Instytut Pamięci Narodowej W Roku Anny Walentynowicz IPN Gdańsk oddaje hołd działaczce Wolnych Związków Zawodowych, legendzie „Solidarności” - Aktualności -

Zapraszamy na prezentację wystawy IPN Gdańsk „Anna Walentynowicz. Legenda Solidarności 1929–2010”. To kolejna inicjatywa naszego Oddziału związana z Rokiem Anny Walentynowicz.

Wystawa dostępna będzie na placu Solidarności w Gdańsku do 9 września br. i towarzyszyła będzie obchodom kolejnej rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Poniżej przedstawiamy nasze wcześniejsze inicjatywy.

***

Sejm RP przyjął uchwałę, która ustanowiła rok 2019 Rokiem Anny Walentynowicz. Podkreślono w niej zasługi działaczki Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża dla „utworzenia wielkiego ruchu »Solidarności« oraz odzyskania przez Polskę niepodległości”.

Dla uczczenia postaci oraz zasług „Anny Solidarność” IPN Gdańsk przygotował szereg inicjatyw i wydarzeń.

• W Sali BHP Stoczni Gdańskiej 9 kwietnia br. odbyło się spotkanie pt. „Anna Walentynowicz we wspomnieniach i badaniach historycznych”. W dyskusji, którą poprowadził Arkadiusz Kazański (IPN Gdańsk), wzięli udział: członkowie rodziny Anny Walentynowicz – Janusz i Piotr Walentynowiczowie, znajomy – Jan Karandziej oraz autorzy publikacji na temat Anny Walentynowicz – dr hab. Sławomir Cenckiewicz i Adam Chmielecki.
  
  Spotkaniu towarzyszyła – stojąca przed Salą BHP – wystawa IPN Gdańsk „Anna Walentynowicz. Legenda Solidarności 1929–2010” autorstwa Arkadiusza Kazańskiego oraz prezentacja i sprzedaż albumu „Anna Walentynowicz 1929–2010” autorstwa Sławomira Cenckiewicza oraz Adama Chmieleckiego.
  
                                                                                    
  
  W czasie spotkania jego uczestnicy otrzymali darmowe publikacje dotyczące historii „Solidarności”. Z kolei na stoisku pocztowym można było kupić okolicznościową kartę, a także skorzystać z datownika „2019 Rok Anny Walentynowicz”.
  
  Relacja ze spotkania.

• 10 kwietnia na gdańskim cmentarzu Srebrzysko delegacja IPN upamiętniła Annę Walentynowicz składając wiązankę kwiatów na jej grobie. Przypomnijmy, że działaczka „Solidarności” zginęła w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r. w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. 
• 11 kwietnia w więzieniu w Grudziądzu odbyła się kolejna część obchodów. Pracownicy IPN Gdańsk oddali hołd „Annie Solidarność” w miejscu jej uwięzienia. Przypomnijmy, że Anna Walentynowicz była więziona za swoją działalność solidarnościową w Zakładzie Karnym nr 1 przy ul. Wybickiego podczas stanu wojennego od października 1982 r. do 30 marca 1983 r. W trakcie uroczystości przekazane zostały władzom więzienia, a także przedstawicielom grudziądzkich szkół i bibliotek albumy poświęcone legendzie „Solidarności”. Relacja ze spotkania.

Warto dodać, że w tym samym więzieniu, które poza zwykłą rolą miejsca odosobnienia dla prawdziwych przestępczyń, było przez lata także komunistyczną katownią dla kobiet walczących o wolną Polskę, w latach 1953-1954, dokładnie 65 lat temu, była więziona jedyna kobieta wśród cichociemnych, jedna z najdzielniejszych Polek XX wieku, późniejsza generał – prof. Elżbieta Zawacka, Kustosz Pamięci Narodowej IPN. 

• 12 kwietnia w Domu Kultury w Gołdapi odbył się wykład prof. Mirosława Golona, dyrektora IPN Gdańsk pt. „Refleksje o życiu Anny Solidarność – Anny Walentynowicz i jej wkładzie w walkę o wolną i sprawiedliwą Polskę. Wykładowi towarzyszyła wystawa pt. „Anna Walentynowicz. Legenda Solidarności 1929–2010”. Prelekcję poprzedziła uroczysta Msza św. w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła. Po Eucharystii nastąpiło odsłonięcie i poświęcenie tablicy upamiętniającej postać Anny Walentynowicz. Uroczystość zorganizowana została wspólnie z Oddziałem IPN w Białymstoku. Relacja ze spotkania.

