Instytut Pamięci Narodowej Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970 - Książki -

Konrad Rokicki, Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970, Warszawa 2011, 560 s. + 32 s. (wkładka zdjęciowa)

„Dotychczas – rzecz ujmując w pewnym uproszczeniu – istniały dwa sposoby opisywania wzajemnych relacji władza–pisarze w PRL. Jeden można by nazwać »heroicznym«. Było w nim miejsce przede wszystkim na ukazywanie oporu i niepokorności znacznej części środowiska. W drugim modelu, który można by nazwać »kolaboranckim« czy wręcz »zdradzieckim«, było natomiast miejsce wyłącznie na poparte materialnymi profitami fascynacje komunizmem i współudział niemałej części najwybitniejszych pisarzy polskich w budowie systemu oraz bliskie ideowe (i nie tylko ideowe!) współdziałanie z kolejnymi ekipami politycznymi. Niekwestionowaną zasługą Konrada Rokickiego jest to, że pokazuje, iż o obu tych wizjach można rzeczowo pisać w jednej książce”.

prof. dr hab. Jerzy Eisler

„Książka należy do najważniejszych osiągnięć ostatniej dekady w zakresie historii PRL. Konflikty między literatami a partią budziły od dawna żywe zainteresowanie, ale Konrad Rokicki przeanalizował je na podstawie zbiorów archiwalnych. Ogromnie poszerzył wiedzę o polityce kulturalnej władz PRL i postawach polskich pisarzy”.

prof. dr hab. Andrzej Friszke

„Za główną wartość postawy badawczej Konrada Rokickiego uważam skłonność do podawania w wątpliwość obiegowych sądów na temat stosunków władza–literaci w okresie gomułkowskim. To sprawia, że udało mu się wskazać na różnorodność uwarunkowań tych relacji, ich skomplikowane aspekty. Dzięki temu przedstawiony obraz jest pełniejszy niż dotychczasowy, odbiega od czarno-białych schematów. Autor dokonał również zniuansowania obiegowych interpretacji na temat wydarzeń co prawda znanych, ale dotychczas przedstawianych w sposób zbyt jednostronny, a było to możliwe dzięki dotarciu do materiałów źródłowych, które pokazują je w nowym świetle. Wreszcie udało mu się uniknąć bodajże najpoważniejszego niebezpieczeństwa, jakie ujawniły niektóre opublikowane niedawno analizy relacji władza–literaci: łatwej, nastawionej na sensacyjność i medialny rozgłos personalizacji, żywiącej się głównie informacjami zawartymi w esbeckich teczkach”.

prof. dr hab. Dariusz Jarosz

SPIS TREŚCI

Wstęp
1. Pisarze w Polsce Ludowej

• Warunki życia i twórczości
• Wizerunek własny środowiska literackiego

2. Elementy systemu kontroli nad literaturą i literatami

• Zasady funkcjonowania organizacji twórczych
• Nadzór administracyjny i partyjny nad środowiskiem literatów
• Cenzura
• Inwigilacja

3. Stalinizm i odwilż w środowisku literatów

• „Inżynierowie dusz”
• Opozycja antysocrealistyczna
• Rok 1955 i przyspieszenie przemian

4. Nadzieje i rozczarowania. Literaci pod wodzą Antoniego Słonimskiego

• Odnowa w Związku Literatów Polskich
• Likwidacja „Po Prostu”
• Niechciana „Europa”
• Rozprawa z rewizjonizmem
• Burza we Wrocławiu
• Rozgrywka przeciwko Słonimskiemu

5. Spokojne lata 1960–1963

• Postulaty finansowe i socjalne środowiska literatów
• Ciche zaostrzanie kursu
• Rozczarowanie pisarzy. „Fronda partyjna”
• „Kultura” warszawska

6. Rok 1964

• Otwarte plenum Zarządu Głównego ZLP
• List 34
• Kontrlist
• Pisarze jako podsądni

7. Przesilenie w organizacji partyjnej literatów

• POP Oddziału Warszawskiego ZLP pod partyjnym pręgierzem partyjnym
• Memoriał Newerlego
• Referat Leszka Kołakowskiego i List 15
• Efekt domina

8. Apogeum konfliktu – rok 1968

• Reperkusje wojny sześciodniowej
• W obronie Dziadów. Nadzwyczajne zebranie Oddziału Warszawskiego ZLP
• Marzec
• „Sabat czarownic”
• Normalizacja

9. Trwanie

Zakończenie

Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób