„Bić takiego wroga jak kler”. Osoby duchowne i zakonne w miejscach odosobnienia za żelazną kurtyną, pod redakcją Martyny Grądzkiej-Rejak i ks. Józefa Mareckiego, Instytut Pamięci narodowej, Wydawnictwo Dante, Kraków 2016, 320 s., ISBN 978-83-89500-37-3
Kolejny tom w ramach wydawanej przez krakowski oddział IPN serii „Kościół w okowach” został poświęcony osobom duchownym i zakonnym więzionym, internowanym i przetrzymywanym w obozach pracy przez komunistyczne władze. Pierwsza część tytułu – „Bić takiego wroga jak kler” – to słowa ministra bezpieczeństwa publicznego Stanisława Radkiewicza, wypowiedziane na odprawie aktywu kierowniczego MBP w październiku 1947 r. Wynika z nich wyraźnie, że już w tamtym okresie kler był głównym wrogiem władzy „ludowej”, po spacyfikowaniu zbrojnego podziemia i opozycji politycznej. Zasadniczo tematyka tomu zamyka się w latach 1945–1956, choć niektóre artykuły obejmują również lata późniejsze.
Prezentowany tom nie ogranicza się wyłącznie do Polski, trzy artykuły dotyczą sytuacji w Czechosłowacji i na Węgrzech. Oprócz opisu represji stosowanych wobec konkretnych osób duchownych i zakonnych zamieszczono w nim również obszerny opis dotychczasowej literatury przedmiotu oraz trzy edycje źródłowe.
* * *
Książka ta stanowi cenne opracowanie naukowe, które jest hołdem złożonym osobom duchownym i zakonnym represjonowanym przez władze komunistyczne w Polsce. Publikacja zawiera wstrząsająca świadectwa cierpień, bohaterstwa i męczeństwa ludzi Kościoła. Utrwala ona pamięć o brutalnie prześladowanych i wskazuje oprawców. Z pewnością stanie się inspiracją do dalszych badań historycznych nad martyrologią Kościoła katolickiego w XX wieku.
Z recenzji prof. Ryszarda Gryza
SPIS TREŚCI
Wstęp
Filip Musiał
Osoby duchowne i zakonne w miejscach odosobnienia w Polsce „ludowej” – stan badań
Mieczysław Różański
Ustawodawstwo komunistyczne wobec Kościoła katolickiego w Polsce
Józef Marecki
Atmosfera religijna w miejscu internowania Prymasa Stefana Wyszyńskiego w Stoczku Warmińskim w świetle donosów informatora o pseudonimie „Krystyna”
Rafał Łatka
Prymas Stefan Wyszyński w Stoczku – wizja literacka Pawła Juchniewicza a rzeczywistość
Wacław W. Szetelnicki
Więzienne losy ojca Andrzeja Tadeusza Deptucha – studium przypadku
Danuta Kozieł
Dzień zakonnicy w areszcie śledczym i w więzieniu po wyroku w latach 1952– 1956 na podstawie wspomnień nazaretanki siostry Izabelli Machowskiej
Dominika Pasich
Centralne Więzienie w Rawiczu i jego dwaj więźniowie: ksiądz doktor Piotr Oborski i ksiądz Zbigniew Gadomski
Paweł Wiejaczka
Internowanie sióstr benedyktynek z opactwa pod wezwaniem świętego Wojciecha w Staniątkach w klasztorze bernardynów w Alwerni
Peter Borza
Internowanie duchowieństwa w Czechosłowacji na przykładzie Kościoła greckokatolickiego
Peter Šturák
Internowanie słowackich duchownych greckokatolickich w Czechach po drugiej wojnie światowej
Józef Puciłowski
Życie codzienne zakonników węgierskich w czasach terroru
Łucja Marek
Relacje sióstr elżbietanek na temat akcji „X– 2” i życia w obozach pracy
Łucja Marek
Więzienna codzienność w dwugłosie księży Teodora Lichoty i Stanisława Sierli
Pamiętnik pobytu Benedyktynek zesłanych do Alwerni
opracował Józef Marecki