​Dodatkowo, 30 marca, w ramach koordynowanego przez IPN Gdańsk „Przystanku Historia” w Londynie, w Ognisku Polskim odbyła się prelekcja Arkadiusza Kazańskiego poświęcona Annie Walentynowicz. 

Portret Anny Walentynowicz na najnowszym znaczku Poczty Polskiej! Uroczysta prezentacja znaczka z udziałem prezesa IPN dr. Jarosława Szarka odbyła się 24 czerwca w historycznej Sali BHP. Relacja ze spotkania. 

***

​Zachęcamy także do zapoznania się z postacią Anny Walentynowicz w ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej „Patroni naszych ulic” Instytutu Pamięci Narodowej. 

„Nawet ci, którzy nie mieli okazji poznać jej z bliska, nazywają ją Panią Anią. Po sierpniu dziesiątki k[omitetów] z[akładowych] proponowały jej honorowe członkostwo. Stała się symbolem robotniczej walki o sprawiedliwość. Jej bezkompromisowa uczciwość, nieustępliwa walka z kłamstwem i nieprawością zawsze budziły nienawiść i chęć odwetu komunistycznej władzy” (Anna Walentynowicz, „Tygodnik Mazowsze”, nr 30, 20 X 1982).

W 1970 r. Anna Walentynowicz brała udział w antykomunistycznych protestach robotniczych w Trójmieście i w strajku w Stoczni Gdańskiej, przygotowując m.in. posiłki dla strajkujących. W styczniu 1971 r. była już jednym z organizatorów kilkudniowego strajku w Stoczni Gdańskiej.

Od 1978 r., działając w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża, udostępniała mieszkanie jako punkt kontaktowy, redagowała i kolportowała niezależne pismo „Robotnik Wybrzeża” oraz współorganizowała obchody rocznic Grudnia’70, kultywując pamięć ofiar komunistycznego mordu na robotnikach. Jako działaczka WZZ znalazła się w zainteresowaniu operacyjnym Służby Bezpieczeństwa. Niepokorna suwnicowa niejednokrotnie była prześladowana i zatrzymywana na 48 godzin.

W sierpniu 1980 r. Anna Walentynowicz została zwolniona z pracy. Stało się to bezpośrednią przyczyną wybuchu 14 sierpnia strajku w Stoczni Gdańskiej. Pierwszym postulatem protestujących było przywrócenie jej do pracy. Jeszcze tego samego dnia strajkujący wymusili na dyrekcji stoczni, by wysłano samochód po Walentynowicz i przywieziono ją do zakładu.  

Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r. Anna Walentynowicz była internowana i więziona. 18 grudnia 1981 r. trafiła do więzienia w Fordonie w Bydgoszczy. 10 stycznia 1982 r. działaczka „Solidarności” przewieziona została do Ośrodka Odosobnienia dla Internowanych Kobiet w Gołdapi. Z internowania Walentynowicz została zwolniona 23 lipca 1982 r., ale miesiąc później została ponownie aresztowana za współorganizację w strajku w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1981 r. Walentynowicz przetrzymywano w areszcie m.in. na warszawskim Mokotowie, skąd w końcu trafiła do Zakładu Karnego w Grudziądzu. Tam odbył się proces. 30 marca 1983 r. działaczka WZZ i „Solidarności” została skazana na rok i trzy miesiące pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata.

W grudniu 1983 r. została po raz kolejny zatrzymana przez SB. Przewieziono ją do Zakładu Karnego w Lublińcu. Na skutek pogarszającego się stanu zdrowia została poddana konsultacjom medycznym w szpitalu więziennym w Bytomiu, a potem w Krakowie. Mimo że lekarze z Krakowa skierowali do sądu pismo z wnioskiem o uchylenie aresztu, bo „dalszy pobyt pacjentki w więzieniu zagraża jej zdrowiu”, w ZK w Lublińcu spędziła jeszcze kilka miesięcy. Ostatecznie 6 kwietnia 1984 r. postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach datę procesu odroczono.