Nawigacja

Aktualności

IPN upamiętnił porucznika Stefana M. Abramowicza – Manchester, 19 października 2019

  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM
  • fot AS/BUWiM fot AS/BUWiM

W sobotę 19 października 2019 r. na Cmentarzu Południowym w Manchester odbyła się uroczystość przy grobie por. Stefana Mustafy Abramowicza, polskiego weterana zmarłego 9 kwietnia 2018 r. w wieku 103 lat. Inicjatorką wydarzenia była Pani Xenia Jacoby, biograf porucznika Abramowicza. Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa ufundowało płytę nagrobną, na której umieszczono informację w języku polskim i angielskim o szlaku bojowym i zasługach zmarłego.

Por. Stefan Mustafa Abramowicz, polski Tatar urodzony w Klecku, wyruszył do walki 1 września 1939 r. w szeregach 1. Szwadronu Tatarskiego 13. Pułku Ułanów Wileńskich. 27 września 1939 r. trafił do sowieckiej niewoli, początkowo osadzony w obozie dla szeregowych w Kozielsku, następnie wykorzystywany do niewolniczej pracy w łagrach i kopalni rudy żelaza w Krzywym Rogu. Po podpisaniu układu Sikorski – Majski udało mu się dotrzeć do ośrodka formowania Armii Polskiej w ZSRR. W 1942 ewakuowany przez port w Krasnowodzku. Przez Iran, Irak, Palestynę dotarł do Egiptu.  Od kwietnia 1944 służył jako czołgista w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, 2. Warszawskiej Brygady Pancernej, 2. Korpusu Polskiego. Brał udział w walkach we Włoszech od Monte Cassino, przez Ankonę, gdzie został ranny, Loreto, aż do wyzwalania Bolonii. Po wojnie, nie mogąc powrócić do zajętego przez Sowietów Klecka osiadł na stałe w Manchesterze. W Anglii ożenił się z polską Tatarką Haliną Milkamanowiczówną ze Słonimia.

 

 

 

 

Ceremonia poświęcona porucznikowi Abramowiczowi miała na celu także oddanie hołdu tysiącom polskich weteranów, których tragiczne losy wojenne rozsiały po całym świecie. Z tej okazji do Manchesteru przybyła liczna delegacja z Polski na czele z ministrem Janem Dziedziczakiem sekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, któremu towarzyszyli posłowie Małgorzata Wypych i Zbigniew Gryglas oraz Konsul Generalny RP w Manchester Leszek Rowicki. Instytut Pamięci Narodowej reprezentował dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek. Uroczystość zaszczycił swoją obecnością Lord Mayor of Manchester Councillror Abid Latif Chohan. Asystę honorową wystawili polscy harcerze z Manchester oraz rekonstruktorzy: Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13. Pułku Ułanów Wileńskich oraz Grupa Rekonstrukcyjna Garnizonu Nowa Wilejka z Wilna. Na cmentarz przybyła rodzina porucznika Abramowicza, liczna grupa Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii, w tym weterani. Polskie organizacje społeczne oraz brytyjskie stowarzyszenia weteranów wystawiły poczty sztandarowe.

Szkocki dudziarz Colin Murphy z Manchester Phoenix Pipeband odegrał hymn Polski, następnie w ramach oficjalnych wystąpień odczytane zostały listy okolicznościowe od ministra Krzysztofa Szczerskiego, Anny Marii Anders Ambasador RP w Rzymie oraz Arkadego Rzegockiego Ambasadora RP w Londynie. Ceremonię przy grobie por. Abramowicza zakończyło złożenie wieńców i wiązanek. Młody harcerz Antek Pawlikowski odegrał na trąbce Hejnał Mariacki nawiązując do wykonania tego utworu na gruzach klasztoru po zdobyciu szczytu Monte Cassino. Przed opuszczeniem cmentarza polska delegacja złożyła kwiaty przy tablicy upamiętniającej polskich lotników i żołnierzy, którzy zginęli w latach 1940-1945 i zostali pochowani na Cmentarzu Południowym w Manchester.

Druga część uroczystości o charakterze artystycznym miała miejsce w pobliskiej bazie 207 Szpitala Polowego Royal Army Medical Corps. Brytyjska jednostka wojskowa udostępniła na potrzeby polskiego wydarzenia salę widowiskową w zabytkowym, wzniesionym w 1903 r., budynku koszar. Licznie zebrani widzowie mieli przyjemność wysłuchania polskich pieśni i piosenek patriotycznych oraz angielskich piosenek rozrywkowych w wykonaniu zespołu polskiego „Kabaretu Manchester”. Szczególne wrażenie swoim talentem i urodą zrobiła przybyła z Wilna piosenkarka Ewa Szturo. Brawurowo akompaniowała jej na pianinie Kinga Moździerz, wybitnie uzdolniona młoda polska pianistka mieszkająca w Manchester.

Oprócz wrażeń artystycznych zebrani mieli możliwość delektowania się polskimi pierogami, których ogromne ilości dostarczyli organizatorzy. Szczególnie przypadły one do gustu gospodarzom, czyli oficerom Korpusu Medycznego Jej Królewskiej Mości.

Na uroczystość przybył z Polski artysta pieśniarz Paweł Piekarczyk, który w części II artystycznej zaśpiewał specjalnie ułożoną na tę okoliczność "Balladę o ułanie" do słów i muzyki Leszka Czajkowskiego z UdSKiOR.

Ponadto na specjalne zaproszenie przyjechał z Leicester w hrabstwie Leicestershire w środkowej Anglii, starszy strzelec bombardier Pan Henryk Kubiński z wyborowej jednostki 1 SBS Gen. Sosabowskiego, służąc w szybowcach, w których były jeepy, działa i amunicja. Brał udział w operacji Market Garden w Holandii we wrześniu 1944 r. kiedy polscy spadochroniarze wyzwolili Driel i Arnhem spod niemieckiej agresji. Pan Henryk odszedł na wieczną wartę w trzy dni później tj. 22 października 2019 mr.

***

 

Stefan Mustafa Abramowicz – ur. 20 stycznia 1915 r. w Klecku k. Nieświeża (woj. Nowogródzkie) w rodzinie polskich Tatarów, zm. 9 kwietnia 2018 r. w Manchesterze, pochowany na Cmentarzu Południowym w Manchesterze we wspólnej mogile z żoną Haliną.

We wrześniu 1937 r. dostał powołanie do służby wojskowej i wstąpił do 1. Szwadronu Tatarskiego 13. Pułku Ułanów Wileńskich w Nowej Wilejce. Wybuch II wojny światowej umożliwił mu powrót do domu. Podczas kampanii wrześniowej walczył w jednostce macierzystej na Mazowszu i Lubelszczyźnie. 27 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej. Przekazany funkcjonariuszom NKWD jako jeniec został przewieziony na Białoruś do Mińska, a następnie do obozu jenieckiego dla szeregowców w Kozielsku. Zwolniony na mocy traktatu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Polskiej formułowanej w ZSRR. W kwietniu 1943 r. wraz z armią, dostał się poprzez port w Krasnowodzku do Iranu. Przez Irak i Palestynę dotarł do Egiptu. Po przeszkoleniu służył jako czołgista w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich 2. Warszawskiej Brygady Pancernej. Od kwietnia 1944 r. uczestnik kampanii włoskiej w tym walk o Monte Cassino, Ankonę oraz Bolonię. W drodze na Ankonę, podczas ofensywy ciężko ranny w czołgu trafił do szpitala polowego. Po oswobodzeniu Bolonii w maju 1945 r. alianci rozbroili polskie oddziały. W czerwcu w stopniu st. ułana dopłyną do Liverpulu. Zdemobilizowany w styczniu 1947 r. Jako żołnierz gen. Andersa nie mógł powrócić do Polski. Na stałe osiadł w Manchesterze. W 1984 r. władze polskie na uchodźctwie nadały mu stopień plutonowego w korpusie podoficerów kawalerii. W 2000 r. został awansowany na stopień podporucznika, a w lipcu 2016 r. na stopień porucznika.

 

Odznaczenia:

- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

- Krzyż Monte Cassino

- Krzyż Kampanii Wrześniowej

- Her Majestaty’s Armed Forces Veterans Badge

 

 

 

 

fot. Pani Xenia Jacoby

 

 

do góry