Instytut Pamięci Narodowej Ogniwa zakładowe i sekcje branżowe NSZZ „Solidarność” 1980–1989 - Książki -

Ogniwa zakładowe i sekcje branżowe NSZZ „Solidarność” 1980–1989, red. Łukasz Sołtysik i Grzegorz Waligóra, Wrocław–Warszawa 2018, 400 s., ISBN: 978-83-8098-395-3

Masowe protesty robotnicze latem 1980 r. oraz powstanie i działalność NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981 od samego początku budziły duże zainteresowanie badaczy różnych dyscyplin, dziennikarzy oraz polityków. Nie ulega wątpliwości, że powstanie niezależnego od komunistycznych władz związku zawodowego i zapoczątkowanie przez niego ruchu odnowy były wyjątkowym zjawiskiem społecznym i politycznym, które chętnie poddawano opisowi i analizie. Na tym tle zainteresowanie badaczy historią zakładowych struktur „Solidarności” wciąż wydaje się niewystarczające, a przecież to w zakładach pracy narodziła się „Solidarność” i z nich wywodzili się związkowi liderzy.

Sprawne struktury zakładowe decydowały o powodzeniu strajków oraz innych form protestu. Ponadto właśnie tam znajdował się pierwszy stopień związkowej demokracji. W stanie wojennym tworzono podstawowe ogniwa oporu społecznego tajne/tymczasowe komisje zakładowe, a od końca 1986 r. następowała stopniowa odbudowa jawnych komórek NSZZ „Solidarność”.

W publikacji zaprezentowano, na podstawie zróżnicowanej bazy źródłowej, obszerne i szczegółowe wyniki badań dotyczące historii ogniw związku w latach 1980–1989 w Hucie „Mała Panew” w Ozimku, Zakładach Przemysłu Cementowo-Wapienniczego „Górażdże” w Choruli, Zakładach Urządzeń Przemysłowych w Nysie, Wielkopolskich Zakładach Teleelektronicznych „Telkom-Teletra” w Poznaniu, w latach 1980–1981 w Hucie im. Marcelego Nowotki w Ostrowcu Świętokrzyskim, sekcji branżowych (1980–1981) Krajowej Sekcji Kolejarzy, Krajowej Sekcji Górnictwa, Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości i prób tworzenia związku zawodowego w MSW. W kolejnych artykułach omówiono węższe aspekty aktywności ogniw zakładowych, tj. ewolucję relacji zakładowej „Solidarności” w PP „Żegluga Mazurska” w Giżycku z MKZ/ZR Pojezierze w Suwałkach; mechanizmy działania lubelskiej SB wobec członków „Solidarności” UMCS; rolę i znaczenie prasy niezależnej w Gorzowie Wielkopolskim na przykładzie pisma „Solidarność Stilonowska” oraz historię warszawskiego pisma podziemnego „CDN. Głos Wolnego Robotnika”.

Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Opozycja i opór społeczny w PRL 1956–1989”.