CENTRALA IPN
- 22 marca – 10 kwietnia, Warszawa – ekspozycja wystawy elementarnej „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” na ogrodzeniu Ministerstwa Sprawiedliwości
- 23 marca, Warszawa, godz. 10.00 – konferencja prasowa w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki z okazji Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów z udziałem prezesa IPN dr. Jarosława Szarka
- 24 marca, Warszawa, godz. 9.00 – odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci Jana i Antoniny Żabińskich na elewacji Willi pod Zwariowaną Gwiazdą na terenie Warszawskiego ZOO (ul. Ratuszowa 1/3). W uroczystym odsłonięciu weźmie udział prezes IPN dr Jarosław Szarek
- 24 marca, godz. 18:00 – emisja na kanale IPNtv odcinka poświęconego książkom wydanym przez Delegaturę IPN w Radomiu, m.in. rozmowa z dr. hab. Sebastianem Piątkowskim na temat serii Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945
- na IPNtv dostępna jest dyskusja nad serią Relacje o pomocy udzielanej Żydom.., w której wzięli udział dr hab. Sebastian Piatkowski, prof. dr hab. Marek Wierzbicki i dr Jacek Młynarczyk. Na naszym kanale dostępna jest również dyskusja o biografii Henryka Sławika, w której wzięli udział: dr Tomasz Kurpierz – autor książki, dr Wojciech Frazik, dr hab. Gabor Lagzi i dr Michał Przeperski
- 24 marca – premiera telewizyjna filmu dokumentalnego „Polmission. Tajemnice paszportów” w reżyserii Jacka Papisa
- 24 marca – premiera programu poświęconego książkom Instytutu Pamięci Narodowej – #Przystanek Książka. Wydawnictwo IPN przedstawia... W kolejnym odcinku o publikacjach z serii Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, wydanej przez Delegaturę w Radomiu, m.in. rozmowa z dr. hab. Sebastianem Piątkowskim.
- 25 marca – debata wokół najnowszego periodyku Instytutu Pamięci Narodowej „Polish-Jewish Studies”
- Portal tematyczny Życie za życie, upamiętniający obywateli II RP, represjonowanych w czasie II wojny światowej za pomoc eksterminowanej ludności żydowskiej
- Terror, Holokaust, Represje. Społeczność żydowska pod władzą niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu na ziemiach polskich 1939–1945 – katalog publikacji IPN 2000–2020 w polskiej i angielskiej wersji językowej (wersja online i drukowana)
- rosyjska wersja językowa broszury poświęconej matce Matyldzie Getter ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi z serii Bohaterowie NIepodległej (wersja online)
- hebrajska wersja językowa broszury o Januszu Korczaku z serii Patroni naszych ulic (wersja drukowana)
- artykuły populanonaukowe na temat pomocy Żydom w kontekście serii Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945 w opracowaniu S. Piątkowskiego, dostępne w serwisach Historykon.pl i Histmag.org
ODDZIAŁ IPN W BIAŁYMSTOKU
- od 23 marca – na fanpage’u FB oddziału IPN w Białymstoku prezentacja wystawy „Sprawiedliwi. Kapłani archidiecezji wileńskiej ratujący Żydów w okresie okupacji niemieckiej (1941–1944)”. Wystawa prezentuje historię księży z archidiecezji wileńskiej, którzy w trakcie II wojny światowej ratowali Żydów. Składają się na nią biogramy, fotografie i relacje
- 24 marca, Nowe Piekuty, godz. 12:00 – odsłonięcie tablicy poświęconej Polakom ratującym Żydów, która w obecności organizatorów uroczystości: przedstawicieli Oddziału IPN w Białymstoku dr. Jarosława Schabieńskiego naczelnika Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa oraz Wójta Gminy Nowe Piekuty Marka Kaczyńskiego, zostanie poświęcona przez Proboszcza Parafii Nowe Piekuty ks. Tadeusza Sołtysika
- 24 marca – na stronie oddziału IPN w Białymstoku oraz na FB spoty prezentujące lokalnych bohaterów ratujących z narażeniem życia ludność żydowską. Krótkie filmiki dołączone zostaną do materiałów edukacyjnych, które towarzyszyć będą przyszłym zajęciom edukacyjnym
Delegatura IPN w Olsztynie
- 22–26 marca – audycja tematyczna w Polskim Radiu Olsztyn z udziałem Wiolety Wróbel i Aleksandry Pawlak
ODDZIAŁ IPN W GDAŃSKU
- 23 marca – 9 kwietnia, Gdańsk – prezentacja wystawy elementarnej Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej wzbogaconej o panel w wersji polsko-angielskiej prezentujący reprint odezwy Protest Zofii Kossak-Szczuckiej z 1942 roku przed siedzibą IPN w Gdańsku. Protest stanowił wyraz zdecydowanego sprzeciwu polskich katolików wobec dokonującej się od wiosny 1942 roku zagłady Żydów
- 23–31 marca (lub do wyczerpania zapasów), Gdańsk – dystrybucja w siedzibie IPN w Gdańsku drukowanej wersji reprintu odezwy Protest
- 24 marca, Toruń – obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką z udziałem prezesa IPN Jarosława Szarka
- 24 marca, Skępe – prezentacja w mediach społecznościowych tablicy upamiętniającej „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata” Antoniego Puszkiewicza w Szkole Podstawej im. Gustawa Zielińskiego w Skępem. Z uwagi na obostrzenia wynikające z epidemii Covid-19 nie odbędzie się uroczystość odsłonięcia tablicy. Zostanie jednak zaprezentowana w mediach społecznościowych, a wśród ucznów będzie rozdawany folder prezentujący postać Antoniego Puszkiewicza
- 24 marca – publikacja na stronie internetowej IPN Gdańsk oraz w mediach społecznościowych prelekcji online Bartosza Januszewskiego (OBEN IPN w Gdańsku) Irena Sendlerowa i inni Sprawiedliwi Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej
- 24 marca, Gdańsk, godz. 11.00 – briefing prasowy w siedzibie IPN Gdańsk poświęcony inicjatywom IPN Gdańsk w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
- 24 marca – na stronie internetowej IPN Gdańsk artykuł Kingi Czechowskiej „Trzeba było ratować przyjaciół. Ludzi trzeba było ratować”. Pomoc i ratowanie Żydów na Pomorzu
Delegatura IPN w Bydgoszczy
- 24 marca, Bydgoszcz – publikacja na stronie internetowej artykułu Kingi Czechowskiej „Przykłady ratowania Żydów na terenie przedwojennego województwa pomorskiego”
- 24 marca – 7 kwietnia, Toruń – prezentacja wystawy plenerowej „»Żegota«. Rada Pomocy Żydom” przed Urzędem Marszałkowskim
- 2021 r. – publikacja raportu otwarcia na temat Polaków ratujących Żydów na terenie przedwojennego województwa pomorskiego (autorstwa dr. Tomasza Cerana i dr hab. Moniki Tomkiewicz)
ODDZIAŁ W KATOWICACH
- 24 marca, Będzin, godz. 11.00 – odsłonięcie tablicy upamiętniającej Grupę Ładosia przy ul. Tadeusza Kościuszki (mur oporowy peronu I stacji PKP Będzin Miasto). Obecny stan badań wskazuje, że dzięki działaniom Grupy Ładosia udało się uratować wielu Żydów pochodzących z Zagłębia Dąbrowskiego. Z samego Będzina starano się uratować 796 osób. Uroczystość odbędzie się z zachowaniem zasad ścisłego reżimu sanitarnego. Odsłonięcia dokonają władze Instytutu oraz Urzędu Miasta Będzin.
- 23–25 marca – internetowy konkurs popularyzujący wiedzę o patronie Przystanku Historia w Katowicach – Henryku Sławiku, Sprawiedliwym wśród Narodów Świata. Konkurs zostanie przeprowadzony na profilu facebookowym CE IPN „Przystanek Historia” im. H. Sławika w Katowicach. Do wygrania trzy egzemparze książki Tomasza Kurpierza Henryk Sławik 1894–1944 Biografia socjalisty
- marzec 2021 – CE IPN „Przystanek Historia” im. H. Sławika w Katowicach – promocja plakatu z wizerunkiem Henryka Sławika z serii „Galeria plakatu powstańczego”
- marzec 2021 – wykład online dr Aleksandry Namysło (OBBH IPN Katowice) na temat Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
ODDZIAŁ IPN W KRAKOWIE
- [Uroczystości odwołane] 24 marca, Gruszów k. Raciechowic (pow. myślenicki) – odsłonięcie tablicy upamietniajacej Anielę i Franciszka Szewczyków. Uroczystości współorganizowane z Małopolskim Urzędem Wojewódzkim i samorządem Raciechowic.
- 24 marca – publikacja w Internecie plakatu edukacyjnego w ramach „Galerii plakatu IPN w Krakowie” oraz emisja w pojazdach MPK Kraków okolicznościowego spotu
- 24 marca – projekcja online filmu dokumentalnego „Paszporty Paragwaju”, poprzedzona wstępem merytorycznym historyka IPN. Do odtworzenia na stronie internetowej Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu
- 24 marca – w obiegu znajdzie się nowy znaczek Poczty Polskiej z serii „Polacy ratujący Żydów”, przestawiający pomnik w Popardowej poświęcony czworgu Polaków zamordowanych przez Niemców za pomoc niesioną żydowskim współobywatelom
- 24 marca – złożenie kwatów przez delegację OIPN w Krakowie pod tablicami memoratywnymi w Zaborowie (pow. brzeski), Mordarce (pow. limanowski) i Gruszowie (pow. myślenicki, gm. Raciechowice)
- 24 marca, Kraków – złożenie kwiatów pod tablicą „Żegoty” i głazem pamięci na ul. Szerokiej
Delegatura IPN w Kielcach
- Prezentacja wystawy „Samarytanie z Markowej” online
- 25 marca, godz. 20.00 – audycja z cyklu „A to historia” w Radiu eM Kielce z udziałem dr. Tomasza Domańskiego na temat roli i znaczenia Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów w polskiej polityce historycznej
- 26 marca, Kielce – artykuł w dzienniku „Echo Dnia” na temat Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
- 29 marca, godz. 18.50 – emisja programu „Przystanek Historia TV” w TVP3 Kielce na temat Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
- „W chałupie, stodole, bunkrze – jak na polskiej wsi ratowali Żydów w czasie niemieckiej okupacji” – dodatek prasowy do „Rzeczpospolitej”
ODDZIAŁ IPN W LUBLINIE
- 16–24 marca – konkurs internetowy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”
- 24 marca – transmisja online konferencji popularnonaukowej „Polacy z pomocą żydowskim współobywatelom – aspekty lokalne i międzynarodowe”
- 24 marca, Lublin – ekspozycja wystawy elementarnej Zagłada Żydów europejskich na ogrodzeniu siedziby Oddziału IPN w Lublinie
- 24 marca, Lublin – ekspozycja rocznicowego baneru na elewacji głównego budynku Oddziału IPN w Lublinie
- 24 marca – dodatek prasowy IPN o Polakach ratujących Żydów w „Naszym Dzienniku”
Delegatura IPN w Radomiu
- 24 marzec, Radom – audycja pt. Historia jakiej nie znamy w Radiu Plus Radom z udziałem pracownika Delegatury IPN w Radomiu, poświęcona przypadającemu tego dnia Narodowemu Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
ODDZIAŁ W ŁODZI
- 24 marca, Łódź, godz. 11.00 – dyrektor Oddziału IPN w Łodzi dr hab. Dariusz Rogut złoży kwiaty w Parku Ocalałych w Łodzi pod Pomnikiem Polaków Ratujących Żydów oraz pod Pomnikiem ŻEGOTY
- 24 marca – na stronie internetowej Oddziału artykuł prof. Janusza Wróbla pt.: Ambasador Tadeusz Romer w „misji specjalnej” na rzecz uchodźców żydowskich na Dalekim Wschodzie
ODDZIAŁ IPN W POZNANIU
- 24 marca – wpis okolicznościowy na profilu facebookowym poznańskiego oddziału IPN z wykorzystaniem dotychczasowego materiału: 1) tekst o Wielkopolskich Sprawiedliwych, 2) tekst o początkach procesu przyznawania odznaczenia Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w Izraelu; 3) tekst o Stelli Zylbersztajn-Tzur – ocalałej z Holokaustu Żydówce, która jeszcze w trakcie okupacji dokonała konwersji na chrześcijaństwo (po wojnie mieszkała przez długi czas w poznańskim klasztorze) i zaangażowała się w upamiętnianie Polaków ratujących Żydów; 4) video nagrane w związku z projektem „Historia-Online” pt. „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – geneza, historia, kryteria”
- 24 marca, Czarnków – zapalenie zniczy w Czarnkowie pod tablicą upamiętniającą rodzinę Dymków
Anna i Ignacy Dymek – polscy mieszkańcy Czarnkowa, którzy w 1943 r. udzielili w swoim mieszkaniu schronienia matce z pięcioletnim synem – Gertrudzie i Peterowi Wechselmannom. By nie wzbudzać podejrzeń otoczenia, twierdzili, że przygarnięci Żydzi są Niemcami, którzy utracili dach nad głową w wyniku bombardowania, jednak i tak mieli przeżyć kontrolę gestapo w wyniku donosu jednego z miejscowych volksdeutschów. Pomimo trudnych warunków (w jednej izbie przebywało aż dziewięć osób, w tym babcia i czwórka dzieci Dymków: Anna, Jadwiga, Czesław i Kazimierz) oraz ogromnego ryzyka, Dymkowie pomagali, nie oczekując żadnego wynagrodzenia. Wechselmannowie przebywali w ich mieszkaniu do stycznia 1945 r., gdy na teren Czarnkowa wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W 1991 r. Peter Wechselmann wspominał: „Mimo skromnych warunków zagwarantowano nam zakwaterowanie, wyżywienie i wszystko co niezbędne do życia; kartkami żywnościowymi nie dysponowaliśmy. Moja matka wspominała, iż opuściła mieszkanie tylko raz, gdy trzeba było zaprowadzić mnie do szpitala po jakimś wypadku. Z czasem sytuacja stawała się coraz trudniejsza do wytrzymania z racji panującego ścisku. Niebezpieczeństwo, na jakie narażała się siedmioosobowa rodzina Dymków jest z dzisiejszej perspektywy trudne do wyobrażenia. Bez ich pomocy najpewniej trafilibyśmy do obozu koncentracyjnego”. Instytut Yad Vashem 7 listopada 1993 r. uhonorował małżeństwo Dymków tytułem „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”.
- 24 marca, Poznań – zapalenie zniczy na Skwerze Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
- 24 marca – Lekcje online o Antoninie i Janie Żabińskich
- Publikacja w Internecie przetłumaczonej z języka hebrajskiego relacji ocalonej z Zagłady Cipory Zomer (Księga Pamięci Turku, 1982) – zbiegłej z żeńskiego obozu pracy w Poznaniu (Fort Radziwiłł), ukrywającej się u rodziny Błaszkowskich w pobliżu Konina (przygotowanie: Szymon Pietrzykowski, OBBH).
ODDZIAŁ IPN W RZESZOWIE
- 23 marca – warsztaty online dla nauczycieli poświęcone Janowi Karskiemu
- 24 marca, Markowa – delegacja IPN Oddział w Rzeszowie złoży kwiaty i zapali znicze pod pomnikiem Rodziny Ulmów w Markowej.
- luty–marzec, Markowa – prezentacja w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej wystawy czasowej „Czyny świadczą o człowieku – Polacy udzielający pomocy Żydom podczas Holocaustu na Kresach Wschodnich II RP”. Organizatorami wystawy są: Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Rzeszowie i Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
- Historia rodziny Ulmów
ODDZIAŁ IPN W SZCZECINIE
- 6 marca – szkolenie on-line dla nauczycieli „Jak można uczyć o Zagładzie?”. Działanie realizowane we współpracy Oddziałowych Biur Edukacji Narodowej w Szczecinie i Łodzi. Uczestnicy szkolenia otrzymają wystawy elementarne IPN w formie wydruku na plakatach: Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej oraz Zagłada Żydów europejskich.
- 22 marca – udostępnienie na stronie Oddziału IPN w Szczecinie i w mediach społecznościowych linku do padletu – wirtualnej tablicy, na której dostępne są przygotowane przez IPN materiały na temat stosunków polsko-żydowskich w czasie II wojny światowej, uzupełnione o publikacje oraz strony instytucji, muzeów, miejsc pamięci podejmujących tę tematykę w Polsce i na świecie. Zbiór materiałów dydaktycznych na padlecie „Polacy i Żydzi w czasie II wojny światowej” powstał na potrzeby szkoleń dla nauczycieli pod tym samym tytułem, organizowanych przez OBEN IPN w Szczecinie we współpracy z edukatorami z Oddziału IPN z Łodzi.
- 24 marca, Szczecin – Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie sfinansował nagrobek Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, pochowanego na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie Jana Starzyka, który został odznaczony 18 stycznia 1983 r. wraz z matką Elżbietą Medalem o numerze 2468. W ramach obchodów zostaną złożone także kwiaty i zapalone znicze na grobach pozostałych osób wyróżnionych tym medalem.
- 24 marca – kampania edukacyjno-informacyjna w mediach społecznościowych #KtoRatujeJednoŻycie. Od 24 marca Oddział IPN w Szczecinie przez najbliższy rok będzie publikował raz w tygodniu infografiki prezentujące sylwetki Polaków, którzy w czasie II wojny światowej ratowali Żydów, a po wojnie zamieszkali na terenie obecnego województwa zachodniopomorskiego i zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Kampania zostanie zrealizowana w języku polskim, angielskim, niemieckim i hebrajskim.
- 24 marca, Szczecin – uroczyste zapalenie zniczy na grobach uhonorowanych tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”: Leokadii Krajewskiej, Heleny i Józefa Barcikowskich oraz Jana Starzyka.
ODDZIAŁ IPN W WARSZAWIE
- 19 marca – 9 kwietnia, Grodzisk Mazowiecki – prezentacja wystawy elementarnej Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej przed kościołem Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Grodzisku Mazowieckim
- 24 marca,Warszawa – odsłonięcie tablicy upamiętniającej Jerzego i Zofię Doboszyńskich – Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
ODDZIAŁ IPN WE WROCŁAWIU
- 24 marca, Wrocław – otwarcie wystawy IPN „Rada Pomocy Żydom. Żegota” w Dolnośląskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli, a także w holu siedziby IPN Oddział we Wrocławiu, ul. Długosza 48, o godz. 11.00.
- 24 marca, Wrocław – projekcja filmu IPN „Paszporty Paragwaju” dla kombatantów – Księgarnia IPN, pl. Solny, godz. 16.00
- 24 marca – zapalenie „Zniczy Pamięci” na grobach osób uhonorowanych odznaczeniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, pochowanych na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie: Izydor i Jarosława Wołosiańscy(Wrocław), Alojzy i Zofia Dziadkowie (Mieroszów), Eleonora Paszkowska (Wałbrzych), Józef Krzyształowski i Helena Krzyształowska (Wałbrzych).
- 25 marca, Wrocław – projekcja filmu IPN „Paszporty Paragwaju” dla nauczycieli – Ośrodek Działań Społeczno-Kulturalnych „Piast”, ul. Rękodzielnicza 1, godz. 15.30
- Paczka elektroniczna. Przesłanie do placówek edukacyjnych i samorządowych na Dolnym Śląsku materiałów edukacyjnych do wykorzystania 24 marca: 1. Wirtualna paczka edukacyjna z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, 2. Wystawa „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”, 3. Teka edukacyjna „Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej”
Delegatura IPN w Opolu
- marzec, Opole – prezentacja wystawy Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej w Centrum Aktywności Społecznej w Opolu (opolskie Centrum Edukacyjne „Przystanek Historia”) lub w budynku Instytutu Śląskiego przy ul. Piastowskej 17 (w zależności od sytuacji epidemicznej). Link do wystawy zostanie opublikowany również na facebookowym profilu Delegatury IPN w Opolu
- 24 marca, Opole – upamiętnienie zmarłych mieszkanek Opolszczyzny, które zostały uhonorowane tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata: Stefanii Smykały z Brzegu oraz Jadwigi Kozłowskiej-Borkowskiej, mieszkanki Nysy. Delegacja pracowników złoży również kwiaty w miejscu, w którym przed II wojną światową stała opolska synagoga.
- 24 marca, Opole – na dworcu PKP zostaną umieszczone plansze wystawowe informujące o Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.
- 24 marca – na facebookowym profilu Delegatury zostaną opublikowane dwa życiorysy osób zaangażowanych w ratowanie Żydów – Rudolfa Merkela oraz ks. Alojzego Chrobaka. Autorem życiorysów jest Janusz Oszytko, pracownik archiwum w opolskiej delegaturze.
- Na Facebooku Delegatury IPN w Opolu będzie umieszczony link do wystawy Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej