Nawigacja

Komitet OPWiM przy Oddziale IPN w Katowicach

IX posiedzenie Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Katowicach – 21 lutego 2019

Obrady rozpoczęto sprawozdaniem o działaniach w 2018 i 2019 roku podjętych przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, które przedstawił dr Andrzej Sznajder - Dyrektor Oddziału IPN w Katowicach

Dyrektor poinformował, że w  ramach realizacji ustawy dekomunizacyjnej wpłynęły 63 zapytania o zgodność patronatów ulic, z czego zrealizowano i zamknięto 29 spraw. Zgodnie z przyjętą procedurą, kolejne 20 przekazano do dalszej realizacji odpowiednio do OBUWiM Kraków oraz BUWiM Warszawa. W przypadku pozostałych prowadzona jest wciąż kwerenda. W ramach realizacji zadania dekomunizacja pomników, wytypowano 102 obiekty terenu całego województwa śląskiego, które w myśl ustawy podlegają usunięciu. Następnie pozyskano dodatkowe materiały dotyczące w/w obiektów. Całość w postaci listy wraz z dodatkowymi materiałami w formie cyfrowej przekazano do BUWiM Warszawa.

Ponadto na poziomie Oddziału prowadzono 36 spraw, z czego zamknięto 22, a w pozostałych 14 prowadzone są czynności.

Niewątpliwym sukcesem było doprowadzenie do usunięcia pomnika poświęconego Armii Czerwonej w Dąbrowie Łośniu, który po demontażu, został przetransportowany jako eksponat do Muzeum Zimnej Wojny w Podborsku.

Jako priorytetowe zadanie ustawowe na rok 2018 przyjęto tworzenie ewidencji miejsc pamięci narodowej. Praca ta, rozpoczęta w 2016 r., na obecnym etapie, polega na wykonywaniu kopii cyfrowych dokumentacji, która znajduje się w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach. W okresie sprawozdawczym wykonano 15595 kopii.

Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości i wybuchu Powstań Śląskich dokonano wielu remontów grobów wojennych i weteranów m.in. dokonano remontu grobu wojennego Powstańca Śląskiego Benedykta Pawłowskiego, który znajduje na cmentarzu parafialnym w Mysłowicachprzy ul. Mikołowskiej, dokonano remontu grobu wojennego Powstańca Śląskiego Józefa Strączka, który znajduje na cmentarzu parafialnym w Mysłowicachprzy ul. Mikołowskiej, dokonano remontu Grobu Policjanta Polskiego, który znajduje się na terenie Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach przy ul. Lompy 19, dokonano remontu grobu wojennego Powstańca Śląskiego Benedykta Pawłowskiego, który znajduje na cmentarzu parafialnym w Mysłowicach, przy ul. Mikołowskiej, dokonano remontu grobu wojennego Powstańca Śląskiego Alojzego Watoły, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Chorzowie, przy ul. Kalusa, dokonano remontu grobu weterana Powstań Śląskich Pawła Sojki, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Chorzowie, przy ul. Kalusa, dokonano remontu grobu weterana Powstań Śląskich Franciszka Wieczorka, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Chorzowie, przy ul. Kalusa, dokonano remontu grobu weterana Powstań Śląskich Wincentego Machajskiego, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Chorzowie, przy ul. Kalusa, dokonano remontu grobu weterana Powstań Śląskich Marcina Watoły, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Chorzowie, przy ul. Kalusa, dokonano remontu zbiorowego grobu wojennego 12 Powstańców Śląskich, który znajduje się na cmentarzu parafialnym w Cieszynie Krasnej przy ul. Bielskiej.

Ponadto dokonano remontu grobu wojennego Żołnierza Wyklętego Jana Filarego „Lisa”, który znajduje się na cmentarzu komunalnym w Cieszynie przy ul. Katowickiej, dokonano remontu pomnika poświęconego poległym w czasie I wojny światowej kuźnianom, który znajduje się w Kuźni Raciborskiej na Placu Zwycięstwa. Zrealizowano I etap remontu Pomnika Zwycięstwa nad Faszyzmem, który znajduje się w Kuźni Raciborskiej przy ul. Kościelnej.

W zakresie trwałych upamiętnień:

