Instytut Pamięci Narodowej Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia '70 - Książki -

Piotr Abryszeński, Daniel Gucewicz, Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia '70, Gdańsk–Warszawa 2020,360 s., ISBN  978-83-8229-010-3

Publikacje gdańskiego oddziału IPN: tom 78                     

Książka stanowi pierwszą próbę kompleksowego przedstawienia reakcji Kościoła katolickiego na rewoltę grudniową 1970 r. w Trójmieście. Opisano w niej również działania władz komunistycznych, które w obliczu kryzysu starały się wykorzystać autorytet duchowieństwa do własnych celów.

Gdy w styczniu 1971 r. w kraju wzbierała nowa fala niezadowolenia społecznego, podczas rozmowy w gmachu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku przewodniczący tego organu Tadeusz Bejm usiłował nakłonić biskupa Edmunda Nowickiego, by wydał uspokajający apel do wiernych. Na to ordynariusz gdański odpowiedział:

– My jesteśmy po to, by był pokój. Aniołowie w Betlejem śpiewali: „Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi…”

– „…pokój ludziom dobrej woli” – dokończył przewodniczący.

– Przez dwa tysiące lat Kościół to czyni i czynić będzie – podsumował hierarcha.

Grudzień ’70 to jeden z najbardziej tragicznych epizodów w historii PRL, który urósł do rangi symbolu. Stał się również ważną cezurą w relacjach państwo–Kościół. Duchowni musieli się wówczas zmierzyć z trudnym zadaniem moralnym i duszpasterskim. Jak w obliczu takiego dramatu mówić o miłości bliźniego i przebaczeniu? Brutalna pacyfikacja strajków przyniosła wiele ofiar, a w polskich domach zagościły rozpacz i cierpienie, niekiedy trauma, ale też gniew.

Piotr Abryszeński i Daniel Gucewicz, bazując na szeroko zakrojonej kwerendzie źródłowej, prezentują rewoltę grudniową z perspektywy Kościoła katolickiego w Trójmieście. Ukazują postawę biskupów i zwykłych księży, ich działania i wypowiedzi. Omawiają także posunięcia władz komunistycznych wobec duchowieństwa oraz inne wątki z zakresu polityki wyznaniowej na początku lat siedemdziesiątych XX w. Książka stanowi pierwszą próbę kompleksowego zmierzenia się z tą problematyką.