Nawigacja

Wystawy

Żołnierz Kościoła. Ksiądz podpułkownik Józef Zator-Przytocki „Czeremosz” 1912–1978

Marcin Węgliński
Data publikacji 23.11.2018

Wystawa autorstwa Anny Dymek (Wieloosobowe Stanowisko do spraw Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Gdańsku) przedstawia życie i działalność ks. Józefa Zator-Przytockiego.

Bohater ekspozycji w momencie wybuchu II wojny światowej poprosił przełożonych o zgodę na służbę wojskową. Chciał zostać kapelanem. Na front zgłosił się jako ochotnik. W Krakowie pomagał w redagowaniu prasy podziemnej i w konspiracyjnym duszpasterstwie Armii Krajowej. W końcu został dziekanem Okręgu Kraków AK. Za swoją postawę otrzymał Order Wojenny Virtuti Militari.

Dekretem z 25 lipca 1945 roku został mianowany administratorem parafii Najświętszego Serca Jezusowego na Czarnej w Gdańsku-Wrzeszczu. W 1948 roku został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa i przewieziony do Warszawy. Osadzony w areszcie śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie w X pawilonie śledczym na Mokotowie.

Po dłuższym staniu w kącie każą mi siadać na śrubie wkręconej do sztaby wmurowanej w ścianę. Następnie śledczy wskakuje w butach z cholewami na uda sztywnie wyciągniętych nóg, zadając w ten sposób większy ból. Na skutek ciężaru kość ogonowa zsuwa się ze śruby, a śruba wbija w odbytnicę. Operacja ta powtarzana jest przez wiele dni – pisał w swoim pamiętniku.

Po ciężkim śledztwie, został skazany na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność po amnestii w 1955 roku. Duchowny, jako proboszcz Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, odgrywał ważną rolę w kształtowaniu postaw opozycyjnych na Pomorzu w drugiej połowie lat 70. Z kościoła Najświętszej Maryi Panny po Mszy św. 3 maja i 11 listopada wyruszały pod pomnik Jana III Sobieskiego manifestacje Ruchu Młodej Polski i Wolnych Związków  Zawodowych.

Wystawa składa się z 9 paneli.

do góry