Instytut Pamięci Narodowej Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 8: 1961 - Książki -

Stefan Wyszyński,  Pro memoria, t. 8: 1961, red. Monika Wiśniewska, IPN, Archidiecezja Warszawska i Archidiecezja Gnieźnieńska, UKSW, Instytut Prymasowski, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, Warszawa 2019, 288 s. ISBN 978-83-8098-643-5

Pierwsze całościowe wydanie zapisków prymasa Stefana Wyszyńskiego z lat 1948–1981, unikatowe świadectwo niestrudzonej działalności prymasa oraz niekwestionowanego autorytetu społecznego i rzecznika praw narodu. W ramach zainaugurowanej serii ukaże się 27 tomów, niemal każdy z nich dotyczy kolejnego roku życia prymasa Wyszyńskiego. Edycja możliwa dzięki współdziałaniu Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Archidiecezji Warszawskiej, Instytutu Pamięci Narodowej, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Instytutu Prymasa Wyszyńskiego i Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.

Oddawany do rąk czytelnika tom ósmy „Pro memoria” obrazuje – z perspektywy prymasa Wyszyńskiego – sytuację Kościoła w PRL w okresie narastającego napięcia w obrębie stosunków wyznaniowych. Zapiski prymasa, rejestrujące prawny i faktyczny status Kościoła, uwarunkowania jego działalności, codzienność życia duchowieństwa, inteligencji polskiej i przeciętnych ludzi, stanowią cenne świadectwo epoki oraz nieobojętny dla dyskursu historiograficznego głos w sprawie okresu gomułkowskiego, który nierzadko bywa idealizowany i „rozgrzeszany”. Władysław Gomułka walczył z Kościołem, ponieważ postrzegał go jako wroga ideologicznego i politycznego. Stosował przede wszystkim metody administracyjne, choć nie tylko. Zmierzał do faktycznej eliminacji przejawów religijności z przestrzeni publiczno-prawnej. W realizacji tego zadania znaczącą rolę odegrała centralna i terenowa administracja wyznaniowa państwa, stanowiąca narzędzie władz partyjno-rządowych w ograniczaniu działalności Kościoła.

Ze wstępu Moniki Wiśniewskiej

Publikacja w ramach Centralnego Projektu Badawczego Instytutu Pamięci Narodowej: „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”.

Seria wydawnicza: „Kościół katolicki w dokumentach”.

• Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 1: 1948–1952
• Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 2: 1953
• Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 3: 1953–1956 
• Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 5: 1958
• Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 7: 1960