E-Księgarnia
Msza św. w kościele wojskowym w warszawskim Rembertowie rozpoczęła 11 lipca centralne uroczystości z okazji ustanowionego przez Sejm RP Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa, dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942–1947. Główne obchody odbyły się na Skwerze Wołyńskim przy ul. Gdańskiej; członkom Rządu RP, parlamentarzystom, duchownym, kombatantom i przedstawicielom środowisk kresowych, a także licznie zebranym warszawiakom, towarzyszyła asysta honorowa Wojska Polskiego i Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej. Okolicznościowe listy do uczestników uroczystości wystosowali prezydent Andrzej Duda, premier Beata Szydło, marszałek Sejmu Marek Kuchciński, marszałek Senatu Stanisław Karczewski oraz minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
74 lata temu oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) zaatakowały 99 polskich wsi na Wołyniu. Uderzenie było dobrze zaplanowane, a dzień, w którym nastąpiło – niedziela – sprzyjał wymordowaniu jak największej liczby Polaków. Wsie były palone, a dobytek grabiony. Tego dnia mogło zginąć ok. 8 tys. Polaków – głównie kobiet, dzieci i starców. Ginęli od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi. Wydarzenia te, nazywane „krwawą niedzielą na Wołyniu”, były kulminacyjnym momentem zbrodni, dokonywanej przez ukraińskich nacjonalistów na polskiej ludności wschodnich województw II RP.
– 11 lipca 1943 r. o tej porze padał deszcz, a ludzie szli do kościoła, żeby się modlić. Te msze św. zostały przerwane, w setkach wiosek napadnięto na niewinnych ludzi – przypomniał prezes IPN dr Jarosław Szarek. Jak tłumaczył, tego dnia ukraińscy nacjonaliści sprzeniewierzyli się zasadom, którym od wieków hołduje łacińska cywilizacja. – Złamano nie tylko to, co jest istotą naszej cywilizacji od wieków, że świątynia jest miejscem świętym (...), ale ten nasz odwieczny kodeks rycerski, że człowiek bezbronny, że dziecko, że kobieta nie mogą uczestniczyć w walce – mówił szef Instytutu.
Jak podkreślił, skala zbrodni dokonanej przez OUN i UPA na polskiej ludności Wołynia i Małopolski Wschodniej jest niewyobrażalna. Dodał, że Polacy z Kresów Wschodnich cierpieli przez dekady – nie tylko z powodu utraty bliskich czy wypędzenia z rodzinnych stron, ale też w związku z zapomnieniem tej zbrodni. – Przez dziesiątki lat musieliście z tą pamięcią żyć sami (...) i z tą pamięcią niestety żyliście sami już po 1989 r. – zwrócił się do przybyłych na uroczystość Kresowian dr Szarek.
– Nie można budować przyszłości na półprawdzie, na kłamstwie, na przemilczeniu. (...) Nie ma winnych narodów; obwiniamy ludzi, obwiniamy ideologie, obwiniamy systemy. Nie zgodzimy się na kłamstwa, bo to jest droga donikąd – podsumował prezes IPN.
W ramach obchodów, przygotowanych przez Instytut Pamięci Narodowej wraz z Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, przy współpracy Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów oraz Zarządu Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, odsłonięto tablicę informacyjną przy pomniku Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Zaprezentowano też wystawę plenerową IPN pt. „Wołyń 1943. Wołają z grobów których nie ma".
Podczas obchodów na Skwerze Wołyńskim wręczono Medale Pro Patria, przyznawane przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Uhonorowano m.in. Szczepana Siekierkę, prezesa Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, od lat dokumentującego tragiczny los Polaków, którzy padli ofiarą zbrodni popełnionych przez OUN i UPA. W 2017 r. Siekierka został uhonorowany przez IPN nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej.
Uroczystości zakończyły się Apelem Pamięci oraz złożeniem wieńców pod pomnikami Ofiar Ludobójstwa i 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej.
Obchody poświęcone upamiętnieniu ofiar UPA zorganizowano w całym kraju. Już 9 lipca spod Grobu Nieznanego Żołnierza na ulice Warszawy wyruszył Marsz Kresowy, w którym przeszli przedstawiciele środowisk kresowych i patriotycznych. Marsz zakończył się pod Katedrą Polową Wojska Polskiego przy ul. Długiej, gdzie następnie odprawiona została msza św. w intencji ofiar ludobójstwa. Po nabożeństwie pod pomnikiem Powstania Warszawskiego na pl. Krasińskich odbył się koncert kresowy.
Spektakl „Ballada o Wołyniu”
W Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” został zaprezentowany dwukrotnie (11 i 12 lipca) wyjątkowy spektakl „Ballada o Wołyniu” Teatru Nie Teraz z Tarnowa (więcej o spektaklu).
Dyptyk Moniki Duliasz „Wołyń”
W tym samym miejscu od 11 lipca do 12 sierpnia prezentowana jest instalacja Moniki Duliasz, absolwentki Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, poświęcona Zbrodni Wołyńskiej. Wernisaż odbył się 12 lipca, o godzinie 17.30 (więcej o wystawie).
Wystawa „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
W 74. rocznicę „krwawej niedzieli” gdański oddział IPN zaprasza na wystawę „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”, którą od 10 do 31 lipca można oglądać przed siedzibą oddziału przy al. Grunwaldzkiej 216 w Gdańsku. Wystawa ta od 1 do 21 lipca jest prezentowana także w Przemyślu.
Konferencja „Ludobójstwo na Wołyniu – 74 lata później”
Lubelski IPN zorganizował w swojej siedzibie (ul. Wodopojna 2) konferencję popularnonaukową „Ludobójstwo na Wołyniu – 74 lata później”, która odbyła się 12 lipca 2017, o godz. 17.00. Konferencji towarzyszyła wystawa „Niedokończone msze wołyńskie”
Uroczystości w Krakowie
11 lipca na cmentarzu Rakowickim, odbyła się uroczystość rocznicowa, zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie, Korporację Akademicką Akropolia Cracoviensis i Stanicę Kresową.
Polecamy portal edukacyjny IPN www.zbrodniawolynska.pl