1939
6 września – do Krakowa wkroczyły wojska niemieckie;
oddziały Wehrmachtu przeprowadziły obławy uliczne na Żydów
– mieszkańców miasta.
17 września – z
polecenia władz okupacyjnych powołano Zarząd Żydowskiej Gminy
Wyznaniowej (Judenrat) ze znanym żydowskim działaczem społecznym,
Markiem Biebersteinem na czele.
30 października –
Reichsfűhrer Heinrich Himmler zarządził wysiedlenie ludności żydowskiej
oraz części Polaków z terenów włączonych do Rzeszy na
teren Generalnego Gubernatorstwa, utworzonego dekretem z 11
października 1939 r.
8–21 listopada – według spisu ludności żydowskiej, w Krakowie mieszkało 68 482 Żydów.
1 grudnia – wszedł w życie obowiązek noszenia przez Żydów
powyżej 12 lat opasek z gwiazdą Dawida.
5–6 grudnia – władze okupacyjne zarekwirowały mienie żydowskie: złoto, srebro i gotówkę powyżej 2000 zł.
11 grudnia
– zarządzeniem
Wyższego Dowódcy SS i Policji Generalnego Gubernatorstwa
Wilhelma Krűgera ludności żydowskiej zabroniono zmiany miejsca
zamieszkania i poruszania się po mieście
w godzinach od 21 do 5.
– Niemcy rozwiązali szkoły żydowskie.
1940
24 stycznia – ludności żydowskiej nakazano zgłoszenie całego
majątku do dnia 1 marca 1940 r.
1 marca – w tramwajach pojawiły się osobne przedziały
przeznaczone tylko dla Żydów.
12 kwietnia – władze GG zdecydowały o wysiedleniu Żydów
z Krakowa. Na pozostanie w mieście zezwolono jedynie 10 000 rzemieślników.
18
maja – poinformowano Żydów, że mają dobrowolnie opuścić
miasto do 15 sierpnia1940 r., a po tym terminie zapowiedziano
przymusowe wysiedlenia.
24
lipca – Generalny Gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie
określające, kto jest uznawany za Żyda: osoby, które mają
przynajmniej trzech dziadków pochodzenia żydowskiego.
1
października – weszło w życie rozporządzenie Generalnego
Gubernatora Hansa Franka „O ograniczeniu swobodnego wyboru
miejsca zamieszkania i pobytu”, stanowiące podstawę dla
utworzenia gett żydowskich na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
25 listopada –
starosta miejski wydał zarządzenie zezwalające na pozostanie w Krakowie
jedynie tym przedstawicielom narodowości żydowskiej, którzy ze
względu na znaczenie swej pracy otrzymają specjalne pozwolenie. Reszta
ludności żydowskiej miała opuścić Kraków do 2 grudnia 1940 r.
1941
7 stycznia
– na każdego Żyda powyżej 16. roku życia nałożono obowiązek pracy
przy odśnieżaniu ulic przez 12 dni w miesiącu.
3 marca –
zarządzeniem Szefa Dystryktu Krakowskiego w dzielnicy Podgórze
utworzono getto. Do 20 marca 1941 r. umieszczono tam
12 000 osób. W kolejnych miesiącach liczba mieszkańców getta powiększyła się do 17 000.
22 czerwca – zaczęto wydawać Żydom nowe karty rozpoznawcze
– żółte z literą „J”.
19 sierpnia – władze okupacyjne ogłosiły decyzję o przesiedleniu
do getta Żydów z okolicznych gmin przyłączonych do Krakowa.
15 października – Generalny Gubernator Hans Frank rozporządzeniem zabronił Żydom opuszczać getto.
Złamanie zakazu było zagrożone karą śmierci – podobnie jak wszelka pomoc udzielana Żydom, zwłaszcza ich ukrywanie.
1942
30–31 maja – przeprowadzono masową deportację Żydów do Bełżca
– do komór gazowych w obozie zagłady. W kolejnych dniach:
1, 3, 4, 6, 8 oraz 31 czerwca 1942 r. trwała wywózka mieszkańców
getta do Bełżca. Ogółem objęła ona 7 000 osób, zaś podczas
deportacji zamordowano kilkaset osób.
Wrzesień – zaczęły powstawać pierwsze żydowskie grupy bojowe, później włączone do Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Ze względu na realia życia w getcie organizacja działała głównie
poza jego granicami (m.in. zamach na kawiarnię „Cyganeria”).
28 października
– do obozu śmierci w Bełżcu wywieziono około 7 000 Żydów.
Podczas wysiedlania dokonywano rozstrzeliwań chorych i starców
– życie straciło około 600 osób.
– przystąpiono do
budowy obozu pracy przymusowej w Płaszowie, początkowo przeznaczonego
tylko dla Żydów. Z czasem podzielono obóz na dwie części,
polską i żydowską. 12 stycznia 1943 r. komendantem został Amon Goeth.
Po likwidacji getta krakowskiego do obozu przewożono Żydów z
Tarnowa, Bochni i Rzeszowa. Wiosną 1944 r. rozpoczęto przygotowania do
ewakuacji obozu. Transporty więźniów wyruszyły do KL Auschwitz
oraz do innych obozów na terenie Rzeszy.
6 grudnia – getto podzielono na cześć A – dla pracujących i B
– dla niepracujących (dzieci, osoby starsze i chorzy).
1943
2 marca – wszystkich Żydów z obywatelstwem amerykańskim
– 60 osób – wezwano do siedziby Gestapo przy ulicy
Pomorskiej, przewieziono ich na cmentarz żydowski i tam rozstrzelano.
12 marca – w
Krakowie powstał Komitet Pomocy Żydom (Rada Pomocy Żydom –
Kraków, „Żegota”), który podporządkował się
Radzie Głównej Pomocy Żydom w Warszawie. Do RPŻ Kraków
należeli m.in.: Stanisław Dobrowolski (przewodniczący), Władysław
Wójcik (sekretarz), Anna Dobrowolska (skarbnik).
13–14 marca
– likwidacja krakowskiego getta. Akcja likwidacyjna getta A
rozpoczęła się 13 marca, w dniu następnym objęto nią getto B.
Ludność żydowską wywożono do obozu
w Płaszowie i do KL
Auschwitz, dokonywano także masowych mordów na mieszkańcach
dzielnicy żydowskiej. W ciągu dwóch
dni wywieziono ok. 3 000 osób, zaś na terenie getta
zamordowano ok. 2 000 osób. Do sierpnia 1943 r. porządkowano
teren opustoszałego getta i burzono mur getta.
24 marca – na
terenie cmentarza żydowskiego rozstrzelano 235 Żydów,
którzy pozostali w getcie, ukrywając się w piwnicach i na
strychach.
14–15 grudnia
– w obozie płaszowskim rozstrzelano członków służby
porządkowej getta, tzw. odemanów. Po kilku dniach usunięto
ostatnie fragmenty ogrodzenia, które oddzielało teren byłego
getta od miasta.
|
1939
6 September – The German army enters Kraków; Wehrmacht
troops organise round-ups of the Jewish residents of the city.
17 September – following the Nazi authorities’ order, the
Jewish Council (Judenrat) is established with a well-known
Jewish social activist, Marek Bieberstein, as its leader.
30 October – Reichsfűhrer Heinrich Himmler issues an order
to resettle Jewish residents and some Polish residents of the
territories incorporated into the Reich to the General Gouvernment
which was created on the basis of a decree of 11 October 1939.
8–21 November – following the census of Jewish residents,
68 482 Jews live in Kraków.
1 December – Jews over 12 years of age are ordered to wear arm-bands with the star of David.
5–6 December – Nazi authorities sequestrate Jewish property
– gold, silver and cash over 2 000 zloty.
11 December
–
pursuant to a decree issued by Commander of the SS and the GG Police,
Wilhelm Krűger, Jewish residents are forbidden to change their place of
residence and walk in the streets of the city from
9.00 pm to 5.00 am.
– The Germans close Jewish schools.
1940
24 January – Jewish residents are ordered to declare their entire property by 1 March 1940.
1 March – separate compartments for Jews only are established in trams.
12
April – the General Gouvernement authorities decide to resettle
Jews from Kraków. Only 10 000 skilled craftsmen are permitted to
stay in the city.
