiewicz ps. „Sośniak”, „Dąb”, „Kornik”, leśnik, żołnierz działający w strukturach ZWZ-AK, WiN oraz NZW, uznany za sprawiedliwego wśród narodów świata]

– podkreśliła mec. Anna Szeląg dodając, że działania weryfikacyjne w kwaterze C na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach będą kontynuowane.

Dzisiaj już wiemy, że na poszczególnych kwaterach A, B, C, D, E, F2, F3, razem z innymi osobami grzebano także ofiary systemu komunistycznego. Mamy już w tej chwili ponad 200 imion i nazwisk oraz przybliżone lokalizacje na poszczególnych kwaterach. Jeżeli dodamy tę liczbę do tych odnalezionych na Łączce to już mamy, na samych Powązkach Wojskowych, około pół tysiąca ofiar systemu komunistycznego

– dodał zastępca prezesa IPN.

Jednym z tematów podjętych przez prowadzącego była kwestia identyfikacji ofiar, których szczątki odnaleziono na terenie Kwatery Ł i Ł II Cmentarza Wojskowego na Powązkach. W latach 2012–2017 zespół pod kierunkiem dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka prowadził w tym miejscu prace ekshumacyjne, w wyniku których odnaleziono szczątki ponad 300 osób. Mec. Anna Szeląg zauważyła, iż prace poszukiwawcze w tym miejscu od 2014 r. prowadzone były w ramach śledztwa wszczętego przez prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie. Podkreśliła, iż od tego momentu badania terenowe, podjęcie i zabezpieczenie szczątków realizowane było pod nadzorem prokuratora tejże Komisji. Podobnie jest w kwestii trwających badań genetycznych, zmierzających do ustalenia tożsamości osób, których szczątki odnaleziono. Te również prowadzone są w ramach działań pionu śledczego IPN.

Goście spotkania odnieśli się także do prac poszukiwawczych zrealizowanych w minionym roku, a także przedstawili plany na nadchodzące miesiące.

►Obejrzyj na kanale IPNtv

► Więcej:

– Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN – #PowracamyPoSwoich

– Krzysztof Szwagrzyk: Zawsze powracamy po swoich

– Poszukiwania i identyfikacje. Podsumowanie 2023

– Wideocast: Powracamy Po Swoich

Dotychczasowe konferencje identyfikacyjne:

► 2023 rok:

► 2022 rok: Znamy nazwiska kolejnych 30 zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów – Warszawa, 22 lipca 2022

► 2021 rok: Uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych – Warszawa, 12 sierpnia 2021

► 2019 rok: Ujawniono nazwiska szesnastu kolejnych zidentyfikowanych ofiar komunizmu – Warszawa, 3 grudnia 2019