Nawigacja

Konferencje naukowe

Informacja

Strona znajduje się w archiwum.

Międzynarodowa konferencja naukowa „Myśleć i praktykować politykę inaczej: lekcje Jerzego Giedroycia i »Kultury« paryskiej. Penser et pratiquer la politique autrement: les leçons de Jerzy Giedroyc et de «Kultura»” – Paryż, 28–30 października 2021

Dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN, podczas międzynarodowej konferencji naukowej „Myśleć i praktykować politykę inaczej: lekcje Jerzego Giedroycia i »Kultury« paryskiej..." – Paryż, 28 października 2021. Fot. Paweł Libera (IPN)
Międzynarodowa konferencja naukowa „Myśleć i praktykować politykę inaczej: lekcje Jerzego Giedroycia i »Kultury« paryskiej..." – Paryż, 28 października 2021. Fot. Paweł Libera (IPN)
Międzynarodowa konferencja naukowa „Myśleć i praktykować politykę inaczej: lekcje Jerzego Giedroycia i »Kultury« paryskiej..." – Paryż, 28 października 2021. Fot. Paweł Libera (IPN)

W 2021 roku mija 75 lat od powstania Instytutu Literackiego w podparyskim Maisons-Laffitte i miesięcznika ƒ„Kultura”. Fenomen instytucji utworzonej przez Jerzego Giedroycia i paryskiej „Kultury” należy nie tylko do polskiego dziedzictwa kulturowego, ale zajmuje również istotne miejsce w spuściźnie kultury Europy 2 połowy XX wieku. Niewielkie środowisko polskich emigrantów politycznych: intelektualistów, żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i generała W. Andersa, więźniów sowieckich i niemieckich obozów doprowadziło do utworzenia ośrodka, który od 1947 do 2000 roku prężnie działał na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę i narody Europy Środkowej i Wschodniej. Instytut Literacki był głosem narodów zniewolonych przez sowiecki totalitaryzm w wolnym świecie. W tym czasie ukazało się 637 numerów „Kultury”, obcojęzyczne numery specjalne, 171 numerów „Zeszytów Historycznych” i około 400 książek autorskich i przekładów. W dowód uznania dla dorobku Instytutu Literackiego i jego wkładu w dziedzictwo kulturowe Europy Archiwum Instytutu Literackiego zostało wpisane na Listę Pamięci Świata UNESCO.

Z okazji 75 rocznicy powstania Instytutu Literackiego w dniach 28–30 października 2021 roku odbyła się w Paryżu konferencja naukowa zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Cywilizacji Polskiej na Sorbonie, Stowarzyszenie Instytut Literacki oraz Stację Naukową Polskiej Akademii Nauk w Paryżu.

Konferencję otworzył dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN:

Historia Polaków na uchodźstwie w XX wieku stanowi integralną część najnowszej historii naszego kraju. Zaszczytnym zadaniem Instytutu Pamięci Narodowej jest dbać o tę spuściznę. Czynimy to poprzez edukację, badania naukowe, konferencje, upamiętnienia, a także gromadzenie dokumentów, ich opracowywanie i konserwację. Jesteśmy obecni na wszystkich kontynentach, gdzie mieszkali Polacy i gdzie kwitła kultura polska. Od lat współpracujemy z Biblioteką Polską w Paryżu, Muzeum w Raperswilu, Związkiem Sokolstwa Polskiego w Ameryce, by wymienić tylko kilka z takich ośrodków. Prezes IPN przyznaje nagrody Kustosza Pamięci Narodowej oraz „Świadka Historii” osobom i organizacjom, także spoza Polski, za szczególne zasługi w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego, a także nagrodę „Semper Fidelis” – tę ostatnią  za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa polskich Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami – mówił dr hab. Karol Polejowski – Jest dla mnie ogromnym przywilejem, że dziś nad Sekwaną mogę otwierać konferencję poświęconą „Kulturze” paryskiej  – podkreślił.

Obrady odbywały się w trybie hybrydowym w Stacji Naukowej PAN, na Sorbonie. Wersja internetowa dostępna pod linkiem.

 

PROGRAMME

28, 29 et 30 octobre 2021

Les débats des 28 et 29 octobre auront lieu exclusivement en ligne sur la plateforme Teams

Les débats du 30 octobre auront lieu en présentiel : Salle des Actes, Sorbonne-Université, 17, rue de la Sorbonne, 75005 Paris. Pour y assister, prière de vous inscrire avant le 23 octobre, à l’adresse mail : centre-civilisation-polonaise@sorbonne-universite.fr. Le passeport sanitaire sera exigé à l’entrée. Le nombre de places est limité.

Jeudi 28 octobre

9h30 Accueil : Iwona H. Pugacewicz (Directrice du Centre de civilisation polonaise Sorbonne-Université) et Magdalena Sajdak (Directrice du Centre de l’Académie Polonaise des Sciences de Paris)

Ouverture : Anna Bernhardt (Présidente de l’Association Institut Littéraire « Kultura »),

Zygmunt Lalak (vice-Président de l’Université de Varsovie), Karol Polejowski (vice-Président de l’Institut de la Mémoire Nationale de Varsovie)

Introduction : Norman Davies (professeur émérite, Wolfson College Oxford), Krzysztof Pomian (professeur émérite, CNRS), Daniel Beauvois (professeur émérite, Paris 1)

Projection du documentaire réalisé par Andrzej Wolski : Józef Czapski mówi o Jerzym  Giedroyciu (Jozef Czapski à propos de Jerzy Giedroyc).

Pause

I. Le nouveau paradigme de la pensée politique polonaise

Modérateur : Karol Polejowski

10h30 : Rafał Habielski (professeur, Institut de la Mémoire Nationale de Varsovie), 

Przesłanie „Kultury” : sens emigracji, antytotalitaryzm, stosunek do komunizmu, oddziaływanie na Kraj) / Le message de « Kultura » : l’esprit de l’émigration, l’antitotalitarisme, le rapport au communisme, l’activité en direction du Pays, (en polonais avec la projection du texte français).

11h Veronika Durin-Hornyik (chercheuse, Université Gustave Eiffel), «Kultura» séduit l'élite américaine (1948-1958), (en français).

11h30 : Malgorzata Smorag-Goldberg (professeure, Sorbonne Université), L'année 1951 ou la mise en place du positionnement de «Kultura» (en français).

12h Discussion et pause

Modérateur : Malgorzata Smorag-Goldberg

12h30 Ola Hnatiuk (professeure, Mohyla Académie de Kiev, Université de Varsovie)

"Kultura" wobec kwestii ukraińskiej i relacji wzajemnych, czyli o polsko-ukraińskim pojednaniu raz jeszcze / «Kultura» face à la question et relations ukrainiennes ou de la réconciliation polono-ukrainienne encore, (en polonais, avec la projection du texte français).

13h Basil Kerski (Directeur du Centre européen de Solidarność de Gdańsk), Przeciwko wrogości. „Kultura” Jerzego Giedroycia wobec Niemiec i sąsiedztwa polsko-niemieckiego / Contre l’hostilité : «Kultura» de Jerzy Giedroyc face à l’Allemagne et au voisinage polono-allemand, (en polonais, avec la projection du texte français).

13h30 Paweł Libera (chercheur, Institut de la Mémoire Nationale de Varsovie), Jerzy Giedroyc w komunistycznej propagandzie: wokół oskarżeń o współpracę z przedwojennym wywiadem i ruchem prometejskim/ Jerzy Giedroyc dans les accusations de la propagande communiste : des liens avec les services secrets de l’entre-deux-guerres et la participation au mouvement prométhéen, (en français).                    

14h Pause déjeuner

Modérateur : Rafał Habielski

15h Michał Wenklar (chercheur, Institut de la Mémoire Nationale de Cracovie),Kultura” paryska a wydarzenia roku 1956 w Polsce / «Kultura» et les événements de 1956 en Pologne, (en polonais, avec la projection du texte français).

15h30 Maciej Zakrzewski (chercheur, Institut de la Mémoire Nationale de Cracovie), Od „Buntu Młodych” i „Polityki" do „Kultury”. Ewolucja programu politycznego Jerzego Giedroycia w latach 40. XX w/ De «La Révolte des jeunes» et la «Politique» à la fondation de «Kultura». L’évolution du programme politique de Jerzy Giedroyc dans les années 1940 (en polonais, avec la projection du texte français).

16h Małgorzata E. Ptasińska (chercheuse, Institut de la Mémoire Nationale de Varsovie), Polityka zachodnia paryskiej „Kultury” w świetle korespondencji Jerzego Giedroycia i Zbigniewa Brzezińskiego 1956 – 1990/ Conceptions de «Kultura» de la politique occidentale polonaise à la lumière de la correspondance entre Jerzy Giedroyc avec Zbigniew Brzeziński (1956 – 1990), (en polonais avec la projection du texte en français).

16h30 Discussion

Vendredi 29 octobre

II. «Kultura», une histoire d’hommes

Modérateur : Mateusz Chmurski (enseignant-chercheur, Sorbonne-Université)

  1. Marek Żebrowski (chercheur, écrivain), Założyciele « Kultury » : portret zbiorowy/Les fondateurs de « Kultura » : portrait de groupe (en polonais, avec la traduction)

9h30 Andrzej Franaszek (chercheur, écrivain), „Tobie właściwie chodzi o zbawienie świata”. Józefa Czapskiego i Czesława Miłosza listy o duszy / „En fait tu cherches à sauver le monde”. A propos de «l’âme» dans la correspondance de Jozef Czapski et de Czeslaw Milosz (en polonais, avec la projection du texte français).

