Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie, w przededniu tegorocznych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, odnowił na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie nagrobek Heleny i Józefa Barcikowskich (kw. 61A, rząd 2, grób nr 1)
Helena Barcikowska z domu Ząbroń została odznaczona medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” 10 października 1985 r. Decyzja o odznaczeniu jej synów – Józefa i Tadeusza – zapadła 29 grudnia 1992 r. Barcikowscy – mieszkańcy Wiśniowca w województwie tarnopolskim – od października 1942 r. do sierpnia 1943 r. ukrywali w domu pochodzącego z Warszawy Adama Gajłę, który uniknął dzięki temu zamknięcia, a później śmierci w miejscowym getcie, zlikwidowanym wiosną 1943 r. Korzystając z pomocy znajomego księdza, udało się zdobyć dla ukrywanego metrykę urodzenia na nazwisko Krzysztof Bolesław Sawicki – tych imion i nazwiska używał także po wojnie.
To właśnie Krzysztof Bolesław Sawicki napisał: „Nie wolno sobie pozwolić, aby choć jeden zasłużony odszedł z tego świata, nie doczekawszy się słusznej i najpiękniejszej nagrody. Każdy odznaczony człowiek w Polsce to jeszcze jeden wzór do naśladowania dla całego młodego pokolenia”.
Z zestawień statystycznych wynika, że do 2019 r. tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” uhonorowano ponad 27 tys. osób, z których niemal 7 tys. stanowią Polacy. Statystyki milczą jednak na temat „Sprawiedliwych”, którzy po wojnie zamieszkali na terenie obecnego województwa zachodniopomorskiego. W toku poszukiwań prowadzonych od 2009 r. udało się sporządzić listę ponad pięćdziesięciu takich osób. Ponad połowa odznaczonych związana była z Kresami Wschodnimi II Rzeczypospolitej (z województwami: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim i wołyńskim, znajdującymi się obecnie na terenie Ukrainy, oraz województwem wileńskim – obecnie na terenie Litwy). Pozostali trafili na Pomorze z dzisiejszych województw: lubelskiego, łódzkiego, mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego.
Wystawa elementarna „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” – do pobrania
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką - dzień ten ustanowiono – jak zapisano w treści ustawy – „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”. Święto jest wyrazem czci dla wszystkich Polaków, którzy, okazując miłosierdzie i współczucie, pomagali Żydom systematycznie mordowanym przez niemieckich oprawców