E-Księgarnia
Видання IPN укр
„Miłe miasto. Miłe mury, co mnie dzieckiem niegdyś pieściły, co kochać wielkość prawdy uczyły. Miłe miasto, z tylu, z tylu przeżyciami, miasto symbol naszej wielkiej kultury i państwowej ongiś potęgi, dynastji Jagiellońskiej, co nad wieżyczkami Krakowa i wieżami Wilna potężnie niegdyś panowała” – tak o ukochanym Wilnie w sierpniu 1928 r. w Sali Wileńskiego Teatru na Pohulance mówił marszałek Józef Piłsudski. Mówił o mieście, które w bieżącym roku świętuje swoje 700-lecie, a którego dzieje zajmują poczesne miejsce w historii przynajmniej dwóch państw – litewskiego i polskiego – oraz większej jeszcze liczby narodów.
W tym jubileuszowym czasie Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku zaprasza badaczy dziejów Wilna i Wileńszczyzny do udziału w konferencji naukowej pt. „W szponach dwóch totalitaryzmów – Wileńszczyzna i jej mieszkańcy (1939–1956)”. Przedmiotem rozważań organizatorzy chcieliby uczynić przede wszystkim losy mieszkańców województwa wileńskiego, które w wyniku realizacji postanowień jałtańskich znalazło się poza granicami Rzeczypospolitej. Stosunkowo krótki okres między wybuchem II wojny światowej a końcem epoki stalinowskiej przyniósł na tym szczególnym obszarze geograficzno-historycznym szereg na ogół gwałtownych zmian, które istotnie odmieniły jego oblicze demograficzne (w tym narodowościowe), kulturowe, gospodarcze oraz polityczne. Dziś sporo mówi się o stratach ludzkich i materialnych (ich szacowaniu) z okresu II wojny światowej, badacze wciąż podkreślają, że w odniesieniu do Wileńszczyzny jest w tej materii jeszcze wiele do zrobienia, a i pozostałe wspomniane wyżej aspekty dziejów Wilna i otaczających go ziem wymagają z pewnością nowego spojrzenia, nowych pytań badawczych oraz nieustannych prób rewizji wcześniejszych ustaleń.
Wychodząc orgaznizowaną konferencją naprzeciw tym naukowym wyzwaniom, mamy nadzieję na liczny w niej udział prelegentów z wystąpieniami o charakterze problemowym (te zwłaszcza będą promowane podczas naboru), jak i z referatami będącymi studiami przypadków wpisującymi się w temat konferencji.
Preferowane zagadnienia:
- Wilno i Wileńszczyzna we wrześniu 1939 r. i w pierwszych miesiącach sowieckich porządków,
- aspekt gospodarczy (straty materialne na Wileńszczyźnie, okupacyjna gospodarka sowiecka i niemiecka oraz przemiany gospodarcze po 1944 r.),
- straty ludzkie (zbrodnie, deportacje, przesiedlenia, migracje),
- opór – współpraca (konspiracja wileńska; komuniści na Wileńszczyźnie; kolaboracja z Sowietami i Niemcami),
- postawy przedstawicieli różnych narodowości wobec okupantów,
- sowiecka partyzantka a polskie podziemie niepodległościowe,
- losy Żydów wileńskich,
- sowieckie rządy po 1944 r. (operacja „Ostra Brama”, represje litewskich i białoruskich służb bezpieczeństwa, wspomniane już wyżej kwestie związane z polityką gospodarczą i narodowościową, ale także kulturalną, religijna itd.),
- przemiany krajobrazu kulturowego Wileńszczyzny,
- życie pod okupacjami (szkolnictwo, prasa, pomoc humanitarna, kościół),
- mieszkańcy Wileńszczyzny w PRL (1944–1956).
Udział w konferencji jest nieodpłatny. Organizatorzy pokrywają koszty podróży i zakwaterowania. Pracownicy IPN rozliczają swój pobyt w ramach delegacji służbowych.
Termin zgłoszenia udziału w konferencji: 30 września 2023 r.
Zgłoszenia (zob. załącznik) prosimy kierować do dr Diany Maksimiuk na adres e-mail: d.maksimiuk@ipn.gov.pl, tel. 85 664 57 89