Instytut Pamięci Narodowej Czekiści. Organy bezpieczeństwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 1944–1989 - Książki -

Czekiści. Organy bezpieczeństwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 1944–1989, pod red. Krzysztofa Persaka i Łukasza Kamińskiego, Warszawa 2010, 634 s.

„Czekiści” to pierwsze w światowej historiografii kompendium podstawowych informacji o działalności komunistycznych organów bezpieczeństwa w Europie Środkowej i Wschodniej. Międzynarodowy zespół historyków przedstawia w nim syntetyczne raporty opisujące genezę, organizację, metody i kierunki działania aparatu bezpieczeństwa w poszczególnych krajach bloku wschodniego. W każdym z tych krajów „bezpieka” powstawała według moskiewskiego wzorca i przy udziale sowieckich doradców. Praktyka działania, metody i mentalność sowieckiej policji politycznej przeniesione zostały do organów bezpieczeństwa państw tworzących „imperium zewnętrzne”. Ich funkcjonariusze, uznając tę spuściznę za część swojej tradycji, często z dumą określali się mianem „czekistów”, a za patrona uważali założyciela bolszewickiej Czeki Feliksa Dzierżyńskiego.

SPIS  TREŚCI

Wstęp do wydania polskiego

Wstęp do wydania angielskiego

Nicolas Werth
Związek Sowiecki 1917–1945

• Początki sowieckich organów bezpieczeństwa 1917–1921
• Od Czeka do GPU – zmiana i ciągłość 1921–1922
• OGPU w działaniu 1923–1934
• NKWD – narzędzie masowych zbrodni stalinowskich w drugiej połowie lat trzydziestych
• NKWD i NKGB w czasie Wielkiej Wojny Narodowej 1941–1945

Andreas Hilger
Związek Sowiecki 1945–1991

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
  • Faza późnego stalinizmu 1945–1953
  • KGB 1954–1991
• Kadry organów bezpieczeństwa
• Metody pracy operacyjnej organów bezpieczeństwa
• Sieć agenturalna
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Lata 1945–1953: Odbudowa i zimna wojna
  • Lata 1953–1964: Destalinizacja i globalizacja
  • Lata 1964–1985: Stagnacja i kryzys
  • Lata 1985–1991: Reforma i upadek
• Ofiary
  • Lata 1945–1953
  • Lata 1953–1991
• Dostęp do archiwów 
• Bibliografi a selektywna
• Noty biografi czne

Aigi Rahi–Tamm, Ritvars Jansons, Peeter Kaasik
Estonia i Łotwa

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
  • Początki
  • Lata 1941–1953
  • Lata 1953–1960
  • Lata 1960–1991
  • Miejsce organów bezpieczeństwa w systemie władzy
• Sieć agenturalna
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Aresztowania i deportacje w latach 1940–1941
  • Zwalczanie ruchu oporu w okresie powojennym
  • Działania operacyjne wobec uchodźców z krajów bałtyckich
  • Kościół
  • Walka z „dywersją ideologiczną”
• Dostęp do archiwów
• Bibliografi a selektywna

Jordan Baew, Kostadin Grozew
Bułgaria

• Organizacja, struktura i kadry organów bezpieczeństwa
• Sieć agenturalna i metody działania organów bezpieczeństwa
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Zwalczanie „wroga wewnętrznego”
  • Operacje wywiadu i kontrwywiadu
• Ofiary
• Dostęp do archiwów
• Bibliografia selektywna
• Noty biograficzne

Petr Blažek, Pavel Žáček
Czechosłowacja

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
• Kadry organów bezpieczeństwa
• Osoby inwigilowane i metody pracy operacyjnej organów bezpieczeństwa
• Sieć agenturalna organów bezpieczeństwa
• Ofiary
• Zarys stanu badań
• Dostęp do archiwów
• Noty biograficzne

Jens Gieseke
Niemiecka Republika Demokratyczna

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
  • Budowa struktur
  • Podstawy prawne działania
  • Rozwój organizacyjny
  • Budżet
• Kadry organów bezpieczeństwa
  • Liczebność
  • Pochodzenie społeczne i polityczne
• Metody pracy operacyjnej organów bezpieczeństwa
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Stalinizm 1950–1956
  • Destalinizacja i odzyskiwanie utraconych pozycji 1956–1971
  • Epoka Honeckera 1971–1989
• Tajni współpracownicy
  • Sieć agenturalna i jej rozwój
  • Kategorie tajnych współpracowników
  • Sieć agenturalna wywiadu zagranicznego
  • Metody werbunku i wynagrodzenie
• Ofiary
  • Prześladowania i aresztowania
  • Morderstwa i zabójstwa
• Dostęp do archiwów
• Bibliografi a selektywna
• Noty biografi czne

Antoni Dudek, Andrzej Paczkowski
Polska

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
• Aparat bezpieczeństwa a partia komunistyczna i organy państwa
• Kadry organów bezpieczeństwa
• Technika operacyjna i śledztwa
• Sieć agenturalna
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Walka z podziemiem niepodległościowym
  • Czystki w armii
  • Walka ze „szpiegostwem” i „sabotażem”
  • Rozbicie Polskiego Stronnictwa Ludowego i walka z niezależnym ruchem ludowym
  • Zwalczanie Kościoła katolickiego
  • Walka z przejawami oporu społecznego i środowiskami opozycji demokratycznej
• Skala represji i liczba ofiar
• Zarys stanu badań
• Noty biografi czne

Dennis Deletant
Rumunia

• Organizacja i struktura Securitate
• Kadry Securitate
• Metody pracy operacyjnej Securitate
• Działania Securitate
  • Kontrwywiad
  • Securitate a terroryzm międzynarodowy
  • Ucieczka Iona Pacepy
  • Rozwój Securitate
  • Ceauşescu – kult jednostki
  • Uciszanie krytyków reżimu mieszkających za granicą
• Sieć agenturalna
• Ofiary
• Dostęp do archiwów
• Bibliografia selektywna
• Noty biograficzne

Krisztián Ungváry, Gábor Tabajdi
Węgry

• Organizacja i struktura organów bezpieczeństwa
  • Okoliczności utworzenia policji politycznej
  • Przekształcenia organizacyjne
  • Ramy prawne działalności policji politycznej
  • Budżet
  • Organy bezpieczeństwa a aparat państwowy i partyjny
• Kadry organów bezpieczeństwa
  • Stan liczebny
  • Pochodzenie społeczne i poziom wykształcenia
• Metody pracy operacyjnej organów bezpieczeństwa
  • Wyposażenie techniczne
  • Kontrola korespondencji
  • Zasady pracy operacyjnej
• Główne kierunki działania organów bezpieczeństwa
  • Zwalczanie opozycji i oporu społecznego
  • Działania przeciwko Kościołom i związkom wyznaniowym
  • Działalność na terytorium państw obcych
  • Działalność kontrwywiadowcza
• Sieć agenturalna
  • Kategorie agentury
  • Rozmiary sieci agenturalnej
  • Rekrutacja, sposób wynagradzania i kontrola pracy agentury
• Ofiary
• Dostęp do archiwów
• Bibliografia selektywna
• Noty biograficzne

Noty o autorach

Wykaz skrótów

Wykaz diagramów

Wykaz tabel

Indeks osób