E-Księgarnia
6 czerwca 2018 r. na terenie uroczyska Cygan koło Tomaszowa Mazowieckiego odbyła się uroczystość odsłonięcia pamiątkowego głazu – ufundowanego przez łódzki oddział IPN – poświęconego rodzinie Pająków, ofiarom zbrodni i represji okupanta niemieckiego z okresu II wojny światowej
Rodzina Pająków na teren uroczyska Cygan trafiła z Brenicy, w której mieszkała do czasu powstania styczniowego. Za udział w tym niepodległościowym zrywie pozbawiono ich domu i ziemi. Piotr Pająk, syn Dominika i Antoniny podjął się wówczas pracy w charterze łącznego, który na zlecenie wspólnoty gminnej nadzorował łąki należące do gospodarzy z Brenicy i wybudował dom
w ich sąsiedztwie. Po śmierci Piotra w 1924 r. jego obowiązki przejął jego najstarszy syn Ignacy.
We wrześniu 1939 r. po wycofaniu się oddziałów Wojska Polskiego z Tomaszowa i okolic Ignacy wraz z synami Stefanem i Marianem zaczęli zbierać porzuconą w lesie broń i chować ją w przygotowanych do tego miejscach. To był ich pierwszy krok w kierunku konspiracyjnej działalności niepodległościowej. Wszyscy dorośli członkowie rodziny Pająków przystąpili do Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej. Ignacy otrzymał ps. Wiarus, jego żona Anastazja „Mania”, synowie Stefan i Marian „Słowik” i „Maniuś”, a córka Genowefa „Gniewka”.
Dom rodzinny Pająków stał się oparciem dla miejscowych partyzantów ZWZ/AK jak punkt kontaktowy, kwatera, miejsce szkolenia, magazyn broni.
Stan ten trwał aż do tragicznego dnia pod koniec 1943 r. kiedy to Niemcy wpadli na trop partyzanckiej bazy i dokonali jej pacyfikacji. Rodzinę, z wyjątkiem Genowefy, której udało się uciec, aresztowano. Za swą patriotyczną postawę ojciec i synowie zapłacili cenę życia, Anastazję wysłano do obozu KL Ravensbruk, a 4-letnia Teresa i 8-letni Roman po zwolnieniu zostali przygarnięci przez krewnych.
W uroczystościach udział wzięła rodzina bohaterów upamiętnienia z córką Ignacego i Anastazji, kombatanci, przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, policji, Lasów Państwowych, organizacji społecznych i kadeci klas mundurowych z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim wraz z pocztem sztandarowym. Poczet sztandarowy wystawiła również Jednostka Strzelecka nr 1002 z Tomaszowa Maz. Posterunek honorowy przy głazie i kompanię honorową zapewniła 25 Brygada Kawalerii Powietrznej.
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi dziękuje Starostwu Powiatowemu w Tomaszowie Mazowieckim i Urzędowi Gminy w Lubochni za ogromną pomoc przy organizacji uroczystości. Dziękujemy również wszystkim instytucjom i osobom, które przyczyniły się do stworzenia upamiętnienia lokalnych bohaterów Armii Krajowej.
Więcej na stronie IPN Łódź.
Fot. Bartosz Bijak (IPN Łódź)