Międzynarodowa konferencja naukowa
Europa Środkowo-Wschodnia w Zimnej Wojnie 1945–1989
Warszawa, Pałac Kultury i Nauki, Sala Koncertowa, VI piętro
16–18 października 2008 r.
Przez blisko pół wieku zimnowojenny konflikt kształtował stosunki międzynarodowe i w wielkiej mierze wpływał na historię poszczególnych narodów. Zimna Wojna była konfliktem globalnym, ale w szczególny sposób była również konfliktem europejskim. Początek i koniec Zimnej Wojny (a przynajmniej początek jej końca) nastąpiły w Europie Środkowej. Przez kilkadziesiąt lat Europejczycy po obydwu stronach Żelaznej Kurtyny szykowali się do możliwego apokaliptycznego starcia lub starali się mu zapobiec. Te przygotowania i zabiegi w wielkim, ale nadal niedostatecznie rozpoznanym stopniu, wpłynęły na ich historię.
Dzięki „rewolucji archiwalnej”, która nastąpiła od lat 90. w następstwie udostępnienia masy zasobów archiwalnych z czasów komunistycznych, nasza wiedza o Zimnej Wojnie, a zwłaszcza o jej wpływie na kraje Europy Środkowo-Wschodniej i ich roli w tym konflikcie, znacznie się powiększyła. Liczne tematy, które kiedyś były domeną spekulacji, można dziś przedstawić w sposób źródłowo ugruntowany. Celem konferencji jest przedstawienie najnowszych badań w tej dziedzinie i umożliwienie dyskusji w gronie wiodących specjalistów z rożnych krajów.
Organizatorzy konferencji:
• Instytut Pamięci Narodowej,
• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, działający jako członek międzynarodowej sieci akademickiej EurhistXX
• Cold War International History Project of the Woodrow Wilson International Center for Scholars w Waszyngtonie
PROGRAM
Czwartek, 16 października 2008 r.
9.00–9.30 Uroczyste otwarcie konferencji
9.30–13.00 Sesja I: Działania europejskich państw bloku sowieckiego wobec Zachodu podczas Zimnej Wojny
Prowadzący – Dr János Tischler (Węgry)
Komentator – Dr Łukasz Kamiński (Polska)
9.30–10.30 – część 1
- Alexenia Dimitrova (Bułgaria) – Jak bułgarska Służba Bezpieczeństwa wysłała na Zachód fałszywych uchodźców
- Attila Szorenyi (Węgry) – Brytyjsko-węgierskie stosunki dyplomatyczna a casus Edgara Sandersa 1949–1953
- Dr Guy Laron (Izrael) – Państwa satelickie ZSRR a wojna sześciodniowa 1966–1967
10.30–10.50 – przerwa kawowa
10.50–11.50 – część 2
- Ivana Dobrivojević (Serbia) – Karykatura jako oręż propagandy. Obraz Wschodu i Zachodu w jugosłowiańskiej prasie satyrycznej 1948–1952
- Dr Zbigniew Osiński (Polska) – Antyzachodnia propaganda jako element indoktrynacji polityczno-ideologicznej w polskiej oświacie w latach 1944–1989
- Christian Domnitz (Niemcy) – Walka o prawa człowieka. Promocja zachodnich standardów praw człowieka i komunistyczna kontrpropaganda po Helsinkach
11.50–13.00 – komentarz i dyskusja
13.00–15.00 – przerwa
15.00–18.30 Sesja II: Kraje Europy Zachodniej wobec Europy Środkowo-Wschodniej podczas Zimnej Wojny
Prowadzący – Prof. dr hab. Wojciech Roszkowski (Polska)
Komentator – Yale Richmond (USA)
15.00–16.00 – cześć 1
- Peter Švík (Słowacja) – Wpływ zamachu praskiego 1948 r. na powołanie Paktu Brukselskiego
- Dr. Jerca Vodušek-Starić (Słowenia) – Zachód a Jugosławia 1945–1955. Działania dyplomatyczne i wywiadowcze
- Dr Gordon Johnston (Wielka Brytania) – Głos z oddali. Serwis BBC dla Europy Środkowo-Wschodniej w początkowych latach Zimnej Wojny
16.00–16.20 – przerwa kawowa
16.20–17.20 – część 2
- Prof. Alfred A. Reisch (Węgry) – Zachodni tajny program dystrybucji książek podczas Zimnej Wojny
- Prof. Idesbald Goddeeris (Belgia) – Belgijska „Ostpolitik” – spojrzenie ze Wschodu
- Karolina Pietras (Polska) – Stanowisko Francji i Niemiec w końcowej fazie Zimnej Wojny. Przypadek polskiego kryzysu lat 1980–1981
17.20–18.30 – dyskusja
Piątek, 17 października 2008
9.00–9.40 Wykład: Prof. Silvio Pons (Włochy) – Zimna wojna jako konflikt europejski
9.40–12.30 Sesja III: Rozdźwięki między europejskimi krajami bloku komunistycznego i ich wykorzystanie przez Zachód
Prowadzący – A. Ross Johnson (USA)
Komentator – Prof. Mark Kramer (USA)
9.40–10.20 – część 1
- László Ritter (Węgry) – Tajna wojna bloku sowieckiego z Jugosławią Tito 1948–1954
- Ivan Laković (Czarnogóra) – Następstwa rozłamu. Zachodnia pomoc wojskowa dla Jugosławii 1951–1958
10.20–10.40 – przerwa kawowa
10.40–11.20 – część 2
- Dr Georg Herbstritt (Niemcy) – Odmowa współpracy. Stosunki między Stasi a Securitate
- Prof. Hamit Kaba (Albania) – Konflikt albańsko-sowiecki i jego wykorzystanie przez Zachód
- Dr Gregory Mitrovich (USA) – Amerykańska strategia obliczona na skłócenie bloku sowieckiego 1948–1952
11.20–12.30 – komentarz i dyskusja
12.30–14.30 – przerwa
14.30–18.30 Sesja IV: Militarne aspekty Zimnej Wojny – rola krajów Europy Środkowo-Wschodniej w Układzie Warszawskim i ich miejsce w planach wojennych Wschodu i Zachodu
Prowadzący – Prof. dr hab. Andrzej Paczkowski (Polska)
Komentator – Dr Malcolm Muir (USA)
14.30–15.50 – część 1
- Prof. Miklós Horváth (Węgry) – Plany militarne Układu Warszawskiego na południowo-wschodnim teatrze działań wojennych. „Samoobrona” od granicy węgiersko-austriackiej do Trapani na Sycylii
- Dmitar Tasić (Serbia) – Plany wojenne krajów Paktu Bałkańskiego wymierzone w Związek Sowiecki i jego satelitów 1953–1955
- Dr Władysław Bułhak (Polska) – Wojsko Polskie w Układzie Warszawskim
- Dr Wanda Jarząbek (Polska) – Polska w strukturach politycznych Układu Warszawskiego
15.50–16.10 – przerwa kawowa
16.10–17.10 – część 2
- Dr Petre Opris (Rumunia) – Sowiecko-rumuńskie stosunki wojskowe na przełomie lat 70. i 80.
- Klaus Storkmann (Niemcy) – „Antyimperialistyczna solidarność”? Pomoc wojskowa NRD dla ruchów narodowowyzwoleńczych i armii państw Trzeciego Świata
- Fatih Tokatli (Turcja) – „Wojownik, który przetrwał zimno”. Przemiany armii tureckiej w czasie Zimnej Wojny
17.10–18.30 – komentarz i dyskusja
Sobota, 18 października 2008
9.00–12.00 Sesja V: Kraje Europy Środkowo-Wschodniej wobec konfliktu sowiecko-chińskiego
Prowadzący – Mircea Munteanu (USA)
Komentator – Dr Lorenz Lűthi (Kanada)
9.00–10.00 – część 1
- Prof. Qiang Zhai (USA) – Chiny i Europa Środkowo-Wschodnia w cieniu stosunków chińsko-sowieckich
- Dr Alexandr Stykalin (Rosja) – Konflikt sowiecko-chiński a stosunki sowiecko-jugosłowiańskie
- Dr Péter Vámos (Węgry) – Europa Środkowo-Wschodnia a proces normalizacji stosunków sowiecko-chińskich w latach 80.
10.00–10.20 – przerwa kawowa
10.20–11.00 – część II
- Prof. Ana Lalaj (Albania) – Zerwanie z Sowietami i ostatni sojusznik komunistycznej Albanii
- Dr Bernd Schaefer (USA) – „Wietnam niepokonany”. Pomoc NRD dla socjalistycznego Wietnamu 1965–1989
11.00–12.00 – komentarz i dyskusja
12.00–14.00 – przerwa
14.00–17.00 Sesja VI: Demobilizacja w Europie po zimnej wojnie – gospodarcza i kulturowa (sesja współorganizowana przez sieć naukową EurhistXX)
Prowadzący – Dr hab. Paweł Machcewicz (Polska)
Komentator – Dr hab. Dariusz Stola (Polska)
14.00–15.00 – część 1
- Prof. Pieter Lagrou (Belgia) – Demobilizacja Europy 1989–2009
- Prof. Henry Rousso (France) – Pamięć o Holokauście – kwestia postzimnowojenna? Walka Klarsfeldów
- Cristina Petrescu (Rumunia) – Refleksja o tożsamości narodowej po narodowym komunizmie. Przypadek Rumunii
15.00–15.20 – przerwa kawowa
15.20–16.00 – część 2
- Patryk Wasiak (Polska) – Demobilizacja kultury samizdatu po 1989 r.
- Prof. John Horne (Irlandia) – Spojrzenie na okres powojenny z perspektywy lat 1989–2008
16.00–17.20 – komentarz i dyskusja
17.20–17.30 – zakończenie konferencji
Informacje dodatkowe:
Anna Piekarska – anna.piekarska@ipn.gov.pl
PROGRAM (pdf - 250 KB)
International Conference - East-Central Europe in the Cold War, 1945–1989