Tomasz Kurpierz, Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980–1989, Katowice 2012, 408 s., ISBN 978-83-8098-232-1
Wersja elektroniczna publikacji w Bibliotece Cyfrowej IPN
Niezależne Zrzeszenie Studentów tworzyli młodzi ludzie o rozmaitych poglądach, których połączyła antykomunistyczna postawa oraz chęć zmiany otaczającej ich siermiężnej i szarej rzeczywistości. W przeciwieństwie do dość licznych w „Solidarności” zwolenników reformowania PRL wśród studentów działających w NZS znacznie mniej było osób wierzących w możliwość jakiejkolwiek sensownej przebudowy istniejącego od kilku dekad systemu. Członkowie zrzeszenia domagali się demokratyzacji życia akademickiego, przestrzegania przez władze podstawowych swobód obywatelskich oraz poszanowania praw człowieka. Górnośląskie uczelnie – podobnie jak wiele innych ośrodków w kraju – w ostatniej dekadzie PRL stały się areną burzliwych wydarzeń, których finał nastąpił wraz z upadkiem systemu komunistycznego w Polsce w 1989 roku.
Monografia przedstawia dzieje NZS w województwie katowickim. Tomasz Kurpierz omówił struktury niezależnego ruchu studenckiego w okresie legalnej działalności na największych uczelniach w regionie – Uniwersytecie Śląskim, Politechnice Śląskiej, Śląskiej Akademii Medycznej i Akademii Ekonomicznej w Katowicach, opisał także działalność konspiracji studenckiej w czasie stanu wojennego – przede wszystkim na Uniwersytecie Śląskim i Politechnice Śląskiej. Na tych też uczelniach nastąpiła w drugiej połowie dekady reaktywacja zrzeszenia, zaś na przełomie 1988 i 1989 r. NZS ponownie zaczęło działać również w Śląskiej Akademii Medycznej. Działania zrzeszenia w województwie katowickim ściśle związane były z wydarzeniami rozgrywającymi się w innych ośrodkach akademickich, dlatego też górnośląskie struktury niezależnego ruchu studenckiego zostały omówione na szerszym, ogólnopolskim tle, tym bardziej, że niektórzy regionalni liderzy NZS weszli również w skład krajowych władz organizacji.
SPIS TREŚCI
Wstęp
Przed Sierpniem
- Początki szkolnictwa wyższego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim
- Studencki opór i Październik ’56
- Marzec ’68 i jego skutki
- Przedsierpniowa opozycja i opór społeczny
Przed rejestracją (lato 1980 r. – luty 1981 r.)
- Powstanie „Solidarności”
- Pierwsze studenckie inicjatywy
- Ludzie i struktury
- Regionalna i akademicka „Solidarność”
- Partia i władze uczelni wobec powstania NZS
- Walka o rejestrację i pierwsze konfrontacje
- Początek walki o wolne słowo
- Służba Bezpieczeństwa wobec NZS
- NZS a Socjalistyczny Związek Studentów Polskich
- W czasie strajku łódzkiego
Od rejestracji do stanu wojennego (luty – grudzień 1981 r.)
- Struktury
- Władza wobec rejestracji
- Kryzys bydgoski
- I Krajowy Zjazd Delegatów
- Walka o niezależność uczelni
- Niezależna prasa i wydawnictwa
- Wszechnica Górnośląska
- Studencka wiosna
- O wolność dla więźniów politycznych
- Kontakty zagraniczne
- NZS a młodzież szkolna
- Niespokojne wakacje
- Jesienne konflikty
- Strajk listopadowo-grudniowy
Pierwsza konspiracja (1981–1985)
- Wprowadzenie stanu wojennego
- Internowania
- Rozwiązanie NZS i inne represje
- Studencka konspiracja i opór społeczny
- Reorganizacja struktur SB
- Namiastka samorządności
- Duchowe i materialne wsparcie Kościoła
- Impas – opór nielicznych
Reaktywacja (1985–1988)
- Studencki Komitet Oporu
- Reaktywacja
- Papieska pielgrzymka
- Między konspirą a jawnością
- Służba Bezpieczeństwa wobec reaktywacji NZS
- Na powierzchni
U schyłku PRL (1988–1989)
- Ujawnienie
- Zajścia pod katedrą
- Odbudowa struktur
- Między kompromisem a buntem
- Walki o rejestrację ciąg dalszy
- Rejestracja i ostatnie miesiące w PRL
Zakończenie
Bibliografia
Wykaz skrótów
Indeks osób
Gdzie kupić publikacje:
KsięgarnieKsięgarnia internetowaOddziały IPN Sprzedaż wysyłkowaDostępność Biuletynu IPN w placówkach Poczty Polskiej