Instytut Pamięci Narodowej Międzynarodowa konferencja naukowa „Archiwa w państwach totalitarnych Europy Środkowej i Wschodniej” – Lublin–Sandomierz, 5–7 września 2018 - Konferencje naukowe -

W dniach 5–7 września 2018 r. obradowała w Lublinie i Sandomierzu międzynarodowa konferencja naukowa „Archiwa w państwach totalitarnych Europy Środkowej i Wschodniej”, zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej, Zakład Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Instytutu Historii UMCS w Lublinie, Archiwum Państwowe w Lublinie, miasto Sandomierz i Muzeum Okręgowe w Sandomierzu.

Konferencja zgromadziła ponad 30 badaczy z Polski, Rosji, Ukrainy i Kazachstanu. Podjęto na niej słabo rozpoznany problem funkcjonowania archiwów w warunkach systemu totalitarnego. Dyskutowano o roli ideologii i propagandy w pracy archiwów, regulacjach prawnych okresu komunizmu, praktyce niszczenia akt aparatu bezpieczeństwa i aparatu partyjnego, a także o polityce kadrowej i represjach wobec archiwistów. 

PROGRAM

5 września 2018

Sala obrad Rady Wydziału Humanistycznego UMCS
Budynek Nowa Humanistyka, pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, Lublin

Otwarcie konferencji 9.00–9.40

Obrady 9.40–11.20

• Prof. dr hab. Zbigniew Zaporowski (UMCS), Wokół pojęcia totalitaryzmu. Polskie spojrzenie
• Prof. dr hab. Alicja Kulecka (UW), Czynniki kształtujące politykę gromadzenia akt w PRL (1950–1989)
• Kan. n. h. doc. Elena Michajłowna Burowa (Бурова Елена Михайловна), (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny w Moskwie) Zasada komunistycznej partyjności a reprezentatywność państwowego zasobu archiwalnego Rosji (Принцип Коммунистической партийности и репрезентативность Архивного  фонда страны)
• Prof. dr hab. Janusz Łosowski (UMCS), Stan i potrzeby badań nad politycznym aspektem działalności polskich archiwów państwowych w okresie totalitaryzmu komunistycznego
• Dr Jacek Kordel (UW), Główne kierunki badań nad teorią archiwalną w NRD

11.20–11.40 Przerwa na kawę

Obrady 11.40–13.20

• Mgr Antoni Zieliński (IPN w Warszawie), Zasady kwalifikacji akt do kategorii A w realiach Polski Ludowej: gromadzenie dokumentacji istotnej, czy makulatury?
• Dr hab. Maciej Wojtyński (UW), Planowe niszczenie dokumentacji i zbiorów programowych TVP S.A. za czasów prezesury Jerzego Urbana w 1989 roku
• Kan. n. h. doc. Roman Lubawśkyj (Любавський Роман), (Charkowski Uniwersytet Narodowy im. W. Karazina), Zespoły dotyczące ruchu robotniczego w archiwach Ukrainy: czynniki gromadzenia, luki informacyjne i wartość źródłowa (Фонди з робітничої історії в архівах України: фактори комплектування, інформаційні лакуни і джерелознавчий потенціал)
• Kan. n. h. doc. Elena Pietrowna Małyszewa (Малышева Елена Петровна), (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny w Moskwie), Kulturalno-oświatowa praca archiwów: społeczne potrzeby i polityka (Культурно-просветительская работа архивов: социальный заказ и политика)
• Mgr Hubert Mazur (UP w Krakowie), Prace kulturalno-oświatowe i działalność popularyzatorska archiwów w realiach państwa totalitarnego

