Nawigacja

Bieżąca działalność Biura

Pogrzeb 8 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w obronie Fortu III w Pomiechówku w 1939 r. – Pomiechowo, 20 maja 2021

W ceremonii pogrzebowej udział wziął wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej Jan Baster oraz dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek.

20 maja 2021r. w znajdującej się 50 km od Warszawy miejscowości Pomiechowo miała miejsce ceremonia pogrzebowa 8 żołnierzy Wojska Polskiego – Obrońców Ojczyzny, poległych w obronie Fortu III w Pomiechówku w 1939 r.  Tą niezwykłą uroczystość, rozpoczęła w samo południe msza żałobna w kościele pw. św. Anny w Pomiechowie, koncelebrowana przez ks. ppłk. Marcina Czeropskiego wraz z proboszczem Parafii św. Anny w Pomiechowie. Wypełniony kościół, przez okolicznych mieszkańców oraz przedstawicieli najwyższych władz państwowych, modlących się w intencji Obrońców Ojczyzny, wskazuje na wielką potrzebę upamiętniania tych wszystkich, którzy ginęli z niemieckich rąk, często w sposób bestialski, na terenie Fortu III w Pomiechówku.

 

 

 

 

Następnie przed kościołem sformułował się kondukt pogrzebowy, który przeszedł w miejsce pochówku na tutejszy cmentarz parafialny. Na czele, którego szli duchowni, a tuż za nimi maszerowali żołnierze Wojska Polskiego  – kompani reprezentacyjnej Wojsk Lądowych, 9. BWD DG RSZ. Trumny ze szczątkami ekshumowanych żołnierzy przewożone były przez wojskowy samochód terenowy, za którym szli wszyscy zebrani.

Dźwięki Hymnu Rzeczypospolitej Polskiej rozpoczęły uroczystości na cmentarzu. Następnie podczas przemówień okolicznościowych, list od Marszałek Sejmu RP odczytał Pan Christian Młynarek – Zastępca Szefa Kancelarii Sejmu, natomiast list od Ministra Obrony Narodowej wygłosił Pan Łukasz Kudlicki – Szef Gabinetu Politycznego Ministra Obrony Narodowej. W okolicznościowym liście skierowanym do uczestników przez Premiera RP – Mateusza Morawieckiego czytamy:

Rzeczpospolita żegna dziś swych bohaterów. Żegna z należnymi honorami ośmiu żołnierzy Wojska Polskiego, którzy w 1939 roku oddali życie w obronie pomiechowskiego Fortu III. Dzisiejsza uroczystość pogrzebowa jest hołdem oddanym tym, którzy podążając drogą służby, nie wahali się zapłacić najwyższej ceny za wolność naszego państwa. Organizatorom i uczestnikom ceremonii pogrzebowej przekazuję wyrazy głębokiego szacunku.

Na koniec tej części uroczystości dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek, podziękował tym wszystkim, którzy na przestrzeni lat przyczyniają się do okrywania prawdy o miejscu kaźni, jakim niewątpliwi był Fort III.

Księża odprawili egzekwie pogrzebowe nad trumnami żołnierzy. W dalszym ciągu uroczystości żołnierze złożyli Flagi Państwowe umieszczone na trumnach i przekazali je Panu Piotrowi Jeżółkowskiemu – Prezesowi Zarządu Fundacji Fort III Pomiechówek. Następnie trumny zostały złożone do grobu, żołnierze zostali pochowani obok swoich kolegów w kwaterze wojennej na cmentarzu w Pomiechowie. Ostatnie dwie części ceremonii pogrzebowej to salwa honorowa oraz złożenie przez asystujących żołnierzy Wojska Polskiego w imieniu zebranych delegacji wieńców i wiązanek.

W uroczystości udział wzięli:

- Zastępca Szefa Kancelarii Sejmu RP – Pan Christian Młynarek.

- Szef Gabinetu Politycznego Ministra Obrony Narodowej – Pan Łukasz Kudlicki

- Wicewojewoda Mazowiecki – Pan Artur Standowicz.

- Zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Pan Jan Baster.

- Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN – Pan Adam Siwek

- Przedstawiciel Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – Pan Paweł Głogowski

- Prezes Zarządu Fundacji „Fort III  Pomiechówek – Pan Piotr Jeżółkowski.

- Dowódca Garnizonu Kazuń – Pan płk Robert Kamiński

- Starosta Nowodworski – Pan Krzysztof Kapusta.

- Wicestarosta Nowodworski – Pan Paweł Calak.

 

 

 

 

***

17 grudnia 2020 r. Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN zakończyło trzeci etap prac ekshumacyjnych na terenie Fortu III w Pomiechówku. Z dołów śmierci wydobyto kompletne szczątki 74 ofiar, w tym dzieci w wieku niemowlęcym.

Niespodzianką było odkrycie zbiorowej mogiły 8 żołnierzy Wojska Polskiego. Sposób pochówku – bezładnie wrzucone ciała do płytkiego zagłębienia (leja po pocisku artyleryjskim?), przysypane cienką warstwą ziemi – wskazuje, że miał on miejsce już po zajęciu fortu przez Niemców. W przeciwieństwie do grobów żołnierzy poległych w obronie fortu, urządzanych jeszcze przez polską załogę, ta mogiła była nieoznaczona i pominięta przy powojennych ekshumacjach. Obrońcy placówki zostaną pochowani obok swoich kolegów w kwaterze wojennej na cmentarzu w Pomiechowie.

Historia Fortu w Pomiechówku – choć powstał on jeszcze w latach 80-tych XIX w. – wiąże się głównie z okresem II wojny światowej: tragicznymi losami rodzin przesiedlonych w 1941 r. z okolic Płońska, Sochocina i Nasielska oraz represjami wobec ludności żydowskiej. Najtragiczniejszy moment w dziejach Fortu przypada na okres funkcjonowania niemieckiego więzienia karno-śledczego. Fort stał się wówczas miejscem masowych egzekucji więźniów.

10 października 2018 r. Biuro Upamiętnienia Walk i Męczeństwa IPN rozpoczęło misję, której celem jest napisanie ostatniego rozdziału tej historii: zapewnienie godnego miejsca spoczynku i upamiętnienie tysięcy ofiar zbrodni niemieckich z Fortu III. Podczas drugiego pogrzebu ekshumowanych szczątków 5 września 2019 r. z udziałem m.in. ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, prezes IPN dr Jarosław Szarek powiedział: „Stoimy na miejscu, gdzie zamordowano 15 000 osób, naszych przodków. Gdybyśmy chcieli wszystkich ich pochować, musiałoby tu stanąć 450 rzędów takich grobów”. Dodał, że IPN nie zapomina o takich miejscach jak Fort III czy też obóz w Działdowie – „Kto poza mieszkańcami północnego Mazowsza słyszał o Pomiechówku? Kto słyszał o Działdowie, w którym również zginęło 15 tysięcy osób?” – pytał dr Szarek. W efekcie trzyletnich prac na terenie Fortu III na tymczasowym cmentarzu na lewym dziedzińcu pochowano kompletne szczątki 146 osób oraz fragmenty szkieletów należących do ponad 130 osób.

Zdjęcie wykonane podczas prac ekshumacyjnych w Forcie III w Pomiechówku w 2020 r.

do góry