Instytut Pamięci Narodowej CALL FOR PAPERS: Konferencja naukowa „Wymiar sprawiedliwości w stanie wojennym i jego ofiary” – Kraków, 15 czerwca 2023. Zgłoszenia do 15 marca - Konferencje naukowe -

Zapraszamy do udziału w konferencji „Wymiar sprawiedliwości w stanie wojennym i jego ofiary”, organizowanej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Solidarność i opór społeczny w PRL 1956–1989”, która odbędzie się 15 czerwca 2023 r. w Krakowie. Na zgłoszenia czekamy do 15 marca 2023 r.

W lipcu 2023 r. przypada 40. rocznica zniesienia stanu wojennego, który był ciosem wymierzonym w wolnościowe dążenia Polaków. Pogrzebał nadzieje wielu ludzi na poprawę sytuacji w Polsce. W czasie stanu wojennego internowano blisko 10 tys. osób, około 12 tys. zostało skazanych przez sądy wojskowe i powszechne, wobec około 210 tys. kolegia do spraw wykroczeń orzekły kary. Podczas obowiązywania stanu wojennego prokuratury powszechne i wojskowe wszczęły w trybie doraźnym 10 774 śledztwa przeciwko 13 634 osobom, w tym z dekretu o stanie wojennym przeciwko 2594 osobom. Za czyny z pobudek politycznych sądy powszechne skazały 1685 osób, w tym 979 osób na podstawie ustawodawstwa stanu wojennego. Natomiast sądy wojskowe skazały 10 191 osób, w tym 5681 za przestępstwa z dekretu o stanie wojennym.

Wymiar sprawiedliwości obok aparatu bezpieczeństwa był ważnym narzędziem represji stosowanym/wykorzystywanym przez władze komunistyczne w okresie stanu wojennego. Prokuratura, sądy powszechne i wojskowe działały na podstawie antydatowanych na 12 grudnia 1981 r. dekretów: o stanie wojennym, o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego, o przekazaniu do właściwości sądów wojskowych spraw o niektóre przestępstwa oraz o zmianie ustroju sądów wojskowych i wojskowych jednostek organizacyjnych Prokuratury PRL w czasie obowiązywania stanu wojennego. Wprowadzone ustawodawstwo było sprzeczne z zaaprobowanymi formalnie przez władze PRL międzynarodowymi aktami prawnymi, m.in. Międzynarodowym Paktem Praw Cywilnych i Politycznych oraz konwencją nr 87 i 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Pragniemy zachęcić do naukowej dyskusji podczas konferencji, której celem będzie przede wszystkim zwrócenie uwagi na te elementy, które dotychczas były pomijane w badaniach nad wymiarem sprawiedliwości w okresie stanu wojennego. Do wygłoszenia referatów zapraszamy zarówno historyków jak i prawników oraz przedstawicieli innych dyscyplin naukowych, m.in. socjologii. Głównym założeniem konferencji będzie wymiana poglądów, opinii i doświadczeń reprezentantów świata nauki oraz wymiaru sprawiedliwości. Wyrażamy nadzieję, że problematyka będąca przedmiotem konferencji, spotka się z Państwa zainteresowaniem.

Proponowane obszary tematyczne:

• polityczno-represyjny charakter przepisów karnych stanu wojennego
• najważniejsze procesy polityczne w okresie stanu wojennego
• orzecznictwo sądów powszechnych i wojskowych
• działalność prokuratury powszechnej i wojskowej
• funkcjonowanie kolegiów do spraw wykroczeń
• obrońcy w procesach politycznych stanu wojennego
• sędziowie i prokuratorzy stanu wojennego
• weryfikacja kadr w wymiarze sprawiedliwości i represje kadrowe po 13 grudnia 1981 r.
• odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie komunistyczne okresu stanu wojennego
• przekraczanie uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych poprzez bezprawne pozbawianie wolności na podstawie decyzji wydawanych w oparciu o nieobowiązujące przepisy i za zachowania, które nie stanowiły przestępstw w czasie ich popełnienia
• wojskowy wymiar sprawiedliwości w okresie stanu wojennego – prawne podstawy podejmowanych działań, dezercje, odmowy wykonania rozkazu i wypływające z nich konsekwencje
• rola organów represji w kształtowaniu materiału procesowego, stanowiącego podstawę postępowań sądowych w okresie stanu wojennego
• niedozwolone metody śledcze (stosowanie tortur fizycznych i psychicznych, naruszanie nietykalności cielesnej, groźby i zmuszanie do określonego postępowania) wobec osób przesłuchiwanych w toku prowadzonych postępowań przygotowawczych lub czynności operacyjnych
• zaniechania funkcjonariuszy publicznych w zakresie przeciwdziałania ówczesnej przestępczości pospolitej/kryminalnej
• zmiany prawne związane z zawieszeniem i zniesieniem stanu wojennego – teoria i praktyka
• ciągłość czy zmiana. „Długie trwanie” stanu wojennego w wymiarze sprawiedliwości. Wybrane przykłady procesów politycznych lat 1983–1989.
• zniesienie stanu wojennego a dyspozycyjność przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości w kolejnych latach (na podstawie wybranych przykładów)
• stan zachowania dokumentacji z okresu stanu wojennego i możliwość rozliczenia sprawców popełnionych przestępstw
• proces rehabilitacji ofiar po 1989 r. i kwestia unieważniania wyroków wydawanych w latach 1981–1983
• propozycje tematów w formie opracowań syntetycznych oraz wybranych case studies

Sekretarze konferencji:

• dr Marzena Grosicka, tel. 41 340 50 67, e-mail: marzena.grosicka@ipn.gov.pl
• dr hab. Cecylia Kuta, tel. 12 289 20 70, e-mail: cecylia.kuta@ipn.gov.pl

Udział w konferencji jest nieodpłatny. Od uczestników nie będzie pobierana opłata konferencyjna. Organizatorzy zapewniają wyżywienie dla prelegentów.

Termin zgłoszenia udziału w konferencji upływa 15 marca 2023 r.

Zgłoszenia wraz z podaniem tytuły wystąpienia i abstraktem prosimy przesyłać na adresy e-mail koordynatorów konferencji:

• dr Marzena Grosicka: marzena.grosicka@ipn.gov.pl
• dr hab. Cecylia Kuta: cecylia.kuta@ipn.gov.pl

Prelegenci będą zobowiązani do dostarczenia artykułów powstałych na bazie referatów w nieprzekraczalnym terminie do 15 lipca 2023 r. Referaty z konferencji, po przejściu procesu recenzyjnego, opublikowane zostaną w punktowanym czasopiśmie naukowym IPN „Pamięć i Sprawiedliwość” (Punktacja Ministerstwa Edukacji i Nauki – 100 punktów).

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo wyboru zgłoszeń oraz tekstów przesłanych do druku.