Instytut Pamięci Narodowej Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980–1989 - Książki -

Krzysztof Michalski, Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980–1989 , Warszawa 2012, 296 s. (seria „Monografie”, t. 80)

Komisja Wspólna przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski, sięgająca korzeniami końca lat czterdziestych minionego stulecia, wciąż pozostaje jednym z najbardziej tajemniczych gremiów. W okresie PRL, szczególnie w latach osiemdziesiątych, to ciało porozumiewawcze odgrywało niepoślednią rolę w procesie normalizacji relacji państwo–Kościół; najbardziej wymiernym rezultatem jego prac w omawianej dekadzie były tzw. ustawy majowe. Ponadto na posiedzeniach Komisji wielokrotnie poruszano kwestie dotyczące sfery polityki wewnętrznej i zagranicznej Polski, kondycji kultury oraz stanu gospodarki. Po 1989 r. Komisja Wspólna stała się symbolem instytucjonalizacji relacji państwo–Kościół w naszym kraju i tym samym klamrą spajającą dwie epoki w dziejach polskiego Kościoła katolickiego.

Książka wyróżniona w 2008 r. w Konkursie im. Władysława Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny Roku.

SPIS TREŚCI

Wstęp
Stan badań i baza źródłowa
Kompozycja pracy

1. Dzieje Komisji Mieszanej i Wspólnej na tle relacji państwo–Kościół w latach 1945–1980

• Droga do utworzenia Komisji Mieszanej
• Początek prac Komisji Mieszanej i porozumienie z 14 kwietnia 1950 roku 
• Zerwanie dialogu między Kościołem a władzami. Losy Komisji Mieszanej po kwietniu 1950 roku
• Prace Komisji Wspólnej na tle relacji państwo–Kościół w okresie rządów Władysława Gomułki
• Forum konstruktywnego dialogu (listopad 1956 – czerwiec 1957)
• Jałowy dialog (wrzesień 1957 – sierpień 1963)
• Zawieszenie prac Komisji Wspólnej w 1967 roku
• Sprawa wznowienia prac Komisji Wspólnej na tle relacji państwo–Kościół w latach siedemdziesiątych

2. Wznowienie prac Komisji Wspólnej i jej działalność w latach 1980–1981

• Na drodze do reaktywacji Komisji Wspólnej. Kościół wobec kryzysu społeczno-politycznego latem 1980 roku
• Wznowienie prac Komisji Wspólnej i jej skład osobowy
• Charakter i przebieg prac Komisji Wspólnej do końca 1980 roku
• Prace Komisji Wspólnej na tle sytuacji społeczno-politycznej w kraju w 1981 roku
• Pozorny dialog – na drodze do stanu wojennego
• Bilans pierwszego roku działalności reaktywowanej Komisji Wspólnej

3. Pozorna kontynuacja? Komisja Wspólna w stanie wojennym i po jego zawieszeniu (lata 1982–1983)

• Działalność Komisji Wspólnej w początkowym okresie stanu wojennego (1982 rok)
• Funkcjonowanie Komisji Wspólnej w okresie zawieszenia stanu wojennego
• Przygotowania do drugiej pielgrzymki papieża (styczeń–czerwiec 1983 roku)
• Zaostrzenie polityki wyznaniowej władz po pielgrzymce papieża
• Bilans funkcjonowania Komisji Wspólnej w latach 1980–1983

4. Polityka kluczenia. Relacje państwo–Kościół na forum Komisji Wspólnej w latach 1984–1986 

• Impas w relacjach między państwem a Kościołem w 1984 roku i jego odzwierciedlenie w pracach Komisji Wspólnej
• Zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki i echa tej zbrodni na forum Komisji Wspólnej
• Powolne wychodzenie z impasu. Komisja Wspólna na jesieni 1985 roku
• Dalsze prace nad ustawowym uregulowaniem sytuacji Kościoła katolickiego, przygotowania do pielgrzymki papieskiej, zabiegi wokół utworzenia Rady Konsultacyjnej – rok 1986 w pracach Komisji Wspólnej
• Bilans prac Komisji Wspólnej w latach 1984–1986

5. U źródeł III Rzeczypospolitej. Funkcjonowanie Komisji Wspólnej w latach 1987–1989 na tle procesu transformacji ustrojowej PRL

• Pierwsze symptomy zwrotu w polityce wyznaniowej władz PRL na przełomie 1986 i 1987 roku
• Transakcja wiązana? Wznowienie prac nad ustawą o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w PRL w obliczu kryzysu społeczno-gospodarczego na jesieni 1987 roku
• Droga do Okrągłego Stołu 
• Kręta droga do Pałacu Namiestnikowskiego 
• Zakończenie prac legislacyjnych w cieniu obrad Okrągłego Stołu
• Ustawy majowe i wybory czerwcowe
• „Wasz prezydent – nasz premier”, ustanowienie nuncjatury
• Rola Kościoła katolickiego w procesie demontażu systemu komunistycznego u schyłku PRL 

Zakończenie
Aneks

• Nr 1. 1984 listopad 29, [Warszawa] – Zapis rozmowy podczas posiedzenia Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski
• Nr 2. 1989 kwiecień 27, [Warszawa] – Protokół posiedzenia Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski (fragment)
• Nr 3. 1989 maj 31, Warszawa – Protokół posiedzenia Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski (fragment)

Summary
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób