Nawigacja

Konferencje naukowe

Informacja

Strona znajduje się w archiwum.

Sesja popularnonaukowa „W 60. rocznicę zbrodni zgierskiej 20 III 1942 r.” – Zgierz, 20 marca 2002 r.

20 marca 2002 r. w Zgierzu odbyła się sesja popularnonaukowa, zorganizowana z okazji 60. rocznicy rozstrzelania przez niemieckie władze okupacyjne stu Polaków. Do egzekucji doszło 20 marca 1942 r. na Placu Stodół w Zgierzu. W odwecie za zabicie przez żołnierza podziemia – Józefa Mierzyńskiego dwóch gestapowców Niemcy przeprowadzili masową egzekucję stu osób narodowości polskiej. Zmusili również okoliczną ludność do oglądania przebiegu masakry.
Organizatorami sesji były władze miasta Zgierza, Towarzystwo Przyjaciół Zgierza oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi. Spotkanie odbyło się w sali obrad Urzędu Miasta Zgierza.

Referaty wygłosili:
  • dr Janusz Wróbel (BEP IPN) – „Polityka okupanta niemieckiego wobec społeczeństwa polskiego w rejencji łódzkiej 1939-1945”
  • Sławomir Abramowicz (OKŚZpNP IPN) – „Egzekucja 100 Polaków w Zgierzu 20 III 1942 r.”
  • Dorota Siepracka (BEP IPN) – „Zbrodnia zgierska elementem terroru nazistowskiego wobec społeczeństwa regionu”
  • dr Krzysztof Lesiakowski (BEP IPN) – „Lista rozstrzelanych w Zgierzu 20 III 1942 r. w świetle akt gestapo”
  • Maciej Wierzbowski (Muzeum Miasta Zgierza) zaprezentował na slajdach zdjęcia i dokumenty związane z egzekucją zgierską znajdujące się w posiadaniu Muzeum.

*
* *
Krzysztof Lesiakowski

Lista rozstrzelanych w Zgierzu 20 III 1942 r.
w świetle akt gestapo

(fragment referatu)

Zbrodnie popełnione w czasie II wojny światowej przez okupanta hitlerowskiego na obywatelach polskich do dnia dzisiejszego porażają swoim okrucieństwem oraz skalą. Miejscami kaźni były obozy, więzienia, place i ulice. Hitlerowcy mordowali w ukryciu, ale również w masowych, publicznych egzekucjach. Jedna z takich zbrodni miała miejsce w Zgierzu w marcu 1942 r.
Okoliczności tej zbrodni były przedmiotem zainteresowań historyków oraz postępowania prokuratorskiego. Ustalony został zbrodniczy mechanizm działania władz hitlerowskich, w tym nazwiska funkcjonariuszy gestapo oraz innych, ponoszących odpowiedzialność za rozstrzelanie Polaków w Zgierzu. Podjęte też zostały wysiłki, aby ustalić pełną listę zamordowanych. Na podstawie zeznań składanych przez świadków sporządzono w 1982 r. wykaz 92 osób. W tej liczbie 11 osób było znanych tylko z nazwiska. W przypadku dalszych 29 osób brakowało imion rodziców lub daty i miejsca urodzenia. O pozostałych 52 osobach zgromadzono pełne dane. W późniejszym czasie ustalenia te nie zostały zmienione, poza jednym wyjątkiem. Do listy rozstrzelanych – dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Zgierza – został dopisany jeszcze w 2000 r. Stefan Siwek.
Nowych informacji o liście rozstrzelanych w Zgierzu dostarczają akta gestapo, znajdujące się w zespole Tajnej Policji Państwowej – Oddział w Łodzi, przechowywanym obecnie w archiwum łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Trzeba zaznaczyć, że akta te, w okresie kiedy tworzono listę 92 zamordowanych, nie były dostępne. Znajdowały się one w gestii Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Dokumentacja gestapo pozwala zweryfikować część nazwisk, dopisać dodatkowe, uzupełnić brakujące imiona czy daty urodzenia. [...]
 
Rozstrzelani w Zgierzu 20 III 1942 r.

A. Wykaz 92 osób ustalonych w toku śledztwa zawieszonego w 1982 r.
B. Wykaz 99 osób ustalonych na podstawie akt gestapo w Łodzi.
 
 
A
B
Nazwisko i imię
Data i miejsce urodzenia
Nazwisko i imię
Data  i miejsce urodzenia
Adamiak Antoni
24 I 1921 Kalisz
Adamiak Antoni
24 I 1921 Kalisz
Antosiewicz vel Antonowicz
 
 
 
Ast Jerzy
2 I 1923 Kalisz
Ast Georg
2 I 1923 Kalisz
Balcerzak Feliks
18 II 1915 Dobrzec
Balcerczak Felix
18 II 1915
Balicki
 
 
 
Barczyński Kazimierz Jan
7 VI 1917 Kalisz
Barczyński Johann
7 VI 1917
Bednarowicz Bolesław
31 VIII 1889 Oświęciny
Bednarowicz Bolesław
31 VIII 1889
Bujnowska Krystyna
13 IV 1916 Łask
Bujnowska Christina
10 II 1916 Łask
Bujnowski Stanisław
7 I 1910 Łask
Bujnowski Stanisław
7 I 1910  Łask
Bukato
 
 
 
Chamczyk
 
Chamczyk Stefan
1 I 1901 Łódź
Chodera Józef
26 VIII 1912 Bronisławów
Chodera Josef
26 VIII 1912
 
 
Chudzik Andrzej
21 XI 1903
Cyran Henryk
 
Cyran Henryk
30 VII 1918
 
 
Czechowski Edmund
19 X 1896 Poznań
Dębiński Jerzy
 
 
 
Dratkiewicz Henryk
 
Dratkiewicz Henryk
21 VI 1908
Dzierżyński Władysław
4 III 1881 Dzierżynów
Dzierzynski Władysław
11 III 1881
Feja Hieronim
 
Feja Heronim
14 I 1903
Fercz Andrzej
5 IX 1892 Lubań k. Poznania
Fercz Andrzej
5 VIII 1892 
Górecki Wacław
 
Gorecki Wacław
28 XI 1906
 
 
Goszkiewicz Josef
12 III 1920 Łódź
Górny Józef
Ok. 25 lat
 
 
Góźdź Edward
23 VIII 1918 Kalisz
Gozdz Eduard
23 VIII 1918 Kalisz
Gruszczyński Napoleon Ludwik
5 II 1914 Łódź
Gruszczynski Napoleon
5 II 1914
 
 
Gruszki Josef
8 XII 1911
Hajkowski Antoni
20 I 1901 Łódź
 
 
Jacolik Feliks
31 VIII 1911 Rumin k. Konina
Jaczolik Felix
31 VIII 1911
Jakubowski Władysław
 
 
 
Janiak
 
 
 
Jankowski Zygmunt Kacper
6 I 1881 Mińsk Maz.
Jankowski Zygmund
6 I 1881
Jarzębowski Zygmunt
 
Jarzembowski Zygmund
13 IV 1899
Jaszczak
 
 
 
Jasiński Kazimierz Zygmunt
4 VII 1879 Nowa Sól
Jasinski Kazimierz
3 VII 1979
Kalinowski Antoni
 
Kalinowski Antoni
5 XII 1894 Łódź
 
 
Kaluczniak Waclaw
12 XII 1914
Karczmarczyk
 
 
 
 
 
Kaczmarek Karol
20 XI 1902
 
 
Kaczmarek Franz
25 III 1913
Karowski Stefan
Ok. 40 lat
Karowski Stefan
18 IV 1906
Kit Zygmunt
1910 Stawiszyn
Kitt Zygmund
21 IV 1910
24 IV 1910 Kalisz
 
 
Kowalczyk Wladyslaw
3 II 1901
Kowalik Bolesław
 
 
 
Kowalski Kazimierz Józef
 
Kowalski Kazimierz
2 III 1902
Kowalski Bolesław
6 IV 1894 Balin
Kowalski Bolesław
25 IV 1894
Adam
 
 
 
Kruczkowski Henryk
13 III 1913 Tykadłów
Kruczkowski Henryk
28 III 1913
Kubiak Bolesław
1 XII 1896 Łódź
Kubiak Bolesław
1 XII 1896 Łódź
 
 
Kubiak Stefan
10 VII 1911 Łódź
Kuligowski Wiktor
18 X 1910 Kalisz
Kuligowski Viktor
18 X 1910
Kupczak Stanisław
1920 Częstochowa
Kubczak Stanisław
5 XI 1920
Kurasiński Zenon
 
1 II 1918 Kościółki k. Kalisza
Kurasinski Zenon
26 II 1918
Laskowski Edward
 
Laskowski Eduard
14 IV 1920
Machalski Kazimierz
13 X 1908 Łódź
Machalski Kazimierz
13 X 1908 Łódź
Maciejewska
 
 
 
Maciejewski
 
 
 
 
 
Mackiewicz Tadeusz
16 X 1911
Mak Ignacy
23 I 1910 Dymek
Mak Ignacy
23 I 1910 Dymek
Marczewski Feliks
23 V 1913 Wieluń
Marczewski Felix
24 V 1913 Wieluń
Matusiak Michał
17 IX 1919 Kalisz
Matusiak Michal
17 VIII 1919
Mierzyńska Joanna
 
Mierzynska Johanna
27 V 1915
Mila Stanisław
6 I 1897 Aleksandrów
Mila Stanislaus
6 I 1897
 
 
Misiewicz Alexander
6 V 1894
Molenda Czesław
 
Molenda Czeslaw
25 I 1912
Mroczek Stanisław
8 V 1905 Łódź
Mroczek Stanislaus
6 V 1905
 
 
Napierala Josef
3 XII 1907
 
 
Nissner Marian
25 III 1895
Nowicki Jan  Kacper
27 XII 1901 Pabianice
Nowicki Johann
27 XII 1901 Pabianice
Ofis Franciszek
28 VIII 1894 Aleksandrów
Ofic Franciszek
28 VIII 1894 Aleksandrów
Ostojski Klemens
16 IX 1903 Łódź
Ostojski Klemenz
22 I 1907
11 X 1902 Łódź
Owczarek
 
 
 
Pakuła Tadeusz
9 XII 1911 Łódź
Pakuła Tadeusz
9 XII 1911 Łódź
Paluszkiewicz Michał
18 IX 1887 Kłodawa
Paluszkewicz Michal
18 IX 1887
Pasikowski Roman
 
 
 
 
 
Patinowski Roman
31 III 1906
Pawłowski Stefan
16 III 1889 Łomża
Pawlowski Stefan
16 III 1889
3 III1889 Łomża
Piechota Ignacy
10 I 1901 Krzywiec
Piechota Ignacy
7 I 1901 Krzywiec
 
 
Pieczkowska Janina
27 XII 1894
Pieczkowski Marian
 
Pieczkowski Marian
15 VIII 1920
Pietrzak Adam
 
Pietrzak Adam
24 XII 1907
Piotrowski
 
Piotrowski Vitold
29 X 1915
Pol Władysław
17 I 1903 Łódź
Pol Wladyslaw
17 XI 1903
17 I 1903 Łódź
Przelaskowski Stanisław
7 IV 1907 Alabany USA
Przeslakowski Stanislaw
7 IV 1907
 
 
Przeslawski Antoni
7 IX 1920
Romanowski Stanisław
Ok. 45 lat Sembór
Romanowski Stanisl.
 8 V 1893
 
 
Rychlowski Zenon
26 XI 1914
Sekura Kazimierz
 
Sekura Kazimierz
4 I 1907
Sieradzki
 
Sieradzki Waclaw
16 II 1915
Sikorski Dionizy
8 IV 1893 Biała Rawska
Sikorski Dyonisius
8 IV 1893
 
 
Siewek Stefan
21 III 1901
Siwiński Kazimierz
1 III 1910 Mniszki
Siwinski Kazimierz
1 III 1910 Mniszków
Skóra
 
 
 
Skrzekotowski Leonard
11 IV 1896 Łódź
Skrzekotowski Leonh.
11 IV 1896 Łódź
 
 
Sobanski Tadeusz
4 II 1907
Sobieraj Czesław
 
Sobieraj Czesław
12 XI 1912 Łódź
Sroka Eugeniusz
9 VII 1923 Wieluń
Sroka Eugeniusz
8 VII 1923
 
 
Stachurski Alexander
30 I 1893
Sygulski Kazimierz
 
Sygulski Kazimierz
14 I 1923
Szubert Władysław
1908 Łódź
Szubert Wladyslaw
1 I 1910
Szurczak Konstanty
23 IX 1904 Kalisz
Szurczak Konstanty
23 IX 1904
Szurek Franciszek
1 XII 1916 Kalisz
Szurek Franciszek
1 XII 1916
Szwajdler
 
 
 
Świątczak Józef
8 III 1919 Uniejów
Swiontczak Josef
8 III 1919
Tosik Bolesław
Ok. 25 lat
 
 
Trela Leon
 
Trella Leon
3 IV 1909
 
 
Tucholski Waclaw
8 X 1894
 
 
Wieslawski Jerzy
14 VI 1906
 
 
Wiśniewski Bolesl.
14 IV 1917
 
 
Wlodarz Josef
6 VIII 1910
Wnukowski Jerzy
28 IV 1918 Łódź
Wnukowski Jerzy
28 IV 1918
Wojciechowski Józef
Hanower
 
 
Wrocławski Jerzy
 
 
 
Zaborowski Stanisław
 
Zaborowicz Stanislaw
23 X 1884
 
 
Zagurowski Romuald
11 IV 1920
 
 
Zajewska Emilia
8 II 1905
 
 
Zelechowski Jan
9 VIII 1902
Zieliński Ryszard
12 X 1922 Kalisz
Zielinski Richard
12 X 1922
Zimny Józef
22 XII 1911 Dobrzec k. Kalisza
Zimny Josef
6 XII 1911
 
 
Zimny Waclaw
11 II 1905
Ziółkowski Bolesław
12 III 1901 Nowe Chojny
Ziolkowski Boleslaw
11 III 1901
5 IV 1896 Łask
Ziółkowski Wawrzyniec
4 VIII 1903 Osiny
 
 
do góry