  • Ufundowano tablicę memoratywną poświęconąWładysławowi Targalskiemu, zasłużonemu kresowianinowi. Tablicę odsłonięto na Placu Wł. Targalskiego w Bytomiu w dniu 22.11.2018 r.;
  • Ufundowano tablicę memoratywną poświęconą osobom związanym z lublinieckim harcerstwem, które zginęły w czasie II wojny światowej. Tablica została odsłoniętana pomniku czci żołnierzy i weteranów, którzy zginęli w latach 1939-1945. Obiekt ten znajduje się na Placu Golasia w Lublińcu. Odsłonięcia dokonano w dniu 31.08.2018 r.;
  • Ufundowano tablicę memoratywną poświęconą por. Janowi Zdzieblan-Urbańcowi p.s. „Grzechotnik" żołnierzowi Legionów oraz uczestnikowi wojny polsko-bolszewickiej, por. Janowi Józefowi Urbańcowi ps. „Ponton” żołnierzowi Września, TOW i ZWZ-AK zamordowanemu w Auschwitz oraz wszystkim i poległym za Ojczyznę i pomordowanym przez Niemców i Sowietów. Tablica została odsłonięta w dniu 11.11.2018 r. w Pewli Ślemieńskiej;
  • Ufundowano tablicę memoratywną upamiętniającą górników KWK „Staszic”, którzy w grudniu 1981 r. podjęli akcję protestacyjną w związku z wprowadzeniem stanu wojennego oraz aresztowaniem działaczy NSZZ „Solidarność”. Tablica została odsłonięta w cechowni KWK „Murcki- Staszic” w dniu 15.12.2018 r.

W dniu 28 lutego 2019 roku nastąpi odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków młodzieżowej organizacji antykomunistycznej Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności w I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach.

Następnie członek Komitetu Pan Grzegorz Grześkowiak równocześnie członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. przedstawił sprawy dotyczące upamiętniania ofiar „Zbrodni Katyńskiej” m.in. zamordowanych Policjantów RP oraz upamiętniania ofiar II wojny światowej pochowanych w grobach rodzinnych w województwie śląskim. Przykładem działań Stowarzyszenia jest zorganizowanie akcji społecznej nadania ulicom i placom na terenie Miasta Katowic, imion upamiętniających formacje Policji – Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Przykładowo: Skwer Piotra Urbańczyka, Skwer Jeńców Ostaszkowa, Rondo Ofiar Miednoje, Skwer Franciszka Szymkowiaka, Ulica Henryka Szwana.

Kolejnym punktem obrad było przedstawienie przez Przewodniczącą Komisji Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej Panią Barbarę Adamczyk projektu sprawozdania z działalności Komitetu za 2018 rok i podjęcie uchwały zatwierdzającej to sprawozdanie.

Pierwsze posiedzenie 15 lutego 2018 roku było w głównej mierze poświęcone podsumowaniem działalności Komitetu w 2017 roku.

Kolejne posiedzenie Komitetu w dniu 27 czerwca 2018 roku oprócz wyboru przewodniczącego Komitetu było poświęcone śp. Włodzimierzowi Kapczyńskiemu - wybitnemu działaczowi w walce konspiracyjnej przeciw komunizmowi.

Na trzecim posiedzeniu 27 września 2018 roku przewodnim tematem była sprawa likwidacji wystawy w Muzeum Auschwitz w Oświęcimiu w Bloku 11. W czasie II wojny światowej początkowo w Bloku 11 mieszkali więźniowie z kompanii karnej oraz kompanii wychowawczej, a także grupa zatrudniona w pracy w krematorium. Jak informuje tablica przed blokiem od 1943 r. umieszczano tam więźniów policyjnych. Byli nimi Polacy, zamieszkujący teren Prowincji Górnośląskiej,  którzy zostali zatrzymani do dyspozycji gestapo Rejencji Górnośląskiej. Większość osób przetrzymywanych jako więźniowie aresztu obozowego czy to jako więźniowe została skazana na śmierć przez rozstrzelanie bądź na śmierć głodową. Zmiany, które nastąpiły w Muzeum nakładają na osoby, którym bliska jest historia Śląska, moralny obowiązek przywrócenia pamięci o ofiarach Sądu Doraźnego. Komitet uważa, że należy podjąć wszelkie możliwe starania, aby tematyka, która zniknęła z ekspozycji powróciła na nią na nowo.

Kolejną bardzo ważną sprawą była informacja Prezesa Stowarzyszenia NSZ Oddziału w Żywcu -  Pana Władysława  Sanetry o przegłosowaniu przez mieszkańców Kamesznicy-gminy Milówka w konsultacjach społecznych, zgody na budowę cmentarza wojennego żołnierzy NSZ, dla zamordowanych bestialsko i podstępnie przez UB, a odnalezionych ich szczątków m.in. w Grodkowie w województwie opolskim. Pan Prezes ma nadzieję, że w tej sytuacji ustanie opór władz samorządowych w Milówce i wyrażą zgodę na budowę ww. cmentarza wojennego.

Następnie poszczególni Członkowie Komitetu przedstawili przebieg obchodów w woj. śląskim 79 rocznicy napaści Niemiec i Sowietów na Polskę.

Ostatnie posiedzenie Komitetu, które odbyło się 12 grudnia 2018 roku rozpoczęło się oddaniem hołdu poległym górnikom w wyniku pacyfikacji KWK „Wujek” w 1981 roku. Pod pomnikiem upamiętniającym to wydarzenie zapalono 9 zniczy i  złożono wiązankę kwiatów. Podczas tego posiedzenia dokonano wyboru przewodniczącego Komisji ds. Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej po połączeniu z Komisją Historyczną. Została nim Pani Barbara Adamczyk. Zmiana nastąpiła również w Komisji ds. Wyróżnień po śmierci Przewodniczącego Komisji Włodzimierza Kapczyńskiego, nowym wybrano prof. dr hab. Antoniego Barciaka.

