E-Księgarnia
W środę, 19 kwietnia, przypada 80. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim, największego zbrojnego zrywu Żydów w czasie II wojny światowej, a także pierwszego powstania wielkomiejskiego w okupowanej Europie. Było ono odpowiedzią na rozpoczęcie przez Niemców akcji ostatecznej likwidacji getta. W nierównej, trwającej prawie miesiąc walce słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej oraz Żydowskiego Związku Wojskowego stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa i formacji pomocniczych. To tragiczne i heroiczne powstanie stało się symbolem oporu Żydów z Polski wobec Holokaustu
W południe przed pomnikiem Bohaterów Getta na warszawskim Muranowie rozpoczęły się oficjalne uroczystości upamiętniające powstańczy zryw. Wzięli w nich udział m.in. prezydenci: Polski – Andrzej Duda, Izraela – Isaac Herzog i Niemiec – Frank-Walter Steinmeier oraz przedstawiciele najwyższych władz państwowych, wojska, parlamentarzyści z Europy i świata, reprezentanci korpusu dyplomatycznego, przedstawiciele Kościołów i wspólnot religijnych, w tym wspólnot i gmin żydowskich z Polski i całego świata. Wśród zaproszonych gości byli ocaleni z Zagłady, a także Polacy ratujący Żydów podczas okupacji niemieckiej, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Instytut Pamięci Narodowej reprezentował prezes – dr Karol Nawrocki.
– Powstanie w getcie warszawskim jest dla mnie, prezydenta Polski, i dla nas potomnych przede wszystkim symbolem męstwa, determinacji i odwagi. Woli walki o wolność, woli samodecydowania o sobie. Niezwykłej, szaleńczej odwagi, absolutnej determinacji – mówił podczas uroczystości prezydent Andrzej Duda. Z ust pozostałych mówców padały słowa o konieczności pamięci o Zagładzie, o heroizmie powstańców, aby ta straszliwa lekcja historii była przestrogą także na przyszłość i nigdy nie musiała się powtórzyć. Podczas obchodów odczytano apel pamięci, odmówiono wspólną modlitwę za pomordowanych, a prezydenci Polski, Izraela i Niemiec złożyli wieńce przed pomnikiem Bohaterów Getta.
***
Wcześniej, w godzinach porannych prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki i zastępca prezesa – dr Mateusz Szpytma oddali hołd jednemu z przywódców powstania w getcie warszawskim, dowodzącemu Żydowskim Związkiem Wojskowym Pawłowi Frenkelowi, składając wieniec na jego symbolicznym grobie na Cmentarzu Żydowskim na warszawskiej Woli.
Rownież dzisiaj, o godzinie 10.00, na skwerze Hoovera przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Prosimy Cię, Boże, o walkę krwawą…”, przygotowanej w 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim. Ekspozycję otworzyli prezes IPN dr Karol Nawrocki i dyrektor Oddziału IPN w Warszawie dr Tomasz Łabuszewski, jeden z autorów wystawy.
Upamiętnieni zostali także żołnierze Armii Krajowej, którzy udzielali pomocy powstańcom w getcie warszawskim. Tablica im poświęcona została odsłonięta w przeddzień głównych uroczystości.
Natomiast w piątek 21 kwietnia w Centralnym Przystanku Historia im. Janusza Kurtyki w Warszawie odbędzie się sesja naukowa „Opór Żydów przeciwko Niemcom na okupowanych ziemiach polskich”, poświęcona formom oporu, podejmowanym przez ludność żydowską w obliczu Holokaustu.
IPN od wielu lat zajmuje się badaniami historii Zagłady i stosunków polsko-żydowskich. Polecamy Katalog publikacji IPN na ten temat z lat 2000–2022 (wersja polska, wersja angielska)