Instytut Pamięci Narodowej „Pułkownicy”. Rdzeń środowiska piłsudczyków w systemie polityczno-ustrojowym II Rzeczypospolitej - Książki -

Mateusz Hübner,​ „Pułkownicy”. Rdzeń środowiska piłsudczyków w systemie polityczno-ustrojowym II Rzeczypospolitej, Warszawa 2020, 448 s., ISBN 978-83-8098-323-6

Seria wydawnicza „Monografie”, t. 153

Praca łączy rys biograficzny członków grupy „pułkowników” – jednego z najciekawszych i najbardziej wpływowych środowisk politycznych II Rzeczypospolitej – z problematyką polityczną, obejmującą zarówno analizę mechanizmów walki o władzę, jak i kwestie ideologiczne. Ukazano dzieje i działania „pułkowników”, czyli grona najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. Przedstawiony został proces kształtowania światopoglądu „pułkowników”, formowania grupy oraz usytuowanie jej jako elity obozu piłsudczykowskiego. Zaliczani do najważniejszych: Walery Sławek, Aleksander Prystor, Kazimierz Świtalski oraz Bogusław Miedziński, Józef Beck czy Janusz Jędrzejewicz – podobnie jak inne postacie identyfikowane z grupą – uznawali prymat nieformalnych mechanizmów działania, prowadzących do rządów „silnej ręki”. Swe poglądy formowali w czasie walki o niepodległość, a po jej odzyskaniu przez udział w strukturach militarnych, w tym wywiadzie. Po przejęciu władzy przez obóz piłsudczykowski w 1926 r. „pułkownicy” odgrywali początkowo pozornie drugoplanowe role w państwie, ale faktycznie decydowali o kierunkach rządzenia. Podejmowane przez nich reformy realizowano pod hasłem sanacji moralnej i ustrojowej. Rola Piłsudskiego w utrzymaniu spoistości grupy była na tyle duża, że po jego śmierci w 1935 r. utracili władzę, co spowodowało dekompozycję całego obozu piłsudczykowskiego. Spór o „pułkowników” nabrał nowego wymiaru po zmianie władz II Rzeczypospolitej na emigracji.

Zawartą w analizie ocenę „pułkowników” przygotowano bez uprzedzeń, powielania obiegowych stereotypów, ale – z drugiej strony – najdalej od apologetycznych ocen. Praca stanowi pierwszą całościową monografię grupy „pułkowników” i ukazuje konieczność dalszych badań nad środowiskiem piłsudczyków.

Dyskusja o książce: