Instytut Pamięci Narodowej Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej - Książki -

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Warszawa 2019, 464 s., ISBN: 978-83-8098-667-1

Publikacja stanowi częściowy rezultat prac prowadzonych w ramach projektu „Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej”. Celem było ustalenie nazwisk obywateli polskich, nieobjętych ustawodawstwem norymberskim, a mieszkających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w granicach z 31 sierpnia 1939 r. i represjonowanych za pomoc udzielaną Żydom podczas II wojny światowej.

Książka zawiera 333 noty (dotyczące 654 osób) opisujące przyczyny, okoliczności i przebieg zdarzeń związanych z zapewnieniem pomocy ludności żydowskiej oraz konsekwencje w postaci działań organów władzy wojskowej i cywilnej III Rzeszy wobec osób, które naruszyły zasady kontaktowania się z ludnością żydowską, uregulowane prawem okupacyjnym. Autorzy publikacji starali się jak najpełniej zrekonstruować zależności między pomocą a represją, poznać motywacje osób uczestniczących w zdarzeniach oraz okoliczności ujawnienia faktu udzielenia pomocy. Dzięki temu ukazano różnorodność postaw, a zarazem złożoność badanego zagadnienia. 

Na źródła wykorzystane w książce składają się m.in. dokumenty administracji niemieckiej, sądów i aparatu terroru, prasa niemiecka, świadectwa żydowskie spisane podczas wojny, prasa i materiały wytworzone przez konspirację polską i żydowską. Cenne dla projektu okazały się zwłaszcza akta procesowe osób podejrzanych o współpracę z okupantem niemieckim, gromadzone od 1945 r. przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce i jej sukcesorów.

Niniejszy tom jest pierwszym z serii publikacji „Represje za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej”.

Publikacja w ramach centralnych projektów badawczych IPN: „Dzieje Żydów w Polsce i relacje polsko-żydowskie w latach 1914–1989” oraz „Losy Polski i jej obywateli w latach II wojny światowej”.