Nawigacja

Bieżąca działalność Biura

Odsłonięcie i poświęcenie tablicy upamiętniającej Stefana Melaka – Warszawa, 17 września 2021

W 82. rocznicę sowieckiej agresji na Polskę upamiętniliśmy Stefana Melaka – głosiciela prawdy o Zbrodni Katyńskiej, współzałożyciela Komitetu Katyńskiego, represjonowanego przez reżim komunistyczny.

17 września 2021 r. podczas uroczystości przy pomniku Poległym i Pomordowanym na Wschodzie została odsłonięta tablica ku czci pierwszego przewodniczącego Komitetu Katyńskiego. Instytut Pamięci Narodowej reprezentował zastępca prezesa dr hab. Karol Polejowski wraz z dyrektorem Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adamem Siwkiem oraz dyrektor Archiwum IPN Marzeną Kruk.

Do uczestników uroczystości zwrócił się w liście prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki:

– Stoimy przed pomnikiem upamiętniającym ofiary sowieckich represji: wszystkich obywateli polskich poległych i pomordowanych na Wschodzie. Wśród nich są też ofiary zbrodni katyńskiej – okrutnego ludobójstwa, dokonanego wiosną 1940 roku przez sowieckie NKWD na przedstawicielach polskich elit. Kłamstwo katyńskie, obarczające winą za ten mord III Rzeszę, przez lata funkcjonowało w społecznej świadomości. Dziś gromadzimy się przed tym pomnikiem, by oddać hołd człowiekowi, który całe życie poświęcił walce o prawdę i godne upamiętnienie ofiar  – napisał prezes IPN. – Odsłonięta dziś tablica poświęcona pamięci Stefana Melaka będzie trwałym znakiem naszej wdzięczności za Jego pracę i bezkompromisową postawę. W czasach, gdy tak wielu bało się szeptać, on głośno występował w imieniu tych wszystkich, którzy nie mogli już mówić. I za to jesteśmy Mu winni naszą wdzięczność – podkreślił dr Nawrocki.

Podczas wydarzenia dyrektor Adam Siwek oraz dyrektor Marzena Kruk zostali odznaczeni Krzyżami Służby Niepodległości. Uroczystość zakończyła ceremonia złożenia wieńców przed nowo odsłoniętą tablicą sfinansowaną ze środków Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN oraz pod tablicą Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, w hołdzie ofiarom sowieckiej agresji we wrześniu 1939 r.

Tablica upamiętniająca Stefana Melaka to kolejna inicjatywa Instytutu Pamięci Narodowej, która ma na celu kultywowanie pamięci o osobach represjonowanych przez komunistów. W 2020 roku IPN sfinansował tablicę ku czci Wojciecha Ziembińskiego – inicjatora budowy pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.

* * *

Stefan Melak urodził się 13 sierpnia 1946 roku w rodzinie o głębokich korzeniach patriotycznych. Wraz z braćmi współtworzył Krąg Pamięci Narodowej, organizował prelekcje na tematy niewygodne dla komunistycznych władz i był inicjatorem pierwszych uroczystości w tzw. Dolince Katyńskiej na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Tam też, 31 lipca 1981 roku, ustawił pierwszy w Polsce pomnik ku czci pomordowanych jeńców Starobielska, Ostaszkowa i Kozielska. Jako inicjator i pierwszy przewodniczący Komitetu Katyńskiego z oddaniem służył prawdzie, nieustannie przypominając społeczeństwu o dokonanej przez Sowietów zbrodni i dążąc do tego, by odpowiedzialnością za ten mord obarczyć jej prawdziwych sprawców.

Stefan Melak był głęboko zaangażowany w działalność opozycyjną, m.in.: brał aktywny udział w kolportażu pism niezależnych. Korzystając z tzw.: drugiego obiegu, wydawał publikacje dotyczące Katynia. W 1979 roku wstąpił w szeregi Konfederacji Polski Niepodległej. Za swoją działalność antykomunistyczną oraz udział w zjeździe „Solidarności” został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, Jaworzu i Darłówku. Zwolniony z więzienia w 1982 roku natychmiast powrócił do wydawania niezależnej prasy, organizacji pielgrzymek i prelekcji. W 1991 roku doprowadził do wzniesienia w Miednoje i Charkowie krzyży upamiętniających spoczywających tam polskich obywateli. Przemiany ustrojowe nie zmieniły jego nastawienia do propagowania prawdy o komunistycznym ludobójstwie: organizował odczyty historyczne, wystawy i uroczystości patriotyczne. Zginął w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 roku, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

W 2010 roku Instytut Pamięci Narodowej uhonorował Komitet Katyński nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej. W 2020 roku przyznano Stefanowi Melakowi Krzyż Wolności i Solidarności.

do góry