Upamiętnienie na cmentarzu parafii św. Macieja Apostoła zostało wzniesione z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Upamiętnień Bohaterów Niepodległości w Pawłowie Kościelnym. Przedsięwzięcie zostało zrealizowane dzięki wsparciu IPN. Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN opracowało projekt pomnika oraz pokryło koszty jego realizacji.
Niedzielne wydarzenie rozpoczął na placu przed kościołem koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu Orkiestry Dętej z Dzierzgowa. Następnie odprawiona została msza święta koncelebrowana pod przewodnictwem biskupa Mirosława Milewskiego. W homilii skierowanej do zebranych, Jego Ekscelencja podkreślił, że narody tracące pamięć, tracą również tożsamość. Wskazał, że polskie siły zbrojne w trakcie I i II wojny światowej były „wojskiem nadziei”. Oddając się Maryi Pannie walczyli o godność, niepodległość i suwerenność. Biskup przywołał słowa wieszcza narodowego Adama Mickiewicz „Jeśli zapomnę o Nich – ty Boże na niebie zapomnij o mnie!”, formując konieczność pamięci o wszystkich tych dzięki którym żyjemy w niepodległej Polsce.
Zebrani tłumnie okoliczni mieszkańcy wraz z duchowieństwem, przedstawicielami władz państwowych, samorządowych, służb mundurowych oraz młodzieżą szkolną, harcerzami i grupami rekonstrukcyjnymi, podążając za kompanią honorową Wojska Polskiego i pocztami sztandarowymi przemaszerowali na lokalny cmentarz, gdzie hymn RP rozpoczął drugą część uroczystości. W krypcie pod pomnikiem zostały złożone przez lokalnych starostów urny z ziemią pobraną z miejsc pamięci północnego Mazowsza:
- grób wojenny żołnierzy Brygady Syberyjskiej, którzy polegli 23 sierpnia 1920 r., pochowani na cmentarzu parafialnym w Chorzelach;
- polskie pozycje obronne z września 1939r. pod Żaboklikiem, wchodzące w skład Reduty „Czubak”;
- kwatera „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie, miejsca skrytych pochówków żołnierzy podziemia niepodległościowego pomordowanych przez komunistyczny reżim.
Dyrektor Adam Siwek złożył w krypcie akt erekcyjny. Zaproszeni goście w tym dyrektor BUWiM oraz wicepremier Henryk Kowalczyk odsłonili pomnik, a Biskup Mirosław Milewski dokonał poświęcenia nowego upamiętnienia.
Przemówienie okolicznościowe dyrektor Adam Siwek rozpoczął od słów poety Artura Oppmana: „Gdzie są ich groby, Polsko! Gdzie ich nie ma! Ty wiesz najlepiej i Bóg wie na niebie!”. Strofy wiersza „Pacierz dla zmarłych” były wprowadzeniem do przekazania zgromadzonym wezwania, w imię pamięci o wszystkich naszych rodakach, dzięki którym stąpamy po wolnej ziemi: „Musimy o tych grobach pamiętać, choć często nie wiemy gdzie one są. Musimy pamiętać o tych, którzy godnych miejsc spoczynku nie mają, a swoje życie oddali na ołtarzu Ojczyzny.” Kontynuując reprezentant IPN podkreślił, że łatwiej jest pamiętać, kiedy mamy fizyczny symbol pamięci. „Przekazujemy ten obiekt parafianom pawłowskim, mieszkańcom gminy całego północnego Mazowsza i wszystkim Polakom, którzy się tutaj pojawią, by w tym miejscu przywołać pamięć o naszych poległych Bohaterach”. Dyrektor podkreślił, że „jest to bardzo ważne, szczególnie w tych czasach, gdy zderzamy się z bardzo przewrotną interpretacją historii – z przekłamaniami, z relatywizowaniem odpowiedzialności za zbrodnie, z fałszowaniem obrazu postawy Polski i Polaków w czasie II wojny światowej”. Kończąc szef pionu upamiętnień IPN wskazał, że orężem walki z kłamstwem jest pamięć.
Oficer Wojska Polskiego odczytał Apel Pamięci, na koniec, którego Kompania Reprezentacyjna WP oddała salwę honorową. Na zakończenie uroczystości zebrane delegacje oraz mieszkańcy złożyli wieńce i zapalili znicze, oddając przy tym hołd Obrońcom Ojczyzny.
Uroczystość odsłonięcia pomnika „Bohaterom Niepodległości” była współorganizowana przez IPN i objęta Patronatem Narodowym przez Prezydenta RP.