E-Księgarnia
Organizatorzy:Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko NarodowiPolskiemu (Warszawa); Instytut Historii Najnowszej (Monachium–Berlin);Niemiecki Instytut Historyczny (Warszawa); Niemiecki Instytut Historyczny(Moskwa); Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne iObrony Praw Człowieka „Memoriał” (Moskwa).
Wedługklasycznej definicji Otto Kirchheimera „polityczne rozliczenia” (ang. politicaljustice) oznaczają włączenie mechanizmów sądowych do polityki, a ściślejich instrumentalne wykorzystanie dla realizacji celów politycznych danegoreżimu. Posługiwanie się językiem prawnym w sprawach politycznych stanowi formękomunikacji między rządzącymi a rządzonymi, mającą na celu zdobyciespecyficznej legitymizacji, której nie sposób uzyskać innymi metodami.Wzrastające znaczenie opisanego zjawiska wynika z rosnącej roli procedurprawnych i organów sądowych w życiu społecznym. Dotyczy to nie tylko państwdemokratycznych, ale również autorytarnych, a nawet najbardziej skrajnychsystemów politycznych XX wieku, jakimi były nazizm i stalinowska odmianakomunizmu. Dla tych ostatnich, pomimo niemal nieograniczonych możliwościstosowania siły i bezprawnych działań, rozliczenia polityczne i prawnestanowiły niezbędny instrument sprawowania władzy.
W swoichbadaniach Kirchheimer zajmował się również problematyką nazywaną współcześnie„transitional justice”, co można opisowo przetłumaczyć jako rozliczaniesię z przeszłością w okresie przemian ustrojowych w danym społeczeństwie. Jestoczywiste, że rozpatrywanie przez sądy zbrodni popełnionych przez konkretnepaństwa i ich funkcjonariuszy nie może być całkowicie apolityczne i nie majedynie natury prawnej – szczególnie w przypadku zbrodni przeciwko ludzkościpopełnionych przez nazistowski reżim w Niemczech (osądzanych przez sądystalinowskie). Dotyczy to również praktyk sądowych okresu stalinizmu.
Historiaprawnych rozliczeń z przeszłością w Niemczech, Polsce i Związku Sowieckim, wnajtrudniejszym okresie historii tych państw, rzuca światło na specyfikę ichpolitycznych ustrojów, a także na tragiczny wymiar ich wzajemnych powiązań.Politycznie ustalane normy prawa karnego w dużej mierze oparte są na sposobiedefiniowania zagrożeń dla istniejącego porządku. W interesującym nas regionie iokresie historycznym zarówno same te normy, jak i sposób ich implementacji,nader często miały związek z aspiracjami, celami czy działaniami jednego (lubkilku) z sąsiadujących krajów. Powtarzające się w różnych systemach procedury ipraktyki politycznych rozliczeń, takie jak przykładowo zachwianie równowagimiędzy oskarżycielami a obrońcami w procesach, mogą też stanowić wskaźnikstopnia kontroli państwowej nad społeczeństwem, a dodatkowo otwierająperspektywy badań komparatystycznych.
Konferencjastawia sobie za cel uwzględnienie szerokiej perspektywy przejawów politycznych,prawnych i ustrojowych rozliczeń z przeszłością w Niemczech, Polsce i ZwiązkuSowieckim w okresie od lat trzydziestych do lat pięćdziesiątych XX w.
Konferencjaodbędzie się w dniach 12–14 marca 2015 r. w Warszawie w Niemieckim InstytucieHistorycznym (al. Ujazdowskie 39 – 12 marca) i Centrum Edukacyjnym IPN im.Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” (ul. Marszałkowska 21/25 – 13–14 marca). Wszystkichzainteresowanych serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji.
Obradykonferencji odbywać się będą w języku polskim, niemieckim i rosyjskim (ztłumaczeniem symultanicznym). Nie przewidujemy opłaty konferencyjnej, wstępwolny.