Instytut Pamięci Narodowej Odsłonięcie i poświęcenie Symbolicznej Mogiły Sybirackiej – Warszawa, 23 czerwca 2021 - Bieżąca działalność Biura -

Uroczystość rozpoczęło wspólne odśpiewanie hymnu Państwowego oraz Sybiraków. Następnie zostały wygłoszone przemówienia okolicznościowe. W swoim wystąpieniu prezes IPN dr Jarosław Szarek przedstawił znaczenie tego upamiętnienia:

„To miejsce pamięci ma symbolizować Polską Golgotę Wschodu i być wyrazem nierozerwalnej więzi z wielopokoleniową martyrologią syberyjską Narodu Polskiego. Losy Sybiraków to historia walki o zachowanie i umacnianie niepodległości Flaga Polski – pełna ofiary i cierpienia” - mówił prezes IPN

Na zakończenie uroczystości zebrane delegacje złożyły wieńce przed wyremontowanym pomnikiem.

Związek Sybiraków Oddział Warszawa wystąpił do Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskiem o dofinansowanie remontu Symbolicznej Mogiły Sybiraków, zlokalizowanej na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach, w kwaterze C15. IPN zlecił wykonanie ekspertyzy dotyczącej wad materiału, z jakiego wykonane zostało pierwotnie upamiętnienie. Następnie przeprowadzono remont, sfinansowany przez Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN.

* * *

Historia Symbolicznej Mogiły Sybiraków na Cmentarzu Powązkowskim sięga okresu międzywojennego. W uroczystość Wszystkich Świętych 1 listopada 1938 r. na Powązkach ustawiono i poświęcono krzyż dla upamiętnienia losów Sybiraków. Starania utworzenia tego miejsca pamięci zostały podjęte przez Związek Sybiraków, który powstał w 1928 r. W czasie II wojny światowej krzyż nie został zniszczony, natomiast został usunięty pod koniec lat 60. ubiegłego wieku.  W 1988 r. swoją działalność reaktywował Związek Sybiraków. 14 czerwca 1992 r. z inicjatywy Zarządu Oddziału Warszawskiego Związku Sybiraków doszło do ponownego odsłonięcia miejsca pamięci poświęconego Sybirakom. W tym dniu uroczystego poświęcenia Krzyża i Symbolicznej Mogiły dokonał biskup Zbigniew Kraszewski w asyście kompanii honorowej Wojska Polskiego i pocztów sztandarowych Sybiraków z całej Polski. Od 2007 r. czyniono starania, aby powstał w miejscu drewnianego krzyża pomnik z bardziej trwałego materiału. Efektem tych dążeń było odsłonięcie 24 września 2010 r. pomnika nazwanego Symboliczną Mogiłą Sybiraków. Pomnik stanowią trzy różnej wysokości krzyże z białego, cieniowanego kamienia oraz tablice z pamiątkową inskrypcją oraz nazwami obozów i miejscowości, do których byli zsyłani obywatele Polscy na Wschód. Trzeba jednak pamiętać, że na tablicach monumentu nie udało się umieścić nazw wszystkich miejscowości, gdzie pozostały groby Polaków. Na środkowym krzyżu znajduje się godło Związku Sybiraków, a na płycie podstawy inskrypcja: ,,Chwilą ciszy w modlitwie przywołajmy Tych imię, co za wolność i wiarę w Workucie, na Kołymie, w wiecznych lodach Sybiru w tajdze i Kazachstanie oddali swe życie za Polski zmartwychwstanie."
Symboliczna Mogiła Sybiraków znajduje się w kwaterze C-15. Przywołuje ono naszej pamięci Polaków zesłanych, więzionych i zgładzonych na ziemiach byłego imperium carskiego i sowieckiego.