18
May – Jews are informed that they have to leave the city
voluntarily by 15 August 1940 and that after this deadline forced
resettling will begin.
24
July – Governor General Hans Frank issues an ordinance defining
who will be considered Jewish – persons who had at least three
Jewish grandparents.
1
October – the ordinance of Governor General Hans Frank “On
the limitation of the free choice of place of residence and stay”
enters into force; on the basis of this regulation, Jewish ghettos are
established on the territory of the General Gouvernement.
25
November – the City Starosta (chief administrative official)
issues a regulation according to which Jewish residents are permitted
to stay in Kraków only in the case if they have special permits
stating that their work is deemed to be of special importance. Other
Jewish people are ordered to leave Kraków by 2 December 1940.
1941
7 January – every Jew over 16 years of age is obliged to remove snow from the streets for 12 day each month.
3
March – a ghetto is established in the Podgórze district
of Kraków pursuant to a regulation by the Head of the
Kraków District. 12 000 people will be resettled there by 20
March 1941. In the following months the number of ghetto residents will
grow to 17 000.
22 June – new identity cards begin to be issued for Jews
(yellow, marked with the letter “J”).
19
August – Nazi authorities announce their decision to resettle
Jews from suburban localities, then incorporated into
Kraków to the ghetto.
15
October – Governor General Hans Frank issues a regulation
forbidding the Jews to leave the ghetto. The violation of this ban is
subject to death penalty. Those who help Jews, especially by
giving them a shelter, are also subject to capital penalty.
1942
30–31
May – mass deportations of Jews to Belzec Camp. Jews are sent to
gas chambers in the death camp. On the 1st, 3rd, 4th, 6th, 8th and 31st
of June 1942, deportations of Jews from the ghetto to the Belzec Camp
continue. In total, 7 000 are deported and several hundred murdered on
the spot.
September
– first Jewish underground fighting groups begin to be formed.
Later, they join the Jewish Fighting Organisation. Considering the
realities of life in the ghetto, the organisation is chiefly active
outside its boundaries (e.g. attack on the Cyganeria Café).
28 October
–
about 7 000 Jews are sent to the Belzec death camp. The sick and the
elderly are shot on the spot. Around 600 people lose their lives during
the deportation.
–
the building of a forced labour camp begins in Płaszów. It is
originally intended only for Jews. Later on, the camp is divided into
two parts – one for Poles and one for Jews. On 12 January 1943,
Amon Goeth is appointed commander of the camp. After the liquidation of
the Kraków Ghetto, Jews from Tarnów, Bochnia and
Rzeszów are sent to the camp. In the Spring of 1944 preparations
for the evacuation of the camp begin. Transports of inmates set off to
KL Auschwitz and other camps in the Reich.
6 December – the ghetto is divided into two parts - part A for working and B for non-working people (children, the sick
and the old).
1943
2
March – all Jews with American citizenship (60 people) are
summoned to the Gestapo in Pomorska Street, then transported to the
Jewish cemetery and shot.
12 March – A Committee for Aid to Jews (Council for Aid to Jews
– Kraków, “Żegota”) is established, affiliated with Chief Council
for Aid to Jews in Warsaw. Members of the CAJ-Kraków: Stanisław
Dobrowolski (Chairman), Władysław Wójcik (secretary), Anna
Dobrowolska (treasurer) and others.
13–14
March – the liquidation of the Kraków Ghetto. The
liquidation of Ghetto A begins on 13 March; on the following day, the
action spreads on Ghetto B. Jews are sent to the Płaszów Camp
and KL Auschwitz. Mass murders of Jewish residents occur. During the
two days of the action about 3 000 people are deported and around 2 000
murdered in the ghetto. The territory of the deserted ghetto is cleared
until August 1943 and the wall of the ghetto is demolished.
24 March – 235 Jews who remained in the ghetto hiding in
cellars and in the attics are executed in the Jewish cemetery.
14–15
December – members of the Jewish order service (ghetto police)
are executed in the Płaszów Camp. After a few days, the last
fragments of the fencing that separated the ghetto from the city will
be demolished. |