13.20–14.10 Dyskusja

14.10–16.20 Przerwa

16.20–18.40 Obrady

• Oksana Eugieniewna Antonowa (Антонова Оксана Евгеньевна), (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny w Moskwie), Losy sowieckich archiwistów w okresie stalinizmu (1938–1953). Na podstawie dokumentacji Centralnego Archiwum Państwowego Obwodu Moskiewskiego (Судьба советских архивистов в период сталинизма (1938–1953 гг.). По документам Центрального государственного архива Московской области)
• Żibek Bajkasz (Байкаш Жибек ) (Archiwum Prezydenta Republiki Kazachstanu w Ałmacie), Źródła archiwalne dotyczące represji wobec kazachskich archeografów (Архивные источники о репрессированных казахстанских археографов)
• Kan. n. h. doc. Swietłana Iwanowna Cemienkowa, Jegor Ogórenko (Цеменкова Светлана Ивановна, Огуренко Егор) (Uralski Uniwersytet Federalny im. B. M. Jelcyna), Społeczny i ideologiczny wizerunek uralskiego archiwisty w latach 30. i 40. XX wieku (Социальный и идеологический портрет уральского архивиста 1930–40–х гг.)
• Kan. n. h. doc. Olha Oseredczuk (Осередчук Ольга) (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. I. Franki), Przemiana profesjonalnego wizerunku archiwisty w czasie pierwszej okupacji Lwowa w latach 1939–1941 (Зміна професійного образу архівіста у роки першої радянської окупації Львова (1939–1941 рр.)
• Kan. n. h. Wasyl Gerun, Maria Mołodećka (Герун Василь, Молодецька Марія), (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. I. Franki), Pracownicy Uniwersytetu Lwowskiego im. I. Franki z lat 1939–1991. Portret prosopograficzny (Працівники Архіву Львівського університету імені Івана Франка 1939–1991 рр.: просопографічний портрет)
• Kan. n. h. doc. Eugeniusz Raczkow (Рачков Евгений), (Charkowski Uniwersytet Narodowy im. W. Karazina), Działalność uniwersyteckich archiwów i muzeów na Ukrainie w czasach sowieckich: nacisk ideologiczny a normy korporacyjne (Деятельность университетских архивов и музеев в Украине в советский период: идеологический диктат и корпоративные нормы)
• Dr hab. Anna Łosowska (UMCS), Pomijanie informacji niewygodnych politycznie w dokumentacji osobowej uniwersytetu (na przykładzie UMCS)

Dyskusja 18.40–19.20

6 września 2018

Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, ul. Zamkowa 12

Obrady 10.20–13.00

• Dr Stanisław Koller (IPN w Warszawie), Służba archiwalna Wydziału II Biura Ewidencji Operacyjnej/Biura „C” MSW (1956–1990) w sprawozdaniach. Funkcjonariusze – archiwiści – członkowie partii.
• Mgr Wiesław Kaczmarczyk (IPN w Warszawie), Wydarzenia polityczne lat 1967–1968 i ich wpływ na pracę archiwistów byłego Biura „C” MSW
• Dr Michał Kulecki (AGAD w Warszawie), Archiwum Główne Akt Dawnych w systemie archiwów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
• Dr Tomasz Hajewski (AP w Katowicach), mgr Agnieszka Laskowska, Propagandowa rola Archiwum Państwowego w Katowicach w świetle uwarunkowań polityczno-ideologicznych okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
• Anna Eugieniwna Szestakowa, Anna Wołodymirowna Chłopećka, (Шестакова Анна Євгенівна, Хлопецька Анна Володимирівна), (Archiwum Państwowe Obwodu Lwowskiego), Polityczno-propagandowa działalność archiwistów pierwszej organizacji komsomolskiej archiwów lwowskich w latach 1940–1941 (Політико-пропагандистська діяльність архівістів первинної комсомольської організації архівів м. Львова у 1940–1941 роках)

13.00–13.20 Przerwa na kawę

13.20–14.40 Obrady

• Mgr Elżbieta Czajka (AP w Łodzi), Udział archiwistów łódzkich w pracach polityczno-propagandowych w okresie Polski Ludowej
• Dr Grażyna Trzaskowska (AP we Wrocławiu), Udział archiwów w Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu w 1948 r. ze szczególnym uwzględnieniem Archiwum Państwowego we Wrocławiu
• Dr Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk (IPN w Warszawie), Dokumenty propagandowe wytworzone przez Koła Rodzin Milicyjnych (1968–1989) przechowywane w Archiwum IPN w Warszawie. Ich charakter i zakres tematyczny.
• Dr hab. Tomisław Giergiel (UMCS), Akta więzienia w Sandomierzu 1944–1956 i ich przydatność do badań nad więziennictwem okresu komunistycznego w powojennej Polsce

