E-Księgarnia
KONFERENCJA
KOBIETY W OPORZE SPOŁECZNYM I OPOZYCJI W POLSCE 1944–1989
NA TLE PORÓWNAWCZYM
Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa, 7–8 kwietnia 2011 r.
Centrum Edukacyjne IPN „Przystanek Historia”, ul. Marszałkowska 21/25
Dzieje oporu społecznego i opozycji w Polsce Ludowej wzbudzają duże zainteresowanie badaczy historii najnowszej, czego efektem są liczne publikacje naukowe. Kategoria płci pojawia się jednak w tych badaniach rzadko. Tymczasem warto zastanowić się, czy istniały specyficzne formy zaangażowania kobiet w opozycję i opór, które nie zostały dotychczas wystarczająco rozpoznane i opisane. Kobiety brały udział w strajkach, aktywnie przeciwstawiały się polityce wyznaniowej państwa, uczestniczyły w opozycji lat 70., ruchu „Solidarności” i w podziemiu lat 80. Dyskusja nad specyfiką ich zaangażowania i doświadczeń, a także nad rolą płci w konfliktach z władzą wydaje się potrzebna dla lepszego zrozumienia historii politycznej i społecznej PRL.
Konferencja „Kobiety w oporze społecznym i opozycji w Polsce 1944–1989 na tle porównawczym” miała na celu pogłębienie wiedzy na ten temat i stworzenie przestrzeni do wspomnianej dyskusji. Aby uzyskać szerszy kontekst badanych zjawisk, jeden z paneli konferencyjnych został poświęcony udziałowi kobiet w oporze i opozycji w innych krajach komunistycznych.
Konferencja odbywała się w języku polskim i angielskim (z tłumaczeniem symultanicznym).
PROGRAM
7 kwietnia 2011 r.
9.00–9.05 – Otwarcie konferencji
9.05–11.40 – Sesja I
Represje
Prowadzący – dr hab. Grzegorz Miernik
- DR MARCIN ZAREMBA (Polska), Przemoc seksualna wobec kobiet zaraz po wojnie.
- DR ANNA MULLER (Polska/USA), „Pomiędzy oporem a chęcią przeżycia”. Próba problematyzowania pojęcia oporu na przykładach więźniarek stalinowskich.
- AGNIESZKA SŁAWIŃSKA (Polska), Obóz dla młodocianych przestępczyń politycznych w Bojanowie.
- TOMÁŠ BURSÍK (Republika Czeska), „Straciłyśmy wiele czasu...” Więźniarki w Czechosłowacji w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku.
- VIRGINIA ION (Rumunia), Kobiety w więzieniach komunistycznej Rumunii. Aresztowania członków rodzin dygnitarzy z okresu przedkokmunistycznego.
- Dyskusja
11.40–12.00 – Przerwa kawowa
12.00–13.00 – Sesja II
Codzienność i bierny opór
Prowadzący – dr Małgorzata Fidelis
- DR HAB. MÁRIA PALASIK (Węgry), Matki, żony, córki i siostry w społeczeństwie węgierskim w latach 1945–1956. Kobiety w codzienności okresu rewolucji i represji.
- KATARZYNA FLORCZYK (Polska), Opór jako oporność. Praktyki oporu kobiet w Polsce w latach 1945–1956.
- Dyskusja
13.00–15.00 – Przerwa
15.00–17.10 – Sesja III
Opór ekonomiczny i strajki
Prowadzący – dr Marcin Zaremba
- DR HAB. GRZEGORZ MIERNIK (Polska), Opór kobiet przeciw kolektywizacji rolnictwa.
- DR MAŁGORZATA FIDELIS (Polska/USA), Przodownice pracy i buntowniczki: strajki kobiet w Żyrardowie 1945–1951.
- DR ADAM LESZCZYŃSKI (Polska), Czym były „strajki kobiece”? „Solidarność” 1980–1981 i gender.
- DR MAŁGORZATA MAZUREK (Polska/Niemcy), Aferzystki i inspektorki: kobiety po obu stronach powojennej „walki ze spekulacją”.
- Dyskusja
17.10–17.30 – Przerwa kawowa
17.30–19.00 – Sesja IV
Religia
Prowadzący – prof. Antoni Dudek
- DR HAB. RYSZARD GRYZ (Polska), „Elementy usiłujące zakłócić bezpieczeństwo i porządek”. Kobiety w walce o nowe kościoły w PRL.
- MAŁGORZATA KRUPECKA (Polska), Zakonnice a władze komunistyczne w Polsce.
- PROF. DR HAB. VIRGINIJA JURENIENE (Litwa), Litewska rodzina jako miejsce biernego oporu wobec sowieckiej okupacji.
- Dyskusja
8 kwietnia 2011 r.
9.00–11.00 – Sesja V
Opozycja polityczna i dysydentki , część I
Prowadzący – dr Łukasz Kamiński
- AGNIESZKA KLARMAN (Polska), Czasopisma Wydziału Kobiecego PSL.
- DR BARBARA KIJEWSKA (Polska), Kobiety w opozycji demokratycznej na Wybrzeżu Gdańskim w latach 1976–1980.
- MARTINA HYNKOVÁ (Republika Czeska), Płeć w ruchu opozycyjnym w Czechosłowacji. Typologia ról wybranych opozycjonistek.
- SHANA PENN (USA), Płeć opozycji antykomunistycznejw Czechosłowacji i w Polsce. Studium porównawcze.
- Dyskusja
11.00–11.25 – Przerwa kawowa
11.25–13.00 – Sesja V
Opozycja polityczna i dysydentki , część II
Prowadzący – dr Łukasz Kamiński
- DR SHEILA SKAFF (USA), Opozycja reżyserek filmowych.
- IEVA GUNDARE (Łotwa), Łotewskie dysydentki: Maija Silmale i Lidija Lasmane-Doronina
- CRISTINA PETRESCU (Rumunia), Kobiety przeciwko rumuńskiemu komunizmowi. Pomiędzy wycofaniem się w aktywność zawodową, a otwartym oporem.
- Dyskusja
13.00–15.00 – Przerwa
15.00–16.20 – Sesja VI
„Solidarność” i podziemie, część I
Prowadzący – dr Adam Leszczyński
- DR ADAM MIELCZAREK (Polska), Kobiety – szeregowe działaczki podziemia lat osiemdziesiątych w świetle badań ankietowych.
- JAN OLASZEK (Polska), O roli kobiet w warszawskim podziemiu lat osiemdziesiątych.
- DR ŁUKASZ KAMIŃSKI (Polska), Kobiety w Solidarności Walczącej.
- NATALIA JARSKA (Polska), Po drugiej stronie. Żony i matki internowanych.
16.20–16.40 – Przerwa kawowa
16.40–18.00 – Sesja VII
„Solidarność” i podziemie, część II (Komunikaty)
Prowadzący – dr Adam Leszczyński
- JOANNA KARBARZ-WILIŃSKA (Polska), Ewa Kuberna – działalność opozycyjna w latach osiemdziesiątych i represje władz wobec kobiety ze Stalowej Woli.
- EMILIA ŚWIĘTOCHOWSKA-BOBOWIK (Polska), Formy działalności kobiet w białostockiej opozycji.
- Dyskusja