Nawigacja

Książki

Internacjonalizm czy...? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944–1989)

Internacjonalizm czy...? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944–1989), red. Joanna Hytrek-Hryciuk, Grzegorz Strauchold, Jarosław Syrnyk, Warszawa–Wrocław 2011, 584 s.

Książka zawiera materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, która odbyła się we Wrocławiu w dniach 22–23 kwietnia 2010 r.,

Mniejszości narodowe były traktowane przez organy bezpieczeństwa jako potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa państwa, dlatego poddano je szczególnej kontroli. Bacznie śledzono wszelkie kontakty mniejszości z zagranicą – przytoczenie żartu o rzeczywistości PRL w liście do znajomych w Kanadzie mogło stać się przyczyną szantażu i werbunku, a wypowiedź po pijanemu na zabawie – powodem tzw. rozmowy ostrzegawczej. Za przejaw wrogości i separatyzmu uznawano często po prostu chęć zachowania własnej tożsamości etnicznej, religijnej czy kulturowej. Chyba najbardziej nieufnie odnoszono się do Niemców, Ukraińców i Żydów. Tego typu nastawienie do mniejszości narodowych utrzymywało się w aparacie władzy aż do końca istnienia PRL.

prof. dr hab. Grzegorz Motyka

SPIS TREŚCI

Wstęp

I Polityka Narodowościowa Polski Ludowej

  • Grzegorz Motyka – Mniejszości narodowe w PRL w badaniach historycznych po 1989 r.
  • Eugeniusz Mironowicz – Założenia i cele polityki narodowościowej Polski Ludowej 
  • Grzegorz Hryciuk – Wysiedlenia jako instrument polityki narodowościowej w Polsce Ludowej w latach czterdziestych XX w.
  • Roman Drozd – Władze wobec powrotów ludności ukraińskiej na teren południowo-wschodniej Polski po 1947 r.
  • Grzegorz Strauchold – Swoi czy obcy? Kwestia ludności autochtonicznej w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej

II Aparat bezpieczeństwa jako instrument polityki narodowościowej polski Ludowej
 

  • Krzysztof Szwagrzyk – „Internacjonalistyczne” kadry aparatu bezpieczeństwa w Polsce Ludowej w latach 1944–1956 
  • Jarosław Syrnyk – Organizacja pracy organów bezpieczeństwa wobec niepolskiej ludności Dolnego Śląska w latach 1945–1950 
  • Wojciech Trębacz – Druki i broszury w języku czeskim, niemieckim, polskim i rosyjskim zrzucane w latach 1951–1956 na Dolnym Śląsku
  • Arkadiusz Słabig – Aparat bezpieczeństwa w województwie zielonogórskim wobec autochtonów i „uznanych” Niemców w latach 1950–1975 
  • Mateusz J. Hartwich – Reakcje władz polskich na przyjazdy turystów z NRD i RFN na Dolny Śląsk w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w.
  • Joanna Hytrek-Hryciuk – Kryptonim „Ośrodek”. Służba Bezpieczeństwa wobec Ziomkostwa Ślązaków (1962–1972)
  • Robert Klementowski – Modus operandi agenta w środowisku mniejszości niemieckiej. Studium przypadku tajnego współpracownika ps. „Jansen”
  • Piotr Kardela – Wyjazd za mienie. Esbecki proceder wydawania Warmiakom zezwoleń na stały wyjazd do RFN. Studium przypadku 
  • Łukasz Sołtysik – Romowie w polityce komunistycznych władz Polski (1944/1945–1989)
  • Bożena Szaynok – Tematyka żydowska w działalności MBP/MSW (1945–1989)
  • Katarzyna Batorowicz-Wołowiec – Postać Leona Szweda – studium przypadku 
  • Marcin Majewski – Służba Bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wobec ośrodków zagranicznych ukraińskich organizacji nielegalnych
  • Magdalena Semczyszyn – „Z przyjacielskim pozdrowieniem!”. Charakterystyka wybranych dokumentów z zasobu IPN w Warszawie dotyczących współpracy MSW PRL z KGB ZSRR 
  • Krzysztof Sychowicz – Współpraca KGB USSR z MSW Polski w rozpracowywaniu środowiska byłych członków OUN i UPA w latach 1959–1969
  • Igor Hałagida – „A-O”, „Zakon”, „Wichrzyciele” − działania aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec duchowieństwa greckokatolickiego w latach 1944/1945−1956/1957 

III  Rola organów bezpieczeństwa w realizacji polityki narodowościowej w krajach komunistycznych

  • Albina Noskowa – Problem mniejszości narodowych w Europie Wschodniej w pierwszej połowie XX w.: plany – realizacja – aspekt geopolityczny 
  • Mikołaj Iwanow – „Operacja polska”. Represje wobec mniejszości polskiej w ZSRS w okresie wielkiego terroru (1935–1938)
  • Stanisław Ciesielski – Narodowościowe aspekty represji radzieckich na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941
  • Ihor Iliuszyn – Dezinformacja jako instrument polityki divide et impera władzy sowieckiej w stosunku do ludności polskiej i ukraińskiej w czasie II wojny światowej i w latach powojennych 
  • Siarhiej Tokć – Kwestia narodowościowa w działalności lokalnych struktur władzy radzieckiej i służb specjalnych w zachodnich obwodach BSRR w latach 1944–1955 
  • Arūnas Bubnys – Stanowisko KGB LSRR wobec tzw. repatriacji Polaków do Polski w latach 1956–1959 i emigracji Żydów na Zachód w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w.
  • JiřÍ Friedl – Czechosłowackie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz sprawa polskiej mniejszości narodowej w pierwszych latach po II wojnie światowej
  • Petr Blažek – Służba Bezpieczeństwa Państwowego a Polacy w Czechosłowacji na początku lat osiemdziesiątych XX w.
  • Iryna Musiienko – Radziecki internacjonalizm jako forma realizacji komunistycznego projektu imperialnego na Ukrainie

Noty o autorach
Wykaz skrótów
Indeks osób

Gdzie kupić publikacje:

KsięgarnieKsięgarnia internetowaOddziały IPN Sprzedaż wysyłkowa

do góry