14.40–15.10 Dyskusja

15.10 –17.00 Przerwa

17.00–18.20 Obrady

• Kan. n. h. doc. Rimma Gabdarchakowna Szamstudinowa (Шамсутдинова Римма Габдархаковна), (Kazański Nadwołżański Uniwersytet Federalny), Prowincjonalne partyjne archiwum w warunkach rozwiniętego socjalizmu w latach 60.–70. XX wieku. Problemy gromadzenia i udostępniania. Na podstawie materiału aktowego Centralnego Archiwum Partyjnego Tatarskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej (Провинциальный партийный архив в условиях развитого социализма 1960–1970–е гг. Проблемы комплектования и использования – на материале Единого партийного архива ТАССР).
• Dr n. h. prof. Mara Szaukatowna Gubajdullina, kan. n. h. doc. Laura Tanirbergenowa Isowa (Губайдуллина Мара Шаукатовна, Исова Лаура Танирбергеновна), (Kazachski Uniwersytet Narodowy im. Al-Farabi w Ałmacie), Archiwa Ałmaty i Obwodu Ałmatyńskiego. Spojrzenie na historię europejskiej diaspory w Kazachstanie w świetle nowych źródeł (Архивы Алматы и Алматинской области: взгляд на историю европейской диаспоры в Казахстане в новых источниках) 
• Kan. n. h.  Tatiana Nikołajewna Kandaurowa (Кандаурова Татьяна Николаевна), (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny w Moskwie) „Archiwa nie opisane – nie napisana historia”: praktyka systematyzacji akt organizacji wojenno-osiedleńczej («Архивы не описаны – история не написана»: практика систематизации материалов по военно-поселенной организации»)
• Leonid Mikołajewicz Wielichowski (Велиховский Леонид Николаевич), (emerytowany pracownik naukowy Galerii Tretiakowskiej w Moskwie), Retrospektywny przegląd pamiątek polskiej kultury, które przetrwały okres totalitarny w archiwach Federacji Rosyjskiej (Ретроспективный обзор памятников Польской культуры, хранящиеся в архивах Российской Федерации и переживших тоталитарный период)

18.20–19.00 Dyskusja

7 września 2018

Sala obrad Rady Wydziału Humanistycznego UMCS
Budynek Nowa Humanistyka, pl. M. Curie–Skłodowskiej 4 a, Lublin

Obrady 9.00–10.40

• Dr Wawrzyniec Kowalski (UWr.), Emilij Laszowski, czyli przykład działalności archiwisty w okresie Niezależnego Państwa Chorwackiego
• Dr Adam Grzegorz Dąbrowski (AAN w Warszawie), Profesor Janina Zakrzewska jako pracownik Archiwum Akt Nowych (1970–1976). Studium przypadku
• Dr Tomasz Czarnota (UMCS), Realizacja funkcji udostępniania zasobu w archiwach partii komunistycznej na przykładzie Archiwum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Lublinie
• Dr hab. Marek Konstankiewicz (UMCS), Prawne regulacje działalności archiwalnej w latach 1951–1983
• Dr hab. prof. nadzw. Rafał Galuba (UAM), Archiwa wyodrębnione w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Podstawy prawne działalności

10.40.–11.00 Przerwa na kawę

Obrady 11.00–11.40

• Mgr Tomasz Rodziewicz (AP w Lublinie), Problem niszczenia akt PZPR,  SB i WSW w świetle wybranej prasy centralnej i lokalnej
• Dr Robert Stępień (UMCS), Rola i działalność archiwów w kontekście ochrony praw człowieka

11.40–12.40 Dyskusja

12.40–13.00 Podsumowanie konferencji

Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: Prof. dr hab. Janusz Łosowski (UMCS) oraz dr hab. Mirosław Szumiło (IPN, UMCS)
Sekretarze: dr hab. Tomisław Giergiel (UMCS) oraz dr Tomasz Czarnota (UMCS)