Instytut Pamięci Narodowej Węgierska rewolucja 1956. Pamiętnik dwunastolatka - Książki -

Gyula Csics, Węgierska rewolucja 1956. Pamiętnik dwunastolatka, przekład Anna Butrym, Alexandra Bata-Bocian (współtłumaczenie – Kalendarium historyczne. Węgry 1944–1963), redakcja merytoryczna dr János Tischler, Warszawa 2016, ISBN 978-83-7629-989-1

W węgierskiej historii jest niewiele tak wyróżniających się, a jednocześnie mających wpływ na światowe dzieje wydarzeń, jak rewolucja 1956 r. Jeśli szukamy porównania, to najbliżej jej do Wiosny Ludów – w roku 1956 nieprzypadkowo podążano za wzorcem węgierskich walk o niepodległość z lat 1848–1849, legitymował on bowiem zbrojne starcia z ludźmi uosabiającymi rządy komunistyczne i oddziałami Armii Czerwonej. Sześćdziesiąt lat temu obywatele całego świata podziwiali bohaterską walkę narodu węgierskiego i żywo protestowali przeciw krwawemu tłumieniu rewolucji przez Związek Radziecki.

Poniesione ofiarynie poszły jednak na marne. Węgierska rewolucja ukazała Zachodowi prawdziwą twarz komunistycznej dyktatury i była jednym z pierwszych, ważnych etapów procesu, dzięki któremu nie tylko Węgrzy, ale także obywatele całej Europy Środkowej mogą dziś żyć w warunkach wolności i demokracji. Tym samym rok 1956 był widoczną klęską forsowanej przez komunistów ideologii, większość powstańców bowiem stanowili przedstawiciele najniższych warstw społecznych, robotnicy imłodzież.

Gyula Csics, którego dziennik z tamtego okresu czytelnik trzyma w rękach, w 1956 r. miał 12 lat, i choć sam nie brał udziału w walkach, stał się wiarygodnym kronikarzem ówczesnych wydarzeń. Kronika ta, dzięki swojej specyficznej perspektywie i narracji, ukazuje rewolucję w inny sposób i z odmiennego punktu widzenia niż inne opracowania dotyczące 1956 r.

Jak wiadomo, w tamtym czasie Polacy jako pierwsi pospieszyli z pomocą „walczącym Braciom Węgrom” i do końca okazywali im solidarność. Chcielibyśmy podziękować im za to, wydając polskie tłumaczenie niniejszego dziennika. Trzeba też wspomnieć, że do edycji tej najbardziej przyczynili się pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej: Łukasz Kamiński, Paweł Ukielski, Krzysztof Persak, Andrzej Zawistowski i Anna Piekarska. Köszönjük!

János Tischler, Gáspár Keresztes