Instytut Pamięci Narodowej Pogrzeb śp. Marii Grabowskiej, primo voto Barr – Londyn, 28 września 2022 - Bieżąca działalność Biura -

Fotografia pochodzi z teczki zatytułowanej „Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie” i została przekazane do zasobu archiwalnego IPN z WSI w Warszawie na podstawie ustawy o IPN.

W 2021 r. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej zamieścił w mediach społecznościowych fotografię młodej Polki z prośbą o pomoc w jej identyfikacji. Dzięki zaangażowaniu internautów ustalono, że osobą ze zdjęcia jest Maria Grabowska, córka pułkownika dyplomowanego Wojska Polskiego Benedykta Chłusewicza. Jej ojciec urodzony w 1895 r. w Wilnie, walczył w czasie I wojny światowej jako oficer armii rosyjskiej, następnie służył w I Korpusie Polskim gen. Dowbora-Muśnickiego i był szefem sztabu 5. Dywizji Syberyjskiej. Po przedarciu się do Polski walczył z bolszewikami w 1920 r. w szeregach Brygady Syberyjskiej, za co otrzymał order Virtuti Militari. W okresie międzywojennym dowódca garnizonów i okręgów w Grodnie, Toruniu, Dubnie. W czasie II wojny światowej organizator wojskowych transportów morskich do Narwiku i Francji. Po 1947 r. pozbawiony obywatelstwa polskiego. Zmarł w Londynie.

Pierwszym mężem śp. Marii Grabowskiej był Philip Rex Barr-Barciński,   Squadron Leader RAF, poznany na statku s/s "Sobieski" podczas ewakuacji z kapitulującej Francji w 1940 r. Zginął w locie bojowym 7 listopada 1942 r. nad Belgią. Na słynnym już zdjęciu widzimy młodą wdowę po odebraniu z rąk króla Jerzego VI medalu Distinguished Flying Cross w imieniu poległego męża. Jej drugim mężem był Stanisław Grabowski, kapitan Wojska Polskiego, bohater II wojny światowej, oficer 1 Dywizji Pancernej generała St. Maczka, odznaczony przez Rząd Polski na Uchodźctwie, króla Belgii i królową Niderlandów. Śp. Maria Grabowska w czasie II wojny światowej była zatrudniona jako laborantka w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu przy Polskim Czerwonym Krzyżu. Instytut ten zajmował się produkcją suchej plazmy na potrzeby wojenne.