17 czerwca 2008 r. w Sali Rady Zamku Królewskiego w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia tegorocznych nagród KUSTOSZ PAMIĘCI NARODOWEJ. Honorowy patronat nad uroczystością objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Kaczyński.
W roku 2008 laureatami zostali:
Helena Filipionek
Irena i Jadwiga Zappe
Zygmunt Walkowski
Związek Polaków na Białorusi
(kierowany przez Andżelikę Borys)
Nagrody wręczył Prezes Instytutu Janusz Kurtyka. W imieniu Ireny i Jadwigi Zappe nagrodę odebrał ich brat – Jan Zappe. Nagrodę przyznaną Helenie Filipionek odebrał w jej imieniu Ryszard Stankiewicz, prezes Związku Polaków na Łotwie – Oddział Dyneburski.
***
Przez kilkadziesiąt lat rządzący Polską komuniści tworzyli własną wersję historii – historii opartej na kłamstwie. Miejsce patriotów walczących o niepodległość zajmowali ludzie służący interesom obcego mocarstwa, to oni trafiali do podręczników i na pomniki.
Żyli jednak w minionym systemie ludzie, którzy nie godzili się na zakłamywanie historii. Pielęgnowali pamięć o bohaterach narodowych, ważnych dla naszej historii wydarzeniach, dokumentowali trud zwykłych ludzi, podejmowany w imię suwerenności Rzeczpospolitej.
W czasach komunizmu za swą działalność osoby te często płaciły cenę wielu cierpień, narażały własne życie. W PRL władza chciała, by o nich zapomniano, skazywała ich na status obywateli drugiej kategorii.
Honorując tą nagrodą ich wspaniałe życiorysy i dzieła, z których dziś mogą korzystać młode pokolenia, IPN chce pokazać skomplikowaną historię naszych najnowszych dziejów. Tym wyróżnieniem chcemy także przywrócić szacunek dla narodowej przeszłości, chronić te wartości, dzięki którym Polska przetrwała lata zniewolenia.
Kapituła przyznaje nagrodę corocznie. Przewodniczy jej Prezes Instytutu Pamięci Narodowej. W skład Kapituły wchodzą m.in. kolejni laureaci nagrody. Dotychczasowymi laureatami byli między innymi: prof. Barbara Otwinowska, prof. Elżbieta Zawacka, prof. Władysław Bartoszewski, o. Józef Mońko, prof. Tomasz Strzembosz, prof. Janusz Kazimierz Zawodny czy Stowarzyszenie Archiwum „Solidarności”.