E-Księgarnia
23 września mija 40. rocznica utworzenia Komitetu Obrony Robotników. W 1976 roku grupa inteligentów stanęła w obronie prześladowanych przez władze PRL robotników, oferując im pomoc prawną i materialną. Napisała też “Apel do społeczeństwa i władz PRL” – upominając się o represjonowanych po podwyżkach cen z czerwca 1976 roku.
Sygnatariuszami apelu było 14 osób: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Ludwik Cohn, Jacek Kuroń, Edward Lipiński, Jan Józef Lipski, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Antoni Pajdak, Józef Rybicki, Aniela Steinsbergowa, Adam Szczypiorski, ks. Jan Zieja, Wojciech Ziembiński.
Wkrótce dołączyli m.in. Halina Mikołajska, Mirosław Chojecki, Bogdan Borusewicz.
Apel KOR: Pomóżmy prześladowanym!
Członkowie KOR pisali: "Robotniczy protest przeciwko wygórowanym podwyżkom, który był wyrazem postawy niemal całego społeczeństwa, pociągnął za sobą brutalne prześladowania. W Ursusie, Radomiu i innych miastach bito, kopano i masowo aresztowano demonstrantów. Najszerszy zasięg miało wyrzucanie z pracy, co obok aresztowań szczególnie uderzyło w rodziny represjonowanych.
Stosowanie represji z reguły związane było z łamaniem prawa przez organa władzy. Sądy wydawały orzeczenia bez materiału dowodowego, z pracy wyrzucano naruszając przepisy k.p. Nie cofnięto się przed wymuszaniem przemocą zeznań(...). Ofiary obecnych represji nie mogą liczyć na żadną pomoc i obronę ze strony instytucji do tego powołanych, np. związków zawodowych, których rola jest żałosna. Pomocy odmawiają też agendy opieki społecznej. W tej sytuacji rolę tę musi wziąć na siebie społeczeństwo, w interesie którego wystąpili prześladowani. Społeczeństwo bowiem nie ma innych metod obrony przed bezprawiem jak solidarność i wzajemna pomoc.
Dlatego niżej podpisani zawiązują Komitet Obrony Robotników w celu zainicjowania wszechstronnych form obrony i pomocy. Niezbędna jest pomoc prawna, finansowa i lekarska. Nie mniej istotna jest pełna informacja o prześladowaniach. Jesteśmy przekonani, że jedynie publiczne ujawnianie poczynań władzy może być skuteczną obroną. Dlatego m.in. prosimy wszystkich, którzy podlegali prześladowaniom lub wiedzą o nich, o przekazywanie członkom Komitetu wiadomości na ten temat(...). Komitet domaga się amnestii dla skazanych i aresztowanych i przywrócenia wszystkim represjonowanym pracy – solidaryzując się w tych żądaniach z uchwałą Konferencji Episkopatu z dnia 9 września. Komitet wzywa społeczeństwo do poparcia tych żądań.
Jesteśmy jak najgłębiej przekonani, iż powołując Komitet Obrony Robotników do życia oraz działania - spełniamy obowiązek ludzki i patriotyczny, służąc dobrej sprawie Ojczyzny. Narodu, Człowieka".
Efekty pomocy robotnikom
Dr Cecylia Kuta z krakowskiego IPN w przygotowanej na rocznicę utworzenia KOR przez Instytut broszurze cytuje wspomnienia Jana Lityńskiego: “Antek (Macierewicz) miał wtedy taką koncepcję ogromnego uderzenia, jeżdżenia z ludźmi po obozach studenckich, zbierania pieniędzy, chodziło mu o rozpoczęcie ogromnej akcji. Myśmy z Jackiem (Kuroniem) uważali, że na akcję jest za wcześnie, że trzeba rozpocząć dopiero we wrześniu”.
Pomoc dla poszkodowanych w Radomiu jednak ruszyła. Jej organizatorem przez pierwsze dwa tygodnie był Mirosław Chojecki. Oprócz niego do Radomia jeździli później m.in. Zofia i Zbiogniew Romaszewscy, Bogdan Zawada, Jan Krzystof Kelus, Grzegorz Boguta. Antoni Macierewicz organizował grupy obserwatorów jeżdżących na procesy radomskie.
Ponadto KOR był inspiratorem drugiego obiegu wydawniczego, a jednym z rezultatów było podziemne czasopismo “Robotnik”. KOR i później KSS KOR organizował akcje protestacyjne przeciwko represjom, nawiązał też współpracę z opozycją w Czechosłowacji (Karta 77). Członkowie i współpracownicy Komitetu byli inwigilowani przez SB m.in. w ramach sprawy o kryptonimie ‘Gracze’, zwalniani z pracy, aresztowani, skazywani przez kolegia ds. wykroczeń.
Komitet Obrony Robotników stał się jednak intelektualną i organizacyjną podstawą dla Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", pierwszego za "żelazną kurtyną" niezależnego związku zawodowego.
Obchody rocznicy
Choć środowisko KOR podzieliło się – doszło do konfliktu między grupą związaną z Macierewiczem i Naimskim, reprezentującą opcję niepodległościową, a zwolennikami Kuronia i Michnika, ich dokonania i odwagę warto czcić także dziś.
Do Pałacu Prezydenckiego zaproszono w piątek w związku z uroczystymi obchodami rocznicy powstania Komitetu kilkaset osób. IPN przygotował na tę okazję specjalną wystawę, prezentującą archiwalne fotografie i dokumenty dotyczące działalności Komitetu.
Część dawnych KOR-owców, w tym Adam Michnik, odmówiła udziału w tym spotkaniu, publikując swe oświadczenie na łamach “Gazety Wyborczej”.
Najważniejszym sukcesem Komitetu Obrony Robotników było przełamanie społecznej apatii i lęku przed komunistyczną dyktaturą - głosi przyjęta w piątek przez Sejm uchwała. Stwierdzono w niej, że KOR stanowi "piękną kartę historii polskich dążeń do niepodległości i wyzwolenia".
W Teatrze Polskim w Warszawie także zaplanowano w piątek obchody rocznicy KOR. Minister obrony Antoni Macierewicz będzie uczestniczyć w koncercie i wręczy medale z okazji 40-lecia Czerwca' 76.
O wadze wystąpienia członków KOR opowiadają Zofia Romaszewska, która współtworzyła Biuro Interwencji Komitetu oraz prof. Jerzy Eisler z Instytutu Pamięci Narodowej. Zachęcamy do obejrzenia i wysłuchania ich wywiadów dla PAP!
http://dzieje.pl/wideo/zofia-romaszewska-kor-laczyla-niezgoda-na-niesprawiedliwosc
oraz
http://dzieje.pl/aktualnosci/prof-eisler-jawna-dzialalnosc-kor-byla-wyzwaniem-rzuconym-komunistom