10h Magdalena Chabiera (chercheuse, Klub Dialog), O współpracy Jerzego Giedroycia z Jerzym Stempowskim / De la collaboration entre Jerzy Giedroyc et Jerzy Stempowski (en polonais, avec la projection du texte français).

10h30 Discussion, pause

Modérateur : Paweł Libera

11h Paweł L. Rodak (professeur, Université de Varsovie), La correspondance comme attitude et façon d'agir : lettres de Jerzy Giedroyc et de Gustaw Herling-Grudziński.(en français). 

11h30 Iwona Hofman (professeure, Université Maria Curie Skłodowska, Lublin), Publicystyka międzynarodowa Leopolda Ungera na łamach „Kultury”/ Leopold Unger et ses articles sur la politique internationale dans le mensuel «Kultura», (en polonais, avec la projection du texte français).

  1. En France, en Occident

Modérateur : Paweł L. Rodak

12h Maria Delaperrière (professeure émérite, INALCO), «Kultura» et ses rapports avec les intellectuels français, (en français). 

12h30 Joanna Nowicki (professeure, Cergy Paris Université), «Kultura»: la France et la Pologne, la circulation des idées malgré tout, (en français).

13h Discussion, pause déjeuner

Modérateur : Maria Delaperrière

15h Sławomir M. Nowinowski (professeur, Université de Łódź), Francja Jerzego Giedroycia/La France de Jerzy Giedroyc, (en polonais).

15h30 Paweł Bem (chercheur, Académie Polonaise des Sciences), „To zjawisko mnie pasjonuje”. Jerzy Giedroyc wobec wydarzeń roku 1968 we Francji / „Ce phénomène me passionne”, Jerzy Giedroyc face aux événements de 68 en France, (en polonais, avec la projection du texte français).

16h Rafał Stobiecki (professeur, Université de Łódź), Jerzy Giedroyc i Daniel Beauvois. Spotkanie polskiego redaktora z francuskim historykiem/Jerzy Giedroyc et Daniel Beauvois: la rencontre du rédacteur polonais avec l’historien français, (en polonais, avec la projection du texte français).

16h30 Ewangelina Skalińska (enseignant chercheur, Université Stefan Wyszyński, Varsovie). Jerzy Giedroyc i Natalia Gorbaniewska: krótka historia długiej przyjaźni / Jerzy Giedroyc – Natalia Gorbanevska: une brève histoire d’une longue amitié (en polonais avec le texte en français).

Samedi 30 octobre

Salle des Actes, Sorbonne-Université, 17, rue de la Sorbonne, 75005 Paris.

Pour assister aux débats, prière de vous inscrire avant le 23 octobre, à l’adresse mail : centre-civilisation-polonaise@sorbonne-universite.fr. Le passeport sanitaire sera exigé à l’entrée. Le nombre de places est limitée.

III. En France, en Occident (suite)

Modérateur : Iwona H. Pugacewicz

10h Piotr Mitzner (professeur, Université Stefan Wyszyński, Varsovie), Jak oswoić Rosję ? Jerzy Giedroyc i emigracja rosyjska w pierwszych latach po II wojnie światowej / Comment apprivoiser la Russie ? Jerzy Giedroyc et l’émigration russe dans les premières années de l’après-guerre, (en polonais, avec la projection du texte français).

IV. Les supports de la pensée libre

10h30 Piotr Kłoczowski, (écrivain, Directeur du Musée de la littérature, Varsovie), «Kultura» et le Congrès pour la liberté de la culture, (en français).

11h Pawel Sowiński (professeur, Académie Polonaise des Sciences), Paryski szlak przemytu wydawnictw emigracyjnych do Polski (1956 – 1989) / Les circuits clandestins des publications parisiennes vers la Pologne, entre 1956 et 1989, (en polonais avec la traduction consécutive).

11h30 Pause

Modérateur : Piotr Kłoczowski

12h Cecylia Kuta (chercheuse, Institut de la Mémoire Nationale de Cracovie), Odbiór „Kultury” w wydawnictwach „drugiego obiegu”/La réception de «Kultura» dans les éditions clandestines en Pologne, (en polonais, avec la projection du texte français).

12h30 Anna Bernhardt (Présidente de l’Association Institut littéraire „Kultura »), Francuskie tropy w « Archiwach Kultury »/ Les pistes documentaires françaises dans les « Archives de Kultura », (en français).

Après-midi : visite dans le siège de «Kultura», Maisons-Laffitte.

Accueil : Anna et Andrzej Bernhardt (Association Institut Littéraire).

Présentation des Archives, programme de l’activité de l’Association. 

/Pour des raisons sanitaires, cette visite est réservée aux seuls participants présentant leurs communications lors du colloque/.

Organisateurs (dans l’ordre alphabétique) : Association Institut Littéraire « Kultura » (Maisons-Laffitte), Centre de civilisation polonaise et le Département de polonais de Sorbonne-Université, Académie Polonaise des Sciences (Centre Scientifique de Paris), Institut de la Mémoire Nationale (Varsovie).

do góry