Nawigacja

2019

Ks. prof. Roman Dzwonkowski (1930–2020)

  • ks. prof. Roman Dzwonkowski (zdjęcie ze zbiorów prywatnych ks. Romana Dzwonkowskiego)
    ks. prof. Roman Dzwonkowski (zdjęcie ze zbiorów prywatnych ks. Romana Dzwonkowskiego)

Duchowny rzymskokatolicki, pallotyn, socjolog, profesor nauk społecznych, nauczyciel akademicki.

Ur. 30 listopada 1930 r. w Dzwonku, pow. ostrołęcki. W 1957 r. przyjął święcenia kapłańskie. W 1961 r. ukończył studia na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1966 uzyskał na tej uczelni stopień doktora.

W 1970 r. po raz pierwszy przebywał w ZSRS na Wileńszczyźnie (Litwa, Białoruś) – zafascynowała go kultura polska, szczególnie religijna, na dawnych Kresach Wschodnich I i II RP, zajął się także problemami Polaków w ZSRS. Często wyjeżdżał, dzięki zaproszeniom prywatnym, na Litwę, Łotwę, Białoruś, Ukrainę za Zbruczem oraz do Gruzji i do Rosji, w celu poznania z autopsji skupisk polskich oraz niesienia ukrytej, a później jawnej pomocy duszpasterskiej. 

Od 1972 przebywał we Francji, prowadził badania nad emigracją polską w tym kraju, których wynikiem była książka Polska opieka religijna we Francji 1909–1939 (Poznań–Warszawa 1988). Publikował w „Kulturze” paryskiej (od 1973 r.) i w innych pismach emigracyjnych na temat Kościoła i Polaków w ZSRS, ponieważ było to niemożliwe w kraju. 

Uzyskał habilitację na Wydziale Nauk Społecznych KUL (1984). Pracował na tej uczelni od 1977 r., Specjalizował się w historii Kościoła katolickiego w ZSRS i socjologii grup etnicznych. W 1992 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 2001 r. zwyczajnego. Był także wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Ołtarzewie. W latach 1994–2001 wykładał katolicką naukę społeczną w seminarium duchownym diecezji kamienieckopodolskiej w Gródku Podolskim na Ukrainie. W latach 1974–1992 należał do Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Emigracji, ds. Seminariów Duchownych, „Justitia et Pax” oraz Misji i Migracji.

Był członkiem Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1989 r. Członek Komitetu Badań Polonii PAN, a także Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1992 r. należał do Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, którego celem jest niesienie pomocy Polonii i Polakom poza krajem. Został członkiem Komitetu Obrony Dobrego Imienia Polski i Polaków. Publicysta m.in. Radia Maryja.

Z zainteresowań wschodnich powstały książki publikowane w latach 1993–2010: Za wschodnią granicą 1917–1993. O Polakach i Kościele w dawnym ZSRR z Romanem Dzwonkowskim SAC rozmawia Jan Pałyga SAC (Ząbki 1993, 1995); Polacy na dawnych Kresach Wschodnich. Z problematyki narodowościowej i religijnej (Lublin 1994); Kościół katolicki w ZSSR 1917–1939. Zarys historii (Lublin 1997); Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917–1939. Martyrologium (Lublin 1998); Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939–1988 (Lublin 2003); Religia i Kościół katolicki w ZSRS oraz w krajach i na ziemiach okupowanych 1917–1991. Kronika (Lublin 2010); Polacy w Kościele katolickim na Wschodzie 1939–2011 (Toruń 2011). Ponadto jest współautorem publikacji: Skazani jako „szpiedzy Watykanu”. Z historii Kościoła katolickiego w ZSRR 1918–1956 (Ząbki 1998); R. Dzwonkowski SAC., O. Gorbaniuk, J. Gorbaniuk, Postawy katolików obrządku łacińskiego na Ukrainie wobec języka polskiego (Lublin 2001); R. Dzwonkowski SAC., O. Gorbaniuk, J. Gorbaniuk, Świadomość narodowa młodzieży polskiego pochodzenia z byłego ZSRR studiującej w Polsce. Problem tożsamości (Lublin 2002); „Bez sądu, świadków i prawa...”. Listy z więzień, łagrów i zesłania do Delegatury PCK w Moskwie 1924–1937 (Lublin 2002); R. Dzwonkowski SAC., O. Gorbaniuk, J. Gorbaniuk, Postawy katolików obrządku łacińskiego na Białorusi wobec języka polskiego (Lublin 2004). Redaktor naukowy ukazującej się od 1991 serii wydawniczej Duchowieństwo polskie w więzieniach, łagrach i na zesłaniu (Lublin, NORBERTINUM).

W 2000 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim, a w 2010 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2019 roku uhonorowany przez Instytut Pamięci Narodowej nagrodą „Semper Fidelis”.

Zmarł 30 grudnia 2020 roku.

 

do góry