Instytut Pamięci Narodowej „Biuletyn IPN” nr 1–2/2021 – Wygnani z Kresów Wschodnich - Biuletyn IPN -

Koniec II wojny oznaczał dla wielu Polaków konieczność opuszczenia rodzinnych siedlisk na ziemiach zabranych Polsce przez Związek Sowiecki. Stłoczeni w towarowych wagonach wyruszyli z niewielką częścią swego dobytku w podróż w nieznane. Po tygodniach tułaczki trafiali zwykle na opuszczane przez Niemców ziemie zachodnie. Ich los, a także losy oddziałów partyzanckich przerzucanych na teren pojałtańskiej Polski to główny temat najnowszego numeru „Biuletynu IPN”.

W numerze przedstawiamy także tematy z późniejszych okresów PRL: wizytę Edwarda Gierka w Szczecinie i Trójmieście po Grudniu ’70; zmiany w konstytucji w 1976 r. i ich wpływ na powstanie jawnej opozycji; powstanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów w 1981 r.; a także kres PZPR. Prezentujemy sylwetki osób zasłużonych dla spraw kresowych: Jan Platera-Gajewskiego, ks. Romana Dzwonkowskiego i Władysława Siemaszki.

Do „Biuletynu IPN” dołączyliśmy płytę DVD z filmem fabularnym: Skarga, w reż. Jerzego Wójcika. Film nawiązuje do masakry z Grudnia ’70.

„Biuletyn IPN” jest dostępny również w prenumeracie.

SPIS TREŚCI

Wysiedleńcy z Kresów Wschodnich

• Grzegorz Chajko – Ekspatriacja. Przymusowe przesiedlenia Polaków do „nowej Polski”
• Paweł Naleźniak – Problemy adaptacyjne. Początki życia Kresowian na Ziemiach Zachodnich i Północnych powojennej Polski (PDF do pobrania)
• Jan Szumski – „Kwestia polska” na sowieckiej Białorusi
• Bogusław Tracz – Byle nie dalej na zachód! Polacy z Kresów na Górnym Śląsku
• Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski – Operacja „Zachód” [ewakuacja AK z Kresów Północno-Wschodnich 1945–1946]
• Piotr Niwiński – Eksterytorialny Okręg Wileński
• Tomasz Balbus – Eksterytorialny Okręg Lwowski AK-WiN i jego rozbicie przez bezpiekę
• Mariusz Maszkiewicz – Ekspatriacja i repatriacja. Polityka PRL i III RP wobec rodaków na Kresach

Sylwetki

• Adam Hlebowicz – „Nie damy pogrześć mowy”. Jan Plater-Gajewski (1909–1998)

Komentarze historyczne

• Sebastian Ligarski – „Pomożecie?” Edward Gierek w Szczecinie i Gdańsku (24/25 stycznia 1971 roku)
• Andrzej Boboli – Zmiany w konstytucji PRL [1975–1976]
• Cecylia Kuta – Sprzeciw wobec zmian konstytucji PRL. Narodziny jawnej opozycji antykomunistycznej [List 59 z grudnia 1975 r.]
• Radosław Peterman – „Ja już jestem magistrem, a wy jeszcze nie”. Walka o Niezależne Zrzeszenie Studentów [Łódź 1981]
• Dariusz Zalewski – PZPR – partia władzy, pieniędzy i bezwstydu (PDF do pobrania)

Polskie Rodziny

• Kinga Hałacińska – Ocalał, by dać świadectwo. Władysław Siemaszko

Pisarze Niepodległości

• Marek Klecel – Ocalona z zagłady. Żywot heroiczny Zofii Kossak (1889–1968)

Pożegnanie

• Adam Hlebowicz – Na samotnej widecie. Wspomnienie o ks. prof. Romanie Dzwonkowskim SAC (1930–2020)
• Śp. Szczepan Siekierka