Służba Bezpieczeństwa w Wadowicach
"Odwilż" polityczna 1956 r. jest często przedstawiana w literaturze jako istotny przełom w totalitarnym systemie władzy komunistycznej. W rzeczywistości jednak październik 1956 r. był tylko swoistą "zmianą dekoracji", czyli modyfikacją narzędzi sprawowania władzy przy utrzymaniu systemu totalitarnego. Od 1957 r. otoczony złą sławą Urząd Bezpieczeństwa zastąpiono Służbą Bezpieczeństwa, którą formalnie włączono w struktury Milicji Obywatelskiej. Faktycznie podlegała ona kontroli jedynie ministra spraw wewnętrznych i wyznaczonego zastępcy. W powiecie wadowickim do 1975 r. lokalną SB kierowali kolejni zastępcy komendanta powiatowego MO ds. Bezpieczeństwa (SB) - Józef Hendel oraz Stanisław Chachuła.
W wyniku reformy administracyjnej z 1975 r. likwidującej powiaty i wprowadzającej nowy podział na województwa, rejon Wadowic został włączony do województwa bielskiego. Służba Bezpieczeństwa z tego regionu została skupiona w Komendzie Wojewódzkiej MO w Bielsku-Białej. W Wadowicach początkowo pozostał jedynie Referat Paszportów bielskiego Wydziału Paszportów SB. Dopiero w 1981 r., na kilka miesięcy przed wprowadzeniem stanu wojennego, została utworzona w Wadowicach Grupa Operacyjna Wydziału IV SB KW MO w Bielsku-Białej. Wydział IV SB odpowiadał przede wszystkim za rozpracowywanie Kościoła i skupionych wokół niego środowisk, ale od 1981 r. zajmował się także zagadnieniami gospodarki rolnej, w tym niezależnym ruchem chłopskim. Grupą Operacyjną w Wadowicach kierował Eugeniusz Krzewiński.
Na początku 1983 r. niektóre jednostki organizacyjne MO - głównie w byłych miastach powiatowych - otrzymały status rejonowych i od 1 marca 1983 r. utworzono w nich struktury SB. Także w Komendzie Miejskiej MO w Wadowicach powstała kilkunastoosobowa komórka SB, złożona z funkcjonariuszy przeniesionych z Komendy Wojewódzkiej MO w Bielsku-Białej, podporządkowana zastępcy komendanta miejskiego MO ds. SB w Wadowicach, Edmundowi Wojnie. Z dniem 1 sierpnia 1983 r. Komendy Wojewódzkie MO przemianowano na Wojewódzkie Urzędy Spraw Wewnętrznych (WUSW), a na niższym szczeblu, w tym w Wadowicach, utworzono Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych (RUSW). W ich skład wchodziły piony Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa.
Służba Bezpieczeństwa w RUSW w Wadowicach według założeń etatowych liczyła 17 funkcjonariuszy. Kierował nimi zastępca szefa RUSW ds. SB - do 1984 r. Edmund Wojna, a po nim do końca PRL Marian Ramenda. Służba Bezpieczeństwa w Wadowicach zajmowała się tymi samymi grupami społecznymi i instytucjami co inne jednostki terenowe SB - środowiskami opozycyjnymi, związanymi z Kościołem, pracownikami zakładów przemysłowych, służby zdrowia czy rolnictwa.
Struktura SB w RUSW w Wadowicach była odbiciem podziału na wydziały operacyjne w WUSW. Grupa II SB zajmowała się przede wszystkim inwigilacją przybywających na teren Wadowic i okolicy zagranicznych dyplomatów oraz turystów, a także Polaków "podejrzanych" o kontakty z zagranicą. Do niej należało również zapewnienie "ochrony kontrwywiadowczej" znajdującym się na podległym RUSW terenie obiektom o znaczeniu strategicznym dla komunistycznej dyktatury. Zwalczaniem opozycji, w szczególności inwigilacją działaczy wadowickich struktur NSZZ "Solidarność", zajmowali się funkcjonariusze Grupy III SB. Sekcja IV SB (od 1 I 1985 r. referat - nazwa komórki zależała od jej liczebności) rozpracowywała miejscowe duchowieństwo i środowiska związane z Kościołem. Natomiast zagadnienia związane z gospodarką, w tym próby paraliżowania działań "Solidarności" w zakładach przemysłowych, operacyjnie podlegały Grupie V SB. Przez cały okres PRL-u głos decydujący w sprawach możliwości wyjazdów zagranicznych miała bezpieka. W Wadowicach kwestią tą zajmowała się Grupa Paszportów SB. Dodatkowo w 1985 r. utworzono Grupę VI SB, która przejęła od innych jednostek część zagadnień związanych z gospodarką, m.in. dotyczących rolnictwa i prób organizowania się rolników.
Po przemianach politycznych 1989 r. przeprowadzono radykalne zmiany organizacyjne w SB, która oficjalnie została dostosowana do nowych zadań wynikających ze zmian ustrojowych. Faktycznym celem była jednak ochrona jak największej liczby funkcjonariuszy, przy zachowaniu dotychczasowych możliwości operacyjnych. Dawne piony operacyjne zastąpiono nowymi. W Rejonowych Urzędach Spraw Wewnętrznych zlikwidowano z dniem 1 listopada 1989 r. podział na grupy i utworzono jedną Sekcję SB. Poza tą Sekcją zostały tylko Grupa II i Grupa Paszportów SB RUSW, od 1 lutego 1990 r. nazywana po prostu Grupą Paszportów RUSW. W dokumentacji personalnej wadowickiego RUSW nie ma jednak śladów tych przekształceń.
1 lutego 1990 r. formalnie zlikwidowano struktury SB poza WUSW, a byli funkcjonariusze SB RUSW w Wadowicach zostali przeniesieni do dyspozycji szefa WUSW w Bielsku-Białej i oddelegowani do pracy w Wadowicach (wobez części funkcjonariuszy taką procedurę zastosowano od 1 listopada 1989 r.). Taki stan rzeczy trwał do 31 lipca 1990 r., czyli do końca istnienia komunistycznego aparatu represji w Polsce.