Aktywną działalność w 2018 roku prowadziły również powołane Komisje.

Członkowie Komisji ds. Ochrony Miejsc Pamięci  Narodowych i Komisji Historycznej spotkali się na posiedzeniach wyjazdowych w różnych miastach województwa śląskiego.

11 stycznia 2018 r. odbyło się spotkanie wyjazdowe w Gliwicach. Motywem przewodnim spotkania było upamiętnianie poświęcone tematyce oświęcimskiej, między innymi „Marszowi Śmierci” więźniów z KL Auschwitz oraz gliwickiej filii KL Auschwitz też w dniach 19-21 stycznia 1945 r. punktem gromadzenia więźniów ewakuowanych z innych podobozów KL Auschwitz. 22 marca 2018 r. odbyło się kolejne spotkanie wyjazdowe w Świętochłowicach. Najpierw odwiedzono Muzeum Powstań Śląskich. Członkowie komisji zwiedzili MPŚ, obejrzeli film dokumentalny na temat Powstań Śląskich. Halina Bieda, dyrektor placówki przedstawiła historię oraz dokonania muzeum, a także zaprezentowała plany dotyczące działalność instytucji

W dniu 29 maja 2018 r. odbyło się spotkanie wyjazdowe  w Bielsku-Białej.  Komisja przyjechała na zaproszenie Szkoły Podstawowej nr 25 im. księdza Jana Twardowskiego, która mieści się w Bielsku-Białej.

Następnie w szkole podstawowej odbyła się uroczysta akademia słowno - muzyczna poświęcona 100-leciu odzyskania niepodległości przez Polskę, przygotowana przez nauczycieli i uczniów szkoły. Po akademii Komisja wraz delegacją szkolną ze sztandarem Szkoły odwiedziła grób zbiorowy wojenny 36 żołnierzy poległych w I i II wojnie światowej na cmentarzu komunalnym przy ul. Krasickiego składając kwiaty i zapalając znicze.

W dniu 4 czerwca 2018 r. odbyło się spotkanie wyjazdowe w Zabrzu. Komisja przyjechała na zaproszenie Szkoły Podstawowej nr 3 im. Bohaterów Monte Cassino, która mieści się w Zabrzu. Tematem wiodącym wizyty Komisji było „Kresowe i patriotyczne tradycje w Zabrzu”. Polegało to na odwiedzinach miejsc związanych z wybitnymi postaciami z tzw. „kresów wschodnich”.

W dniu 10 października 2018 r. odbyło się spotkanie wyjazdowe w Cieszynie. Komisja przyjechała na zaproszenie Burmistrza Miasta Cieszyna Pana Ryszarda Macury oraz Dyrektora Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie Pana Krzysztofa Neściora.

Punktem wizyty był Centralny Cmentarz Komunalny w Cieszynie, gdzie dokonano przeglądu grobów wojennych i złożono wiązanki kwiatów oraz zapalono znicze na kwaterze Legionów Polskich poległych w latach 1914 – 1920, a także na grobie pierwszego Komendanta Śląskiego Okręgu ZWZ Józefa Korola.

Odwiedzono również miejsce pochówku Jana Filarego – żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych z Oddziału „Bartka”, zamordowanego w 1950 roku w trakcie obławy zorganizowanej przez funkcjonariuszy PUBP w Cieszynie.

Ważnym punktem programu była również wizyta w czeskim Cieszynie, gdzie zobaczono pomnik pomordowanych Policjantów i Polaków z Zaolzia na Kotyszyńcu.
Przy obiekcie i tablicach z nazwiskami ofiar systemów totalitarnych niemieckich i sowieckich - złożono również wiązankę kwiatów. Historię miejsca przybliżył działacz polonijny
z Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego Pan Stanisław Gawlik.

W dniu 6 listopada 2018 r. odbyło się spotkanie wyjazdowe  w Tychach. Odwiedzono w Tychach kościół św. Marii Magdaleny- groby i upamiętnienia na terenie kościoła i cmentarza parafialnego. Oprowadzała p. Kazimiera Głogowska-Gosz, m.in. groby płk. Aleksandra Sałackiego, Żołnierzy Wojska Polskiego, Bohaterów Powstań Śląskich. Na zakończenie wizyty odbyło się spotkanie w Zespole Szkół im. Orląt Lwowskich ZDZ w Katowicach. Uczniowie zaprezentowali uroczystą akademie słowno - muzyczną poświęconą 100-leciu odzyskania niepodległości przez Polskę, przygotowaną przez nauczycieli i uczniów szkoły.

Aktywność Komitetu w roku 2018 przejawiała się również poprzez udział w licznych uroczystościach państwowych.

do góry