Instytut Pamięci Narodowej Odsłonięcie tablicy poświęconej Pierwszej Trawnickiej Drużynie Harcerskiej – Trawniki, 29 marca 2022 - Bieżąca działalność Biura -

W Zespole Placówek Oświatowych im. Marii Skłodowskiej-Curie w Trawnikach dyrektor IPN Lublin dr Robert Derewenda wraz z dyrektorem placówki odsłonili  tablicę poświęconą Pierwszej Trawnickiej Drużynie Harcerskiej.
Była to  jedna z kilku antykomunistycznych organizacji młodzieżowych, działających na Lubelszczyźnie od wiosny 1950 r. do lipca 1953 r. Jej założycielem i drużynowym był pochowany w 2021 roku w Trawnikach Mieczysław Smalec.

Uczniowie szkoły przygotowali część artystyczną o historii  Pierwszej  Trawnickiej Drużyny Harcerskiej.

– Życzę Wam takiej wolności jak ta, której się tu uczyliśmy – zwrócił się do młodych ludzi dyrektor IPN Lublin dr Robert Derewenda, który przypomniał, że Stalinowi nie udało się wychować młodego pokolenia Polaków, które zrezygnowałoby z walki o wolność.

Podczas uroczystości referat dla uczniów wygłosił dr hab. J. Wołoszyn, a wydarzeniu  towarzyszyła wystawa „Zapomniane Ogniowo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956”.

Pierwsza Trawnicka Drużyna Harcerska zawiązała się w wyniku sprzeciwu wobec likwidacji niezależnego harcerstwa oraz odrzucenia tradycji skautingu. Młodzież spotykała się na zbiórkach, organizowała ogniska, przy których odbywała się działalność samokształceniowa i uświadamiająca. Zmiany wprowadzone w działalności organizacji, oparte zostały na pracy Szarych Szeregów. Szczególny nacisk położono na ćwiczenia terenowe i szkolenie wojskowe. 

Próba zdobycia broni stała się przyczyną wypadku, do którego doszło w kwietniu 1953 r. Członkowie organizacji rozbroili pracownika SOK w Trawnikach. Podczas szamotaniny śmiertelny postrzał otrzymał strażnik ochrony kolei. Wydarzenie wstrząsnęło młodymi ludźmi do tego stopnia, iż zaprzestali podobnych akcji.

Wyczerpujące śledztwo, prowadzone z użyciem przemocy fizycznej, zakończone zostało wyrokami Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie. Młodzi ludzie otrzymali kary od 6 do 14 lat pozbawienia wolności. Mieczysław Smalec został skazany na karę śmierci, która została zamieniona na dożywocie. Nauczycielka – Bronisława Maj – która wspierała tajną organizację, skazana została na 10 lat więzienia. Swoje wyroki członkowie Pierwszej Trawnickiej Drużyny Harcerskiej odbywali w więzieniach: na Zamku Lubelskim, w Chełmie, Rawiczu, Wronkach, Krakowie przy ul. Montelupich, Strzelcach, Iławie oraz Jaworznie – więzienie dla młodocianych. Mieczysław Smalec opuścił więzienie w sierpniu 1959 r. Zmarł w styczniu 2022 r. i został pochowany na cmentarzu w Trawnikach.