E-Księgarnia
W dniach 21-22 maja 2018 r. w sali konferencyjnej hotelu Ambasador w Łodzi staraniem łódzkiego IPN toczyły się obrady międzynarodowej konferencji naukowej „Niemieckie i sowieckie ustawodawstwo wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1945”. List do uczestników uroczystości skierował m.in. Marszałek Sejmu Marek Kuchciński. – Prawo, które w założeniach ma służyć dobru wszystkich ludzi, zwróciło się przeciw człowiekowi. Wiedza o totalitarnych systemach powinna być jak najszerzej rozpowszechniana, by czas nienawiści i zagłady nigdy się już nie powtórzył, a nauka nie służyła złu, lecz dobru jednostki – czytam w nim.
Dr Dariusz Rogut, dyrektor Oddziału IPN w Łodzi, odczytał na wstępie konferencji list Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, w którym przypomniał, że obydwa państwa totalitarne, wprowadzając w życie postanowienia paktu Ribbentrop–Mołotow z 23 sierpnia 1939 r., przystąpiły do tworzenia opresyjnego ustawodawstwa, szczegółowo określającego ramy funkcjonowania Polaków i obywateli polskich w warunkach okupacyjnych z lat 1939–1945. Efektem tych działań były masowe represje, przybierające coraz to brutalniejsze formy i obejmujące swym zakresem gwałtownie rosnącą liczbę ofiar.
Zakres prześladowań w pełni uprawnia do stosowania pojęcia ludobójstwa, tak w odniesieniu do okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej.
Zagadnieniem kluczowym dla zilustrowania działań administracji niemieckiej jest kwestia traktowania przez okupanta ludności żydowskiej, mająca w ówczesnych realiach decydujący wpływ na kształt relacji polsko-żydowskich i m.in. poważnie ograniczająca możliwości udzielenia przez Polaków pomocy osobom narodowości żydowskiej. Interesujące będzie również zestawienie realiów panujących na ziemiach wcielonych do III Rzeszy i na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
Drugi dzień obrad poświęcony został przedstawieniu szerokiego spectrum prześladowań stosowanych przez władze sowieckie, w tym działalności „wymiaru sprawiedliwości”.
W konferencji wzięłi udział badacze m.in. z Niemiec, Polski i Rosji.
Ilustracją konferencji były wybrane panele dwóch wystaw Oddziału IPN w Łodzi: „Zbrodnie niemieckie na ziemi łódzkiej w czasie II wojny światowej” oraz „Ocaleni z »nieludzkiej ziemi«. Losy uchodźstwa polskiego z ZSRS w latach 1942-1950”.
Występienia:
21 maja
- dr h.c. UŁ Dieter Schenk (były dyrektor Federalnego Urzędu Kryminalnego RFN)
Zniszczenie polskiej inteligencji jako forma ludobójstwa - prof. Bogdan Musiał (Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie)
Penalizacja pomocy Żydom. Niemieckie ustawodawstwo okupacyjne w Generalnym Gubernatorstwie
Zapis wideo panelu pierwszego
- dr hab. Janusz Wróbel (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi)
Niemiecki system prawny jako narzędzie polityki depopulacyjnej na tzw. ziemiach wcielonych do Rzeszy w latach 1939–1945 - dr hab. Grzegorz Berendt (Uniwersytet Gdański/Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku)
Przepisy regulujące konfiskatę rezerw finansowych Żydów w Generalnym Gubernatorstwie - dr Arūnas Bubnys (Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy w Wilnie)
Holokaust Żydów polskich w Wilnie
Zapis wideo panelu drugiego
- mgr Dorota Siepracka (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi)
Przyczynek do badań nad orzecznictwem sądów niemieckich w okupowanej Polsce 1939-1945. Sprawy dotyczące kontaktów polsko-żydowskich w Łodzi - prok. Robert Kopydłowski (Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie)
Stosowanie represyjnych przepisów ustawodawstwa niemieckiego i sowieckiego na przykładach wybranych śledztw - dr Oleh Sawczuk (Łucki Narodowy Uniwersytet Techniczny)
Przesiedlenia Polaków i Ukraińców w latach 1944–1945 według aktów normatywnych ZSRS
Zapis wideo panelu trzeciego
22 maja
- dr Wojciech Wichert (Instytut Pamięci Narodowej w Szczecinie)
Rozporządzenie z 4 grudnia 1941 r. o prawie karnym dla Polaków i Żydów na wcielonych do Rzeszy ziemiach wschodnich (Polenstrafrechtsverordnung) - prof. Aleksander Riepiniecki (Państwowy Uniwersytet Społeczno-Pedagogiczny w Samarze)
Artykuł 58 kodeksu karnego RFSRS i jego zastosowanie w represyjnym systemie w latach 1937–1945
Zapis wideo panelu czwartego
- prof. Aleksiej Zacharczenko (Moskiewski Uniwersytet Pedagogiczny – Filia w Samarze)
Kodeks karny RFSRS i praktyki represyjne wobec Polaków i obywateli polskich w latach 1937–1945 - dr hab. Sławomir Kalbarczyk (Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie)
Sowieckie instytucje »wymiaru sprawiedliwości« i ich udział w represjach wobec obywateli polskich w latach II wojny światowej. Zarys problematyki
Zapis wideo panelu piątego
- prof. Ēriks Jēkabsons (Uniwersytet Łotwy w Rydze)
Represje sowieckie w okupowanej Łotwie w latach 1940–1941: przypadek Polaków - dr Dariusz Rogut (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi/Akademia Sztuki Wojennej w Rembertowie)
„Lex retro non agit” a sowiecka rzeczywistość prawna. Wyroki Kolegium Specjalnego NKWD wobec aresztowanych w Wilnie oficerów Wojska Polskiego w latach 1940–1941
Zapis wideo